Dünyaca ünlü bilim insanı Robert B. Banks’in yazdığı “Buz Dağlarını Çekmek, Dominoları Devirmek ve Matematikteki Diğer Maceralar” kitabı, gündelik hayatımızın işleyiş sisteminde en fazla söz sahibi olan sayıların “gizemini”, yine gündelik hayattan örneklerle anlattığı eğlenceli bir bilim kitabı.
Robert B. Banks, 1922 yılında dünyaya gelmiş. Northwestern Üniversitesi’nde Mühendislik Profesörü, Chicago’da bulunan Illinois Üniversitesi’nde ise Mühendislik Dekanı olarak çalışmış. Mexico City’deki Ford Vakfı’nda ve Bangkok’taki Asya Teknoloji Enstitüsü’nde önemli görevlerde yer almış. Tayland Kralı tarafından “Commander of the Order of the White Elephant”, Fransa hükümetinden ise “Commandeur dans l’Ordre des Palmes Academiques” de dahil olmak üzere, ulusal ve uluslararası pek çok bilim ödülüne layık görülmüş. 2002’de hayata veda eden Robert B. Banks’in Ketebe Yayınları’ndan Emre Bekman çevirisiyle yayımlanan “Buz Dağlarını Çekmek, Dominoları Devirmek ve Matematikteki Diğer Maceralar” kitabı, Banks’in bilimi, özellikle de matematiğin “sıkıcı” taraflarını elemine ederek, gündelik hayatta karşımıza çıkan birçok şeyin sayılarla olan bağlantısına ışık tutuyor.
Farkında olmasak da sayıların hükmünde yaşadığımız bir hayat var ve biz bu sayıları gerek boğucu, gerek de üzerinde düşünmek için lüzumsuz gördüğümüzden onları pek kale almıyoruz. Ancak politika için söylenen şey sayılar için de geçerli: Sayılar bizi kale alıyor. Hem de fazlasıyla. Banks’in kitabı da, bu savdan yola çıkarak timsah yumurtasıyla devlet borçlarının nasıl aynı düzlemde kesiştiğinden, buzdağlarını çekip götürerek eritmeye, olimpiyatlara katılmaya niyetli sporcuların dereceye girmek için gösterdiği yollara, futboldaki başlama vuruşlarına, bütçe açığı krizlerinden gülle atışı, basketbol topları ve çeşmeler arasındaki sayısal bağlantıyı eğlenceli bir hale büründürerek akla hayale gelmeyecek çıkarımlar yapıyor.
Bilim tarihinden aldığı örneklere, kendi analizlerini ve formüllerini ekleyerek birkaç cümleden oluşan paragraflarla okuyanı kolay bir mantık çerçevesine sokan Banks, dirsek çürütmeye başladığımız o ilk andan itibaren aklımızda beliren, “Bunlar gündelik hayatta ne işimize yarayacak?” sorusunu tersine çevirip, gündelik hayatta zaten işimize yarayan şeylerin, nasıl ve ne şekilde oluştuğuna, sayılarla olan paralelliklerine “düz mantık” bir bakış açısı getirerek bunları kavramımızda gerekli tüm verileri önümüze döküyor. Okura bıraktığı açık kapıyla birlikte, konuya olan merakımızı katmerleyen bilim insanı, merakı olmayanların dahi ilgisini çekecek basit yöntemlerle normalde beyni yakmasına kesin gözüyle bakılan devasa olayları minör bir şekilde ele alarak mevzuyu bir nevi hobi haline getiriyor.
Robert B. Banks’in anlattıkları büyük meseleleri çözmek için sahip olunması gereken lise ve üniversite düzeyindeki matematik bilgisiyle, yukarıda anlattıklarımın ve çok daha fazlasının temelini oluşturan sayıların, çözüldüğünde, işleyişi kendine hayran bırakan sistemini de basit yöntemlerle ortaya çıkarıyor.
edebiyathaber.net (20 Aralık 2023)
