Bertrol Brecht’in 1913 ile 1921 yılları arasında yazdığı eserleri “Bertrol Brecht – Bütün Oyunları 1” kitabında bir araya geldi. Kitapta yer alan oyunlar için Brecht’in sanat ve fikir dünyasına dair ilk izleri taşıyan eserler olduğunu söylemek mümkün.
10 Şubat 1898 yılında Almanya’nın Augsburg kentinde doğan Bertrol Brecht, yirminci yüzyıl Alman şiirinin ve tiyatrosunun en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir. Ancak Brecht’i sadece Almanya’ya sınırlamak elbette doğru olmaz zira o, adını her ne kadar ilk olarak Erwin Piscator koysa da, asıl itibariyle temelini atıp kurduğu, sınıfsal bir zemine yaslanarak buradan beslenen epik tiyatroyla tüm dünyaya duyurmayı başarmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’da haliyle çok zor şartlar altında ürettiği bu “yenilikçi” tekniğiyle evrensel düzeye ulaşarak meramını doğru kaynaktan aktarabilmiştir. Brecht kısaca sadece sahnede değil sanatın tüm alanlarında gerçek olmayan her şeye karşı çıkar. Ona göre; gerçeküstücülük, geleneksellik gibi kavramlar sadece kendi döneminin değil tüm insanlık tarihinin en çetrefilli sorunlarını görmezden gelir, geri plana atar. Bu da sanatın dünyayı değiştirebilme gücünü ortadan kaldırarak bir nevi “kitlelerin afyonu” görevini