Çocukluk dönemi insan yaşamının en kırılgan ve savunmasız dönemi çünkü barınmak, öğrenmek, büyümek, yani yaşamını sürdürmek için gereken tüm ihtiyaçlarını karşılayabilmek için çevresindeki yetişkinlere yaslanmak durumunda. Çocukların hayatındaki yetişkinlere yani ebeveynlerine bu kadar hayati bir şekilde tabi olması da, onlarla ilgili yaşanan değişimler, yeni deneyimler ve bu deneyimlerin kendilerine nasıl sunulduğu gibi konularda çok daha etkiye açık olmaları anlamına geliyor. Kendi kararları olmayan, kendi kontrollerinde gelişmeyen durumlara karşı ayak uydurmak hiç de kolay değildir ne de olsa. Hele bir de bir çocuğun kendi kontrolünde gelişmeyen durumlar karşısında daha yoğun hassasiyetleri, kendine has zorlukları varsa işler iyice karışabiliyor.
Victoria Williamson tarafından kaleme alınmış, Timaş Genç etiketiyle çıkan “Kelebek Zihinli Çocuk” kitabı tam da yetişkin dünyası içinde çocuk olmanın bu tür zorluklarını, farklı zihinlere sahip olmanın getirdiği çatışmaları ama ilişkilerin yapılandırıcı ve dönüştürücü gücünü oldukça etkileyici bir şekilde anlatıyor.
Jamie Lee, namıdiğer kelebek zihinli çocuk, “zihni bir kelebek gibi başka yerlere uçup giden, hiçbir şeye yarım saniyeden fazla dikkatini veremeyen”, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısına sahip bir çocuk. Zihninin bir kelebek gibi kontrol edilemez bir şekilde hızlıca her türlü duygu ve olaydan etkilenmesi, tepkilerini kontrol etmekte zorlanması sebebiyle hayatındaki pek çok yetişkinin kendisi hakkındaki yakınmalarına tanık olmuş ne yazık ki. O yüzden tek dileği “normal” olmak ve kelebek zihninin dağıttığını düşündüğü ilişkileri kendi yöntemlerince yeniden onarmak.
Elin ise dağılmış ailesini yeniden bir araya getirebilmek adına kusursuz bir evlat, dört dörtlük bir öğrenci olup yaşamını mükemmel olmaya adıyor. Bu şekilde dağılmış ailesini tekrar bir araya getirmeyi düşlemliyor. Hatta bu düşlemleri o kadar yoğun ki, babasının çoktan kurduğu yeni ailesini kabullenebilmiş değil. Aslında kendine kurduğu muazzam kontrollü, düşlemlerinden beslenen, yeni bir deneyimi ve insanı dahil etmeyen dünyası hala anne ve babasının ayrılığının inkarından besleniyor.
Kitap, hayata dair çatışmaları ve duyguları oldukça benzer ama bu duygularla başa çıkma ve duyguları dışa vurma tarzları ve birbirine oldukça zıt bu iki ana karakter üzerinden ilerliyor. 11 yaşlarındaki Jamie Lee ve Elin’in ebeveynlerinin birlikte yeni bir hayat kurma planı üzerine yaşamları kesişiyor ancak bu iki gencin kontrolü dışı gelişmiş bu değişimlere ayak uydurması o kadar da kolay olmuyor.
Karakterlerin farklı özelliklerine ve ilgilerine işaret eden kelebek ve koza metaforları, kişisel farklılıklara ve ihtiyaçlara çok estetik bir şekilde vurgu yapıyor kitap boyunca. Kelebeki Jamie’nin ele avuca sığmayan, kontrol edilmesi zor dürtülerinin sembolü olurken, Elin’in inkar duygusundan sıyrılıp yeni deneyimlere doğru kanatlanabilmesini işaret ediyor sanki. Jamie zaman zaman yıkıcı olan dürtüsel, kelebeksel taraflarına, onu kabul eden ve dönüşmesine eşlik eden adeta güvenli bir koza ararken, Elin daha fazla kayıp ve hayal kırıklığı yaşamamak için muazzam bir özenle ördüğü, kendi düş dünyasından ve ailesinden başka kimseleri dahil etmek istemediği duygusal kozasını korumaya çalışıyor. Bu iki tezat ihtiyaç zaman zaman şiddetlenen çatışmalarla önce birbirini inkar etmeye çabalasa da, bu çatışmaların verdiği deliklerden sızmaya başlayan ortak duygular ve ihtiyaçlar, zamanla birbirlerini olduğu haliyle kabul edebilmelerini hatta birbirlerini dönüştürebilmeyi sağlıyor.
Dışarıdan bazen sadece bir canavar gibi görünebilen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip bir çocuğun iç dünyasında deneyimlediği çaresizliği, güven kaybını, hayal kırıklarını, bağ kurma ihtiyacını, sevebilme kapasitesini etkileyici bir şekilde göstermesi kitabın en güçlü taraflarından. Benzer bir şekilde, iyi davranışlar sergileyen, başarılı, düzenli, yardımsever yani neredeyse mükemmel görünen bir çocuğun içindeki kaygıları, yası, hüznü ve öfkeyi gösterebilmesi de…Aslında bazen çocukların dışarıdan görünen davranışlarının, iç dünyalarındaki duyguya ne kadar tezat olabildiğini görebilmek, çocukların derinlikli iç dünyalarında neler olabildiğine şahit olabilmek için okunması çok keyifli bir kitap.
Aynı zamanda yazar, zaman zaman ilişkilerin verdiği kaçınılmaz duygusal hasarın onarımının yine ancak ilişkilerin güvenli, empatik ve kapsayıcı doğası ile mümkün olabildiğini de gözümüzün önüne seriyor.
Bu açıdan Kelebek Zihinli Çocuk, sadece gençlere değil, iç dünyanın derinliklerine merak salan, ilişkilerin karmaşık doğasından etkilenen her yaştan okuyucuya hitap ediyor da diyebiliriz.
Uzman Psikolog Emine Ünlü – edebiyathaber.net (15 Haziran 2021)
