Kitap okuma oranlarımızın çok düşük olduğu inancı yaygın bir kanıdır ve bu değiştirilmesi mümkün olamayan bir şehir efsanesi olarak varlığını sürdürüyor. Öte yandan her yıl açıklanan rakamlar bu kanının yanlış olduğunu, ülkemizde hem çok kitap yazıldığını, hem de çok kitap okunduğunu gösteriyor. Kitap okunmuyor diye yakınmak yerine aslında sormamız gereken sorular da “Neden bu kadar çok kitap yazıyoruz? Neden bu kadar çok kitap okuyoruz?” olmalı.
YAYFED 2024 kitap üretim verilerini detaylı bir şekilde açıkladı. 2024 yılında yayıncılarımız 413 milyon 860 bin 263 kitap üretmiş. 2023 yılına kıyasla 13 milyon 519 bin 686 adetlik (%3,38) bir artışla gerçekleşen bu üretim, sektörün iki yıl üst üste büyüme kaydettiğini gösteriyor. 2024 yılında Millî Eğitim Bakanlığı, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine 182.308.230 adet kitap dağıtmış (bkz. Geleceğin İnşası Eğitim 2002-2024 ). Yani toplam 596 milyon 168 bin 493 adet kitap üretimi yapılmış. MEB’in kitap üretiminde 66 milyon 952 bin 159 adet azalma görülüyor. Bunun nedeninin de yardımcı kitapların dijital olarak EBA üzerinden paylaşılması olduğu belirtiliyor.
TÜİK’in yıl ortası nüfus verilerine göre nüfusumuz 85 milyon 372 bin 377. Kişi başına 7 kitap düşüyor. Yayıncılık sektörümüzün tüm olumsuz gelişmelere ve yüksek enflasyona rağmen büyümeye devam ettiği ve Covid salgını öncesi rakamlara ulaşıldığını söyleyebiliriz.
2024 yılında eser türlerine göre en fazla kitap üretimi geçen yıl olduğu gibi yine eğitim kategorisindeki yayınlarda gerçekleşmiş. Millî Eğitim Bakanlığının ücretsiz sınava hazırlık kitapları dağıtımıyla kan kaybeden eğitim yayıncılığı yüzde 46,5 payla bu yıl da sektörün lideri konumunda.
Edebiyatın payı yüzde 13,6, çocuk ve ilk gençlik kitapları yüzde 15, inceleme araştırma kitapları yüzde 11,9 ve inanç kitapları yüzde 8,8 paya sahip. (2024 Yılı Bandrol Verileri Açıklandı: – YAYFED ).
Edebiyatta en çok üretim roman türünde yapılıyor. 8641 çeşit yeni roman, 3622 yeni şiir kitabı, 2524 yeni öykü kitabı yayınlanmış. Roman ezici üstünlüğünü sürdürüyor. 2024’de üretilen 56.099.507 adet edebiyat eserinin 43 milyon 20 bin 56 adedi roman türünde. 4 milyon 873 bin 643 adeti öykü kitabı ve 2 milyon 971 bin 71 adet şiir kitabı üretilmiş.
En çok kitap okuyan yaş grubu 7-14, yani çocuklardır. Yaygın kanının aksine çocuklar çok okuyor. Hatta yetişkinlerden daha çok okuyor. 2024’de 60 milyon 92 bin 851 adet çocuk kitabı üretilmiş ve bu rakam geçen yıla göre 10 milyon adet daha fazla. Çocuk kitapları üretimi düzenli olarak artıyor.
2024’ün çok satanlarına gelirsek bu yıl biraz farklı tablo ile karşılaşıyoruz. Her yıl çok satan listelerini dolduran klasikler yine listelerde ama onlarla birlikte çoğunluğu dünya edebiyatından olmak üzere yeni kitapları da listelerde görüyoruz. Geçtiğimiz yıllarda listelerde yeni kitaplara pek rastlanmadığını anımsarsak bu olumlu bir gelişme.
Sally Rooney’in yeni romanı “İntermezzo” (Can yay.) tüm Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de büyük ilgi ile karşılandı. Hwang Bo-Reum’un “Hyunam-Dong Kitabevi” (Athica yay.), Baek Sehee’nin “Ölmek İstiyorum Ama Tteokbokki de Yemek İstiyorum” u (Nova Yay), Michiko Aoyama’nın “Aradığın Şey Kütüphanede Saklı” (Domingo yay.), Matt Haig’in Hayat İmkânsız’ı, (Domingo yay.), Daniel Keyes’in “Algernon’a Çiçekler” (Koridor yay.), Elif Şafak’ın “Kayıp Ağaçlar Adası” (Doğan Kitap) ve bu yılın Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Han Kang’ın “Vejeteryan”ı (April yay.) listelerde gördüğümüz Dünya edebiyatından eserlerdi. Dizisi çekilen Gabriel Garcia Marquez’in Yüzyıllık Yalnızlık’ı da (Can yay.) çok satanlar listelerine girdi. Can Yayınları bu vesile ile ciltli bir özel baskı yaptı.
Türk edebiyatında ise aynı manzarayı göremedik. Amazon’un ilk onunda yer alan tek telif eser Ahmet Ümit’in “Yırtıcı Kuşlar Zamanı” (Yapı Kredi yay.) oldu. Türk yazarlarından “4 Gün 3 Gece” Ayşe Kulin (Everest yay), “Salkım Sokak No:3” İclal Aydın (Artemis yay.) de çok satalar listelerinde yer aldılar.
edebiyathaber.net (8 Ocak 2025)
