Gazeteci yazar Nilay Örnek’in bir süredir Instagram hesabı üzerinden sürdürdüğü apartman hikayeleri serisi “Her Umut Ortak Arar” adlı bir web sitesine dönüştü.

Her Umut Ortak Arar, İstanbul’daki apartmanların hem mimari hem de tarihi önemine dikkat çeken, kıymetli bir bellek projesi. Web sitenin içerisinde apartmanların fotoğraflarını bulabileceğiniz gibi onlar hakkında detaylı bilgiler aktaran yazılar da mevcut. Her Umut Arar aynı zamanda Türkiye’nin farklı illerinden apartman hikayeleri anlatmaya gönüllü olanlara da kapısını aralamış durumda. Tasarımını Eylül Görmüş’ün logosunu Uğurcan Atatoğlu ve Talip Özer’in tasarladığı Her Umut Arar’ın Türkiye’nin hafıza mekanlarının bir araya geldiği bir oluşuma doğru evirilmesi amaçlanıyor.

Nilay Örnek apartman hikayelerine neden, nasıl başladığını, adının kaynağını ve burada ne amaçladığını web sitesinde şöyle açıklıyor:

İsmi Niye Her Umut Ortak Arar?

“Aslında işin bu kadar ilgi göreceğini, bu kadar çok şey öğrenip keyif alacağımı bilsem, muhtemelen adının içinde ‘apartman – bina – mimari’ vs. geçen, konuyu daha iyi anlatan bir isim bulurdum.

Ancak paylaşmaya karar verdiğimde halihazırda 4 Instagram hesabım vardı; @nornek aktif olarak kullandığım kendi kişisel hesabım. Ancak biri ismini alıp da orada poposunu paylaşmasın diye televizyon programımın ve kitaplarımın isimlerinin de hesaplarını alıyorum.

İkinci kitabımın adına aldığım Instagram hesabı ‘Her Umut Ortak Arar’ kuzu kuzu duruyordu. (Evet biliyorum kimi onu ‘her umut orta karar’ diye de okuyor. Enseyi karartmayalım, umut var.)

Sonuçta; ikinci kitabımda yer alan 60 kadar deneme ve öykünün arasında apartman ya da şehir yaşamına dair yazılar da olduğundan bu hesabı apartman paylaşımlarımda kullanmaya karar verdim.

Siteyi yaparken değiştirebilirdim ama çevremdeki insanlarla “Herkes böyle biliyor, buna alıştı insanlar değiştirmeyelim” dedik.

Nasıl gelişti?

İnsanların katkıları, ilgileri beni gerçekten çok etkiledi.

İlk paylaşımlarıma “Mimari olarak kıymetli bu apartmanlardan birinde yaşıyorsanız beni kahveye davet edin” yazıyordum; merak ediyordum çünkü. Sedat Hakkı Eldem’in bir binasında mesela “Mutfak kullanışlı mı? Bugün aynı kalmış mı?”… Bir dönem apartmanlar çok geniş, işlevler çok farklı; bugün nasıl kullanılıyor?

Birkaç nesil bu binalarda oturup onları koruyan insanlardan bana zarar gelmez diye düşünüp “Beni kahveye davet edin” diyordum, şımarıkça.

Davet edenler de oldu; pandemiden korkup gidemedim çoğuna…

Ancak buluştuklarım da var; Melis Terzioğlu misal, Taksim’in ikonik yapılarından Ceylan Apartmanı’ndaki zevkle döşenmiş evini açtı bana. Arkadaş da olduk sonra. Bu yaptığı benim için gerçekten önemlidir…

Fotoğrafların ardından bana yazan öğretim görevlileri bile oldu “Bu yapıların bugünkü halini, içlerini görmek, onları bir yaşam olanı olarak izlemek harika” gibi cümleler kuruyorlardı.

Ben ‘apartman dedektifliği’ olarak adlandırdığım şeyden çılgın bir zevk aldım. Bir apartman araştırırken neler öğrenebileceğinize inanamazsınız! Ya da bazı metinlerimi okuyun, inanırsınız:)

Ben “Buldum” diyerek bir apartmanı anlatırken bir yorum kimi zaman her şeyi değiştirip bambaşka yerlere götürdü bizi. Binalarda oturanlar, mimarların çocukları, mimarlar, akademisyenler, İstanbul’un köklü ailelerinin mensupları hiç yazılmamış bilgileri yazılı hale getirmemi sağladılar.

Hem farkındalık sağlıyor, hem hafıza tazeliyor, hem de doğru hafıza kuruyorduk. Hoşuma gittikçe zamanımı buna harcar oldum.

