Cengiz Aytmatov’un “Masallar ve Efsaneler” adlı kitabı, Fatma Arıkan ve Serdar Arıkan çevirisiyle Ketebe Yayınları tarafından yayımlandı.

Tanıtım bülteninden

Yazarın romanlarında kullandığı ve bizzat kaleme aldığı efsaneler ile çocukluğuna damga vuran masalların derlenip bir arada sunulduğu çalışma, Aytmatov’un yazın dünyasını anlamlandırmak için de önemli bir kaynak. Bozkırdan dünyaya açılan Cengiz Aytmatov’un yalın ve etkileyici dilinin kökenlerini işaret eden “Masallar ve Efsaneler”, okura kadim zamanlardan bugüne ulaşan evrensel ve felsefi derinliği olan hikâyelerden bir demet sunuyor. 

Kırgız edebiyatının dünyaya açılan kapısı Cengiz Aytmatov’un tüm eserlerini okurla buluşturan Ketebe Yayınları, yazarın düşünce dünyasını ve dille ilişkisini şekillendiren masallar ile romanlarında yer alan ve kendinin kaleme aldığı efsaneleri buluşturuyor.

Kitabın önsözünde Mariya Aytmatova, yazarın küçükken büyükannesinin anlattığı masalları çok sevdiğini söyleyerek eşi Cengiz Aytmatov’un cümlelerini aktarıyor. Bu sözler aynı zamanda geçmişle gelecek arasında köprü olan masalların, Aytmatov’un hayatındaki yerini özetliyor:

“Büyükannem Ayimkan benim çocukluğumu masallar anlatıp türküler söyleyerek ve beni destanlar okuyan ozanlarla buluşturarak süsledi. Büyükannem misafirliğe, yeni doğan bir bebeğin doğumunu kutlamaya, cenaze törenine, düğüne… Hemen hemen gittiği her yere beni de muhakkak yanında götürürdü. Kendisi farkına bile varmadan anadil sevgisi aşıladı bana. Yalnızca çocuklukta öğrenilen ve kavranan anadil, kişinin ruhunu, halkının deneyimlerini yansıtan şiirlerle besleyebilir; kişide ulusal gururun ilk tohumlarının yeşermesini, atalarının çok boyutlu ve çok anlamlı dilinden estetik bir haz almasını sağlayabilir. Çocukluk sadece harika bir dönem değil, aynı zamanda insanın kişiliğinin oluştuğu zamandır. Anadilin iyi öğrenilmesinin temelleri o dönemde atılır, kişide çevresindeki doğayla, insanlarla ve kendisini çevreleyen kültürle ortak aidiyete sahip olduğu duygusu o zaman uyanır.”

Kitapta Aytmatov’un “Beyaz Gemi” romanında yer alan “Parmak Çocuk” ve “Ana Geyik”, “Elveda Gülsarı” romanından “Karagul”, “Gün Olur Asra Bedel” romanından “Mankurt”, “Dişi Kurdun Rüyaları” romanından “Altı Kişi ve Yedincisi” efsaneleri ile çocukluğunda dinlemekten büyük keyif aldığı “Üç Yoksul Kız Kardeş”, “Çantalı Maymun” ve “Akbara” masalları yer alıyor. Cengiz Aytmatov külliyatına hakim okurlar için tanıdık gelecek olan efsaneleri bir arada görmek, yazarın kitaplarında kullandığı temel motifleri fark etmek ve alt metinleri okumak açısından önem taşıyor. Çocukluğunda Aytmatov’a anadil sevgisini ve kültürüne aidiyet duygusunu aşılayan masallarla tanışmak ise okur için farklı bir sürpriz oluyor.

Cengiz Aytmatov gibi yerelden evrensele doğru çok başarılı hikâyeler yazan ve kendi masallarını kaleme alıp geleceğe miras bırakan usta bir kalemin, hayatının farklı evrelerine nüfus etmiş bu kadim hikâyeleri okumak, onu besleyen kaynakları tanımak bakımında da önem taşıyor. Bütün bunların yanında “Masallar ve Efsaneler”, hem Aytmatov’la tanışmak isteyen çocuklar ve gençler hem de masal dinlemeyi özlemiş yetişkinler için de ideal bir çalışma. 

edebiyathaber.net (16 Ağustos 2023)