Söyleşi: Serkan Parlak

Alper Kaya ile Karakarga Yayınları etiketiyle geçtiğimiz günlerde okurla buluşan “Suç Edebiyatı Terimleri Sözlüğü ” adlı kitabı hakkında konuştuk.

Alper Bey, inceleme kitabınız “50 Maddede Polisiye Edebiyat”ın ardından yeni kitabınız “Suç Edebiyatı Terimleri Sözlüğü” geçtiğimiz günlerde Karakarga Yayınları etiketiyle okurla buluştu. Her ne kadar okuma-yazma deneyimleri, işçilik ve gözlem gücü önemli olsa da taslaklarınızı nasıl oluşturdunuz, sözlük gibi zorlu bir üretim için çalışmaya başlarken ilham kaynaklarınız neler oldu?  

Aslında öncelikle tamamen kendim için notlar alıyordum. Filmlerde, romanlarda, makalelerde karşıma çıkan ilginç terimleri bir yerde toparlıyordum. Sonrasında iş biraz fazla terimin toparlanması boyutuna ulaşınca bunun kendiliğinden bir sözlüğe dönüştüğünü fark etmemle olaylar gelişti. Sözlük formatına bürününce de daha disiplinli bir şekilde ilerleyerek tematik araştırmalar yapa yapa maddeleri eklemeye başladım. Yani burada biraz da yol boyunca ilerlerken tematik yaptığım çalışmalarda rastladığım kitaplar ve makaleler güzergahımı belirledi diyebilirim. Çünkü bir makaleyi okurken orada bambaşka bir konuyla ilgili bir terim görüyorsunuz ve hop, bu kez o konuya dair terimleri araştırmaya başlıyorsunuz… En azından ben bu şekilde çalıştım.

Elimizde, suç edebiyatına giriş yapmak ya da suç edebiyatını yeniden keşfetmek isteyen okurlar için yalın, özlü ve duru bir dille yazılmış hem öğretici hem de merak duygusunu kamçılayıcı bir tür başucu kitabı var. Taslaklarınızı yeniden üretip dönüştürürken nasıl bir süreç işledi, maddeleri nasıl belirlediniz ve sıraladınız?

Teşekkür ederim güzel sözleriniz için. Tamamen kendi merak ettiğim kavramlardan yola çıktım. Ardından belli bir terim sayısına ulaştığını fark ettiğimde konseptler üzerine eğildim. İşte misal bir hafta – on gün zehirler üzerinde araştırmalar yaparken bir diğer haftada silah türlerine göz atmaya başladım. İlerledik ilerledik ve bu şekilde en sonunda 1645 terime ulaştık.

Genel suçlar, beyaz yaka suçları, bilişim suçları, mali suçlar, kilitli oda polisiyeleri, en çok kullanılan zehir türleri gibi suç edebiyatının alt türlerine ait terimlere ek olarak argo sözcüklerde yer alıyor sözlüğünüzde. Sözlüğünüzün içeriğini belirleyen bu odak temalar hakkında neler söylemek istersiniz? 

Kendimi de bir okur olarak görüp, böyle bir sözlükte nelerin olması gerektiğini düşünerek ilerledim. Dolayısıyla suç türlerinden, ülkelerin kolluk kuvvetlerine kadar pek çok farklı konsepte eğildim. Kendi merak ettiklerimle yola çıkmıştım, yolu da tamamen kendi merak ettiklerimle ilerleyerek tamamladım.

Alper Bey, sözlüğünüzün hem mizanpaj hem de içerik anlamında gelişmeye açık bir yapısı var. Yeni basımlarda yapmayı planladığınız ekler ya da değişiklikler olacak mı?

Suç biraz derin bir kuyu. Örneğin bundan beş yıl önce bu sözlüğü yazsaydım deepfake veya kripto para dolandırıcılığı gibi maddeler bu sözlükte olmazdı. Eğer insanları derinden etkileyen yepyeni suç türleri gelişirse, sözlüğün ileriki baskılarında onlar da kendilerine yer bulur ama umarım buna gerek kalmaz.

Suç tarihi, türler, akımlar ve alana dair terimlere çalışırken nasıl bir kaynak taraması yaptınız? Sözlüğünüzün sonunda yer alan 550 civarı kitaptan oluşan okuma listesi bir tür kılavuz olarak okurlara ve yazarlara hangi konularda yardımcı olabilir?

Aklıma gelen terimlerin hangi kitaplarda geçtiğini bulmaya çalıştım, ardından rastladığım diğer terimlere dair kaynakları taradım. Pek çok maddede, o maddedeki suç kavramının yer aldığı kitap veya kitaplar var ve onlar 550’yi aşkın kaynak kitap listesini şekillendiriyor. Dolayısıyla eğer bir suç türü size ilginç geldiyse ve o maddede bir kitap işaret ediliyorsa o kitabı okuyarak yazarının bu suçu nasıl ele aldığını keşfedebilirsiniz. Bence ilginç bir okuma rotası olur.

Sözlüğünüzün var olan bildiğimiz anlamda sözlüklerden temel farkları nelerdir, suç edebiyatına meraklı okurlar sözlüğünüzü neden almalı?

Mevcut sözlüklerden yapı itibarıyla çok da bir farkı yok ancak içerdiği terim sayısı ve kaynak gösterdiği eserlerin çeşitliliği olarak okuyucuların beklentisini fazlasıyla karşılayacaktır diye düşünüyorum. Suç edebiyatına meraklı okurlar ve hatta yazarlar, ülkemizde bu konuda yazılmış tek kaynak kitap olduğu ve suç sözlüğü olarak baktığımızda dünyada bir elin parmaklarını geçmeyecek sözlükler arasında yer aldığı için bu sözlüğe ilgi gösterecektir diye düşünüyorum.

Alper Bey; kitaplar, dergiler, filmler derken yoğun günlerin sonunda 2024’te suç edebiyatında neler olup bitti, genel bir değerlendirme yapabilir misiniz?

Öncelikle 2024’ün Ocak ayında genel yayın yönetmeni olduğum, suç edebiyatını ana teması olarak belirleyen ve suç edebiyatı kavramını yaygınlaştırmayı amaçlayan SUÇÜSTÜ Dergisi yayın hayatına başladı. Okuyucuların güzel bir ilgisi oldu, keza okuyan ve bize yazan yazarlarımızın da… Bir yıl boyunca yayınlanan 6 sayıda 36 farklı ismin eserleri yer aldı. Buna ek olarak 16 yazarla da röportaj yaptık. Bence bu ciddi bir rakam.

Ülkemizde özellikle sinemada suç türü çok yaygın değil ancak yabancı filmler sağolsun bu açlığımızı gideriyor. Ben özellikle “Trap” filminin dinamiklerini ve bir seri katilin zihninden ilerleyen anlatısını beğenmiştim.

Edebiyat konusunda genel olarak değerlendirme yapmak biraz zor çünkü büyük – küçük onlarca yayınevi var ve pek çoğu da birkaç kitap yayımladıktan sonra kepenk kapatıp gidebiliyor. Fakat Holden’in yayımladığı, Harry Kressing imzalı “Aşçı” kitabını manipülatif bir karakteri nasıl yazması gerektiğini merak eden yazarların mutlaka okumasını öneriyorum.

edebiyathaber.net (7 Şubat 2025)