Daha işin başındayız ama fena gitmiyor.

Amaç ne?

1- Bugün var olan ya da olmayan bazı önemli binaların kaydını tutmak istiyorum. Mümkün olduğunda hepbirlikte…

Her şey, bir şeyin yerine yapıldı. Amacım “Ay eskiler ne güzeldi” demek, ağlanmak değil. Kayıt tutmak. 

Yunus Nadi gibi bir isim, Vedat Tek gibi bir isme apartman yaptırmış; tek kaydı bir tezde yer alan fotoğraf. Yazık değil mi? Bari kaydı olsun…

2- Geçmişi, anıları, o binalarla insanların ilişkilerini görerek bilerek bugünü doğru anlamaya çalışmak. Hafızayı olabildiğince doğru kurmak!

3- Bugüne kalan değerli yapıların içlerini görmek, anı, hikâye, fotoğraf paylaşımı yapmak. Bu nedenle de sık sık çağrı yapıyorum.

“Eğer böyle bir evde oturuyor ya da oturanı tanıyorsanız paylaşın, anlatın” diyorum. Oda sayısı, bugünkü durum, orada bir dönem yaşayan insanların bilgisi… Hepsi işe yarar… 

4- Yaşadığımız yeri bilmek…

Çok insan bana apartmanının fotoğrafını, ismini, yerini göndererek araştırmamı istiyor. E zor tabii. İçinde oturanlar bilemiyorsa benim ulaşmam daha güç. Ama imkânsız da değil… Çabalıyorum. 

5- Metinlerde mutlaka yeni bir şey söylemek istiyorum; yoksa çok güzel apartman fotoğrafları var. Benim arşivimde de bunlardan ‘binlercesi’ var. Ama hakkında bir şey öğrenmeden, bir metin yazmadan hiçbirinin benim için kıymeti yok, paylaşmıyorum.

6- İsterim ki, benim bile bilmediğim alanlardan insanlar bu verilerden yararlansın. Kimi buradan hikâye kurgulasın, bir mimarlık öğrencisi çalışmasında kullansın. 

7- Sadece İstanbul’un değil, Türkiye’den pek çok yerin binalarına dair metinler paylaşalım, onlar da yazılı bulunsun. O da arşive katılsın.

Siz ne yapabilirsiniz?

İmece usülü çalışabiliriz:) Ne güzel olur!

1- Bu mesajı, hesabı, sayfayı ilgilenecek insanlarla paylaşabilirsiniz? Ya da sözlü olarak anlatabilir, yayabilirsiniz…

2- Hatıratlardan çok bilgi çıkıyor.

Misal Nejat Eczacıbaşı kitabında, ilk ilaç yaptığı apartman dairesini ismiyle cismiyle anlatıyor ya da Şakirpaşa Ailesi sağolsun Nişantaşı-Gümüşsuyu-Harbiye onlar hakkında yazılanlar olmasa eksik kalacakmış gibi…

Bir şey okurken gözünüze takılanı paylaşabilirsiniz.

Onlardan güzel ipucu oluyor ya da puzzle gibi birleştirmeler yapılıyor. Bunları not edip paylaşabilir ya da kendiniz ipucu olarak kullanıp o binaların izini sürebilirsiniz.

3- Tarihi, mimari açıdan önemli bir yapıda oturuyorsanız ya da oturduysanız hikâyesini siz anlatabilirsiniz? (bknz. konuk yazarlar:)

4- Öyle bir evi / apartmanı biliyorsanız, oturmasanız bile yazabilirsiniz…

5- Anne, baba, üst kuşaklar… Ne bilgiler var… Aman aman. Tarihi asansör fotoğraflarından, eski tip ev içi ilginç mobilyalara her şey ilgi çekici olabilir. Bana yazmasanız anlatmasanız da kendiniz kaydını tutun. Bunlar önemli.

6- Hukuk bürosu çalışanlarına… Binalarınızı öğrenin, bana yazın. Benim gördüğüm güzel binaların çoğunda havalı bir hukuk bürosu var!:) Şimdi sekmelerde görünmüyor ama “Mimari olarak değerli yapılardaki avukatlık ofisleri” adı altındaki biriktirmelerim sürüyor:)

7- Eski fotoğraf karıştıranlar… Apartman gördünüz mü biraz daha dikkatli bakın:) Bana yazarsanız güzel olur.

8- Ya da benim aklıma gelmeyen katkılar olabilir…

Siteye ulaşmak için: https://www.herumutortakarar.com/

edebiyathaber.net (25 Ağustos 2021)