Ceylânların telâşını seçtin! | Feridun Andaç

Ellerinizi gözlerinizden çekin.

Hayır, rüyamı anlatmayacağım bugün size. Cesar Vallejo’nun sözlerinden söz edeceğim. Dahası, onun gölgelediği zamanlardan, hatırlattığı dillerden.

Yazmak istediğim öyküyü yazdığı, edeceğim sözü ettiği için yerinmedim; sevindim. Bana başka kapılar açtı. Gidince gör, dedi; avuntulama kendini.

Bir duygu tufanına bırakmadan kendimi, dinledim. Özleme dönüktü sözleri. Sonra kavuşmanın ilminden söz ediyordu. Kapanıp kaldığınız yerden çıkmanın düşlerine tutunun diyordu.

Madem ki kendi imgende yolcusun, unut yıkıntılarda edilen sözleri. Düşün ki, ceylanlar suya inerken çakallar nefeslerini tutar. İnsanı kederlendiren söze gitmeden önce ezgilerindeydim Alim Qasimov’un.

Şunları diyordu Vallejo:

“Ben taş kesilmiştim. Sevgi dolu kollarını boynuma atışını, beni hevesle ve sanki yemek istermişçesine öpüşünü ve yüz hatlarının acı acı ağladığını ve içime bir daha akmayacak olan sevişini gördüm. Benim duygusuz kaba yüzümü iki eline alarak, yüz yüze bakarak, sorularımı bitirircesine öyle öylece baktı. Ben de, birkaç saniye sonra ağlamaya başladım, ancak ne yüz ifademi ne de tavrımı değiştirmeden: gözyaşlarım heykelin gözkapaklarından dökülen saf suya benziyordu.”

Gördüğünü görememiş, hissettiğini hissedememiştin. Ayazda yürek dedikleri de buydu işte. Duygularınızda kaskatı kesilenin nasıl bir korku yumağına dönüştüğünü anlamak için yeni diller öğrenmen gerektiğine karar veriyorsun işte o karşılaşmadan sonra.

Hatırlayan bir bakışa dönüyorsun gene onun şu sözleriyle:

“Kar durdu. Gökyüzü siyah vey ere yakın gözüküyordu. Rüzgâr da şiddetli bir şekilde esmeyi bıraktı; atmosfer hareketsiz ve oldukça boğuktu. Kuzey’in dağlarında, gündüzmüş gibi, sakin ve göz mavisi bir berraklıkta, ufuk çizgisi görünüyordu; ama kutup ışıkları henüz ortaya çıkmamış ve karanlık büyük siyah kanatlarıyla sıradağlarda kol geziyordu.”

Kaç kez çağırmıştı seni Peru yolculuğuna. And Dağlarının büyüsünü anlata anlata bitirememişti. Dağlara küstüğün mevsimdi. Gidemedin. Aşk yaban kılar bazen sizi, dağlarınızdan koparır.

Bilirdin ki, bilgelik isteyen şeydir yanmak! Bir ermişin diliyle konuşmuyordunuz onunla. Gene de ayrıksı sözler ederdi. Savrulmalardaydı. Mucize bekler gibi yaşamak derdin onun gidiş ve hüsranla dönüşlerine.

“Her dilde yaşamak,” dese de; inandıramıyordu kendini kendi yaşadıklarına da.

Bir insan ömrüne savrulmalar böyle gelirdi demek… Nasıl ki her kopuş bir bağlanışı getiriyorsa… Ama şimdi ertele bunu anlatmayı, dön Vallejo’nun sözlerine:

“Sakin anlatıcı ağlamak istiyor. Geçmişi açık bir şekilde yeniden yaşadığı belli çünkü gözleri buğulanıyor ve ruhundaki gözyaşlarını sesinde belli etmemek için bir süreliğine susması gerekiyor.” (*)

Şimdi, önünde duruyordu Vallejo’nun anlatısı. Yoldan sapmışlığı anlatıyordu. Bir de insanın koyunlaşma halini. Oysa derdin ki ona da; dünyayı kendin kılmak için değil, kendin dünyalı olmak için gitmelisin.

Sonra anlatırdın da; keşif duygusunun yolunun nerelerden geçtiğini.

Kitaptan altını çizdiğin satırı ona yazdığın mekbubuna epigraf yapıyorsun:

“Yolları uzunlamasına ve çapraz olarak, iplik iplik ayırmak ve böylelikle gerçeğin yoluna çıkıp çıkmayacağımı görmek benim elimdeydi.”

Gene de aklında tuttuğun sözü sona saklamıştın.

Zambiya, Beyrut, Barselona, Paris, Viyana ve derken Berlin… Aidiyetini arayan biri için az bile dediğini hatırlıyorsun. Kaybedileni aramak… Kendi dışında herkese koşan birinin telâşını görüyordun gözlerinde. Örterek yaşamanın adını “kendi yordamım” diye tanımlıyordu. Şarkısı yoktu. Ona tutup bir şiir okumuştun bir zamanlar. Şimdi bunu hatırlatan şairlesin günlerdir. Şöyle diyordu o da:

“söyledim sana

bir gülümseyişle ve sen

yanıtlamadın

ağzın sanki

kıpkırmızı bir müzik teli

Gel buraya

Hey sen, bir gülümseyiş değil midir hayat?

söyledim sana

bir şarkıyla ve sen

dinlemedin bile

gözlerin vazosu gibidir

ilahi sessizliğin