Güvenlik, istihbarat ve uluslararası ilişkiler alanlarında çalışmalar yapan Ender Güner’in yazdığı “İstihbarat”, dünya üzerindeki en önemli istihbarat teşkilatlarını, ekollerini ve askeri istihbaratlarını tarihsel arka plan ve yararlandığı birçok farklı kaynaktan elde ettiği bilgilerle birlikte enine boyuna inceleyen bir kitap.
Ender Güner, 1973 yılında Bursa, Mustafakemalpaşa’da doğmuş. İlköğrenimini Kırşehir’de, lise öğrenimini de İstanbul’da tamamlamış. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Enformatik Enstitüsü Bilgi Sistemleri bölümünü bitiren yazar, 2007 yılında Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde sosyoloji yüksel lisansı yapmış. Doktora çalışmasına devam eden, yurtiçinde ve yurtdışında birçok akademik programa katılan Ender Güner, halen istihbarat, güvenlik ve uluslararası ilişkiler gibi konularda çalışmalar yürütüyor. Daha önce “Bilgi Toplumuna Geçiş” adlı bir kitabı bulunan Güner, Destek Yayınları Araştırma dizisinden çıkan yeni kitabı “İstihbarat”ta, CIA, MI6, GRU, FSB, MOSSAD, MOIS, MİT, ISI gibi dünyadaki en önemli istihbarat ekolleri, kurumları ve askeri istihbarat konularına detaylı bir bakış atıyor.
İstihbarat ekollerine duyduğu kişisel merakı dolayısıyla “İstihbarat” kitabını yazdığını belirten Ender Güner, her türden bilginin, ilkçağlardan beri toplumlarda, sonrasında sınırlarla birlikte ortaya çıkan devletlerde güç niteliği taşıdığını ve bunu elinde bulundurana da sayısız fayda sağladığını savunuyor. Güner, istihbaratı, “bilginin elde edilmesi, işlenmek suretiyle anlamlandırılması ve maksada uygun şekilde kullanılmasını” diye tanımlarken, bu tanımının ülkelerin tehdit algısı, milli ülküsü, sosyokültürel ve stratejik hedefler doğrultusunda değişiklik gösterebileceğini ve istihbarat ekollerinin de bu değişiklikler neticesinde ortaya çıktığını ifade ediyor.
Kitabı, kendi içinde bölümlere geçmeden önce istihbaratı, Amerika’nın başını çektiği Anglosakson ekolle, akıl (intelligence), Kıta Avrupa kapsamında bilgi (information), Sovyetler döneminde tehlikesizlik (bezopostni), İsrail gibi ülkelerde ise ön alıcı olarak ufak bir açıklamayla tanıtan yazar, bu ülkelerin istihbarat teşkilatlarını, uygulamalarını inceleyerek Türkiye’deki istihbarat sistemiyle bir karşılaştırma da yapıyor. Bunun haricinde “İstihbarat”ı dört bölüme ayıran yazar, ilk bölümde istihbaratı kavramsal ve kuramsal bir çerçeve içinde inceleyerek, istihbaratın ve askeri istihbaratın literatürdeki tanımına giriş yapıyor. İstihbarat tarihçesi hakkında verdiği bilgiler ışığında Türk istihbaratını inceleyip, Amerikan, Alman, İsrail istihbarat ekollerini mercek altına alıyor ve bu ekollerin ortak noktalarını belirleyerek onları sınıflandırıyor. Güner, ikinci bölümde, bahsi geçen ülkelere yenilerini ekleyerek bunların istihbaratını “yapısal” olarak incelemeye tabi tutuyor. Üçüncü bölümde de tüm bunları bir toparlamasını yaparak istihbarat ekollerine, istihbarat teşkillerine ve istihbarat yeteneklerine dair çıkarımlarda bulunuyor. Son bölümü, istihbaratla ilgili “öngörüler”i sıralayan yazar, gelecekte kullanılabilecek istihbarat çalışmaları hakkında da yeni öneriler getiriyor.
“İstihbarat”, tarihten aldığı referanslarla, Ender Güner’in birçok farklı kaynaktan yararlandığı bilgilerle, teorik ve pratik örneklerle ve yine yazarın kendi ilgi alanına girmesi sebebiyle yaptığı titiz çalışmasıyla yazınsal alanda hakkında çok fazla bilgiye sahip olmadığımız istihbarat konusunu A’dan Z’ye, anlaşılır bir dille meraklılarına açan bir kitap.
edebiyathaber.net (14 Haziran 2023)
