Kafka efsaneleşmiş bir isim. Efsaneler için de çok öykü uydurulur. Kafka için de öyle olmuş. Hayat öyküsünden başlayıp, eserlerine kadar hemen her konuda şehir efsaneleri üretilmiş. Birçok kültleşmiş isim gibi genç yaşta ölmüş olması, “ben ölünce tüm yazdıklarımı yakın” vasiyeti, hayat öyküsü hakkında bilgilerin azlığı Kafka hakkında, efsaneler, öyküler uydurmayı, bilgiler üretmeyi kolaylaştırmış. Öyle ki zamanla bu bilgiler gerçeklerin önüne geçmiş.

Silik, ufak tefek, ezik, pek arkadaşı olmayan, ailesi ile ilişkileri çok kötü, kırık aşk öyküleri yaşamış, kadınlarla doğru düzgün ilişki kuramamış, cinselliği yaşayamamış, kötü işlerde çalışmış, dışlanmış bir azınlık mensubu olarak yoksul bir hayat geçirmiş bir kişi portresi çizilmiş.

Kafka için üretilen bu iç yakıcı  yaşam öyküsüne herkes inanmış. Sorgulamadan kabul etmiş. James Dean, Che Guevera, Marilyn Monroe gibi bir ikon haline getirilmiş, putlaştırılmış  Edebiyatın klasiğiyken popüler kültürün bir figürü haline gelmiş.

Az sayıda araştırmacı Kafka için üretilen bu şehir efsanelerinden kuşkulanmış, gerçekleri araştırmış. Reiner Stach da bunlardan biri ve belki de en geniş kapsamlı araştırmayı yapmış olan araştırmacı. Ömrünü Kafka’ya adamış. Sonunda da tamamen belgelere ve tanıklıklara dayanan üç büyük ciltten oluşan, binlerce sayfalık bir Kafka biyografisi yayınlamıştı. Bu biyografinin ilk iki cildi “Kafka Karar Yılları” ve “Kavrama Yılları” Türkçede de Sezer Duru çevirisiyle Sel Yayınları’ndan çıkmıştı. Üçüncü cildi ise yıllardır bekliyoruz.

Reiner Stach bu dev biyografiyi tamamlamasına rağmen Kafka araştırmalarına nokta koymamış. Yeni araştırmalarda Kafka’nın bilinmeyen fotoğrafları, el yazısıyla yazılmış metinler, mektuplar ve yazarla ilgili tanıklıklar, Kafka’nın kişiliğine, hayatına ve eserlerine ışık tutan yeni bilgiler ortaya çıkarmış. Türkçe’de Regaip Minareci’nin çevirisi ile yayınlanan “Bu Kafka mı? 99 Keşif”de bu yeni bilgi ve belgeleri daha önce bilinmeyen belge ve görsellerle birlikte yayınlamış. Belki de binlerce sayfalık ayrıntılı biyografiyi okumaya üşenenler için daha küçük bir eser vermiş. Çağımızın aceleci okuru için bir Kafka el kitabı oluşturmuş.

İşte Kafka’yı keşfetmek için sorular:

İlgi ve merakla okunan bir kitap. Kafka hakkında merak edilen, sorulan bir çok konuya belge ve görsellerle somut cevaplar veriyor. Ben de kitabı okurken aklıma takılan soruları not ettim.

• Dilenciye verdiği paranın yarısını neden geri istedi?
• Liseyi kopya çekerek mi bitirdi?
• Hotel Kafka’nın sahibi Franz Kafka mıydı?
• Neden her gün jimnastik yapardı?
• Nişanlısı Felice’nin kolyesinde kimlerin resmi vardı?
• Neden yalan söylemekte zorlanırdı?
• En sevdiği ve en çok içtiği içki hangisiydi?
• En sevdiği şarkı neydi?
• Gerçek kimliğini ne zaman, neden gizledi?
• Tek düşmanı kimdi?
• Gözleri ne renkti?
• Hiç ağlayamamasıyla ünlü Kafka neden ağladı?
• Sinirlenince ne yaptı?
• Göz hapsine aldığı profesör kimdi?
• Geneleve gitti mi?
• Hiç flört etti mi?
• Çapkın mıydı?
• İbranice biliyor muydu?
• Nasıl meditasyon yapardı?
• Babasına kaç mektup yazdı?
• Doktorlara neden güvenmezdi?
• Alternatif tıbba neden inanırdı?
• Aşı karşıtı mıydı?
• İlk kartpostalını kime yazdı?
• Hiç şiir yazmadı mı?
• Yayınlanmış kaç eleştiri yazısı vardı?
• Yaşarken hiç kitabı yaynılanmadığına inanılan Kafka’nın ilk kitabının ilanında neler yazıyordu?
• Sık sık neden yazım hatası yapardı?
• “Bir Köy Hekimi” kitabının baskısı neden gecikti? Kitap kaç adet basıldı?
• Öykü okuyarak insanları bayıltmış mıydı?
• Şato romanına hangi metin kaynak oldu?
• Eserlerinin çevrildiği ilk dil hangisiydi?
• Sigorta şirketinde görevi neydi?
• Yönetim kurulu başkanını nasıl alaya aldı?
• Herkesin yarıda bırakıp kaçtığı okuma toplantısında neden kaldı?
• Edebiyat çalışmaları için kimin evini ofis olarak kullandı?
• Çalışma masası nasıldı?
• Kafka’yı nehre kimler atmaya çalıştı?
• Kafka ve Max Brod milyoner olmak için ne yaptı?
• Olimpiyatlarda hangi rekoru kırmayı hayal ediyordu?
• Nasıl “1 Nisan” şakası yaptı?
• Kazandığı edebiyat ödülü neydi?
• Telesekreteri nasıl icat etti?
• Paris’te nasıl otomobil kazası geçirdi?
• Max Brod’la birlikte kumarda tüm paralarını nasıl kaybettiler?
• İlk kez uçağı nerede gördü?
• İlk kez metroya nerede bindi?
• İtalya’nın işgalini protesto gösterisine katıldı mı?
• Neden sınırı vizesiz geçmeye çalıştı?
• Emniyet müdürü Kafka’nın iyi hal kağıdına neler yazdı?
• “Kimsenin tanımadığı bir yazar” olduğu söylenen Kafka hakkında dergilerde, yıllıklarda neler yazıldı?
• Ceza Kolonisi kitabı kaç adet sattı?
• Sevgilisi Milena Kafka’ya hangi adı takmıştı?
• Hangi arkadaşının karısı Kafka’ya aşk şiiri yazdı?
• Kaç tane vasiyeti vardı?
• Ölümünden önceki son mektubunu kimlere yazdı?
• Mezar taşında ne yazıyor?

Bu soruların ve daha fazlasının cevabını Reiner Stach’ın “Bu Kafka mı? 99 Keşif”de bulacaksınız. İyi okumalar.

• “Bu Kafka mı? 99 Keşif”, Reiner Stach, çev. Regaip minareci, Türkiye İş Bankası  Kültür yay.