Mohamed Mbougar Sarr’ın İnsanların En Gizli Hatırası adlı romanı Everest Yayınları tarafından Şirin Erkan Leitao çevirisiyle yayımlandı.
Tanıtım bülteninden:
Senegalli genç yazar Mohamed Mbougar Sarr‘ın 2021 yılında; orijinal adıyla La plus secrète mémoire des hommes olarak yayımlanan İnsanların En Gizli Hatırası romanı, Şirin Erkan Leitao‘nun Fransızca aslından çevirisiyle Türkçeleştirilerek Everest Yayınları‘ndan çıktı.
Kısa sürede yoğun ilgi gördü ve Prix Goncourt’u kazandı
Sarr‘ın, yayımlandığı dönemde hızlıca geniş kesimlere yayılan ve yoğun ilgiye mazhar olan romanı, 2021 yılında Fransızca edebiyat alanındaki en önemli ödüllerden Prix Goncourt‘a layık görüldü.
Edebi üretkenliği güçlü bir hafıza ve anlatıyla buluşturan İnsanların En Gizli Hatırası, birbiriyle bağlantılı hikâyelerin farklı coğrafyalar ve zamanlar arasındaki geçişlerini okurlara sunuyor. Senegal ve Fransa’nın tarihinisömürge ve sömürge sonrası dönem bağlamında; edebiyat, siyaset ve kimlik unsurları üzerinden inceleyen roman, edebi gücünün yanı sıra tarihsel niteliği ve düşünsel derinliğiyle de başarılı bir kitap olarak öne çıkıyor.
Yambo Ouologuem’in hayatından ve intihal tartışmalarından esinlendi
Mohamed Mbougar Sarr, bu romanında Malili yazar Yambo Ouologem‘in, 1968 Prix Renaudot ödülünü kazanan Le devoir de violence romanının karşı karşıya kaldığı intihal suçlamalarından dolayı kariyerinin zarar görmesinden ve yazarlık hayatının sona ermesinden esinleniyor.
Sarr’ın başyapıt niteliğindeki bu kitabı, genç bir yazarın Ouologuem‘e benzeyen bir yazarın izini sürmesini merkezine alıyor ve Ouologuem’in kitabındaki temalara yer veriyor. Sarr aynı zamanda Ouologuem’in yaşadığı zorluklara ve intihal tartışmasının neden olduğu travmatik süreçlere de ışık tutuyor.
Ouoloegem‘in hikâyesini daha yakından inceleyelim:
İlk romanında Afrika’daki sömürgecilik dönemi ve sonrasına dair önemli tasvirlere yer verenOuoloegem‘in, Graham Greene‘in It’s a Battlefield ve Andre Schwarz-Bart‘ın Le dernier des justes gibi eserlerinden intihal yaptığı iddia edildi ve bu iddialar, Le devoir de violence üzerindeki tartışmaları alevlendirdi. 1968‘de Prix Renaudot ile ödüllendirilen kitap 1972‘de yayınevi tarafından geri çekildi.
Ouologem, bu tartışmalara konu olan iddiaları kabul etmese de yaşadıkları, yazarlık hayatına mâl oldu. Ancak ilerleyen yıllarda, akademisyenler ve eleştirmenler tarafından incelendiğinde, postmodern bir niteliği olan bu kitapta metinlerarasılık (intertextuality) ve edebi ödünç alma tekniklerinin bilinçli ve yaratıcı bir şekilde kullanıldığı kanaatine varıldı.
Bu değerlendirmeler çerçevesinde yazar iade-i itibar kazandı ve kitap farklı dillerde yeniden basılmaya başladı.
Maharetli bir romancı
Çağımızın önde gelen Afrikalı yazarlarından biri olarak henüz 30’lu yaşlarında uluslararası alanda tanınan Mohamed Mbougar Sarr, Afrika’nın sömürgecilik sonrası döneminin sosyal, kültürel, politik ve edebi dinamiklerini ele alırken kurguyla gerçekliği harmanlayan ve felsefi derinliğiyle öne çıkan maharetli bir romancı.
Mohamed Mbougar Sarr‘ın diğer eserleri de önümüzdeki dönemde Everest Yayınları aracılığıyla Türkçe olarak okurlarla buluşacak.
Senegalli genç yazar Diégane Latyr Faye, 1938’de Paris’te yayımlandığında büyük ses getiren fakat kısa süre sonra tüm nüshaları toplatılan gizemli bir romanın peşine düşer. Diégane’ın “zenci Rimbaud”nun peşinde Senegal’den Fransa’ya, Amsterdam’dan Arjantin’e uzanan hikâyesi, insanlık tarihinin büyük trajedilerinin, sömürgeciliğin, Shoah’ın, erotik aşkın, hakikat ile kurmaca arasındaki kanlı çekişmelerin iç içe geçtiği bir örümcek ağına dönüşür. Yayımlandığı 2021 yılında Senegalli yazar Mohamed Mbougar Sarr’a Goncourt Ödülü kazandıran ve hararetli edebiyat tartışmalarına konu olan İnsanların En Gizli Hatırası, intihal suçlamaları sonrasında gözden düşen Afrikalı bir yazarın peşinde bütün bir edebiyat ekosistemini ve edebi kanonu mercek altına alıyor. Büyülü gerçekçi anlatılardan tarihi romana, biyografiden polisiyeye, farklı türler arasında ustaca gezinen İnsanların En Gizli Hatırası, Sarr’ın Malili yazar Yambo Ouologuem’in hayatından ilham alarak kurguladığı dördüncü ve Türkçeye tercüme edilen ilk romanı. “Fakat siz Afrikalı yazarlar ve entelektüeller, kendinizi bazı kimliklendirmelerden sakının. Burjuva Fransa, vicdanını rahat tutmak için elbette içinizden birini kutsayacak. Arada bir başarıya ulaşan ya da model mertebesine yükseltilen bir Afrikalı çıkacak ortaya. Fakat inan bana, temelde yabancısınız ve eserleriniz ne derece değerli olursa olsun yabancı kalacaksınız. Siz buralı değilsiniz.”
“Her hasta iyileşmek istemez, yere düşen herkes ayağa kalkmak istemez, çünkü ayağa kalkmak öldürücü olabilecek bir yeniden düşüşün vaadidir, herkes normal bir hayata geri dönmek istemez, ki bazen ölüm bile bu normal hayatı sonlandırmaya imrenmez. Ayağa kalkmayı umursamıyorum, ayağa kalkmak benim için tehlikeli bir hayal. Kurtarılmak istemiyorum…”
edebiyathaber.net (15 Haziran 2024)
