İngiliz araştırmacı Tommy Clark’ın kaleme aldığı “Kıbrıs’ın Kısa Tarihi”, stratejik konumu sebebiyle tarihin bütün dönemlerinde fazlasıyla önem arz eden bu “yalnız adanın” MÖ. üçüncü yüzyıldan günümüze kadar geçirdiği dönüşümü yazarın tarafsız gözüyle masaya yatırıyor.
“Bir zamanlar adanın tümü tek bir ülke konumundaydı; Türkçe konuşan Müslüman toplum ile Rumca konuşan Ortodoks toplum barış içinde bir arada yaşıyordu. Peki, sonra ne oldu?” Avrupa ve Asya’nın ortasında, Akdeniz’de, günümüzde Galler’le kafa kafaya bir nüfusa sahip, turizm ve yabancı finansın merkezi, birçok krizin müsebbibi Kıbrıs’ın tarihi hakkında tarafsız bir gözlemle bu sorunun peşine düşüyor İngiliz araştırmacı Tommy Clark. Say Yayınları etiketi, Ekin Duru’nun özenli çevirisiyle yayınlanan “Kısa Kıbrıs Tarihi”, adanın MÖ. yedinci yüzyıla kadar giden geçmişinden başlayarak bugün geldiği noktayı, siyasi, ekonomik, toplumsal yönlerden ele alıyor.
Bizans İmparatorluğu’na kadar gelmeden önceki “taht devirleriyle” açılışını yapan “Kısa Kıbrıs Tarihi”, Venediklilerden sonra Osmanlı İmparatorluğu döneminde II. Selim’in Kıbrıs’ın çok önceleri Müslüman toprağı olduğuna dair ortaya attığı “resmi iddianın” ardından, adayı “almaya yemin ederek” konuyla ilgili Sokullu Mehmet Paşa’yı görevlendirmesini ve Kıbrıs’ın Osmanlı topraklarına geçiş sürecini tarihsel bir perspektifle anlatıyor. Ardından İngiliz himayesi altına girerek uzun bir süre bu ülkeyle birlikte anılan Kıbrıs’ta, Birinci Dünya Savaşı’yla birlikte yükselen Yunan milliyetçiliğini ve tarihte kara bir leke olarak kalan “mübadele”ye değiniyor. Yine bu milliyetçilikle başlayan Türk karşıtı, aleyhtarı hareketleri ve provokasyonların üzerinde geçen Tommy Clark, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşuna göz gezdirdikten sonra bugünlerin Kıbrıs’ının temellerinin atıldığı Kıbrıs’ın bölünmesini Akritas Planı, Kanlı Noel ve sonrasıyla birlikte gelişen olayları tanıkların ve dönemin gazetelerinden örneklerle pekiştirerek az ama okurun işine yarayacak detaylarla aktarıyor ve burada okuru bir anlamda iki taraflı bir değerlendirmeye “yönlendiriyor”. 1967 yılında Yunanistan’da gerçekleşen darbenin adaya etkisini de göz ardı etmeyen yazar bu süreçte gerilen ortamın özetini sunarken Türkiye’nin tavrını da yine tarafsız bir gözlemle ve resmi açıklamalarla ortaya döküyor. Kıbrıs Barış Harekatı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin oluşumu hakkında da yine çok kafa karıştırmayan net bilgilerle bir nevi “yarı resmi” dokuman şeceresi çıkarıyor ve KKTC’nin kuruluşundan “Bugüne kadar ne oldu?” sorusuyla Kıbrıs’ın o kadar da “kısa” olmayan tarihine kişisel bir bakış atıyor.
“Kıbrıs’ın Kısa Tarihi”, stratejik önemi sebebiyle paylaşılamayan topraklar listesinde keşfedildiği günden beri önem arz etmiş. Her daim Bizanslılar, Persler, Venedikliler, Osmanlıların gündeminde olmuş. Ara ara Yunan ve Türk hükümetlerinin tartışma konuları arasında yine kendine yer bulan Kıbrıs hakkında adı gibi “kısa” bir kitap olan “Kıbrıs’ın Kısa Tarihi”, yazar Tommy Clark’ın herhangi bir polemiğe yer bırakmayan tarafsızlığı sayesinde sadece adanın dünden bugüne dönüşümünü ele alan broşür niteliğinde bir kaynak kitap olarak önem taşıyor.
edebiyathaber.net (8 Mart 2023)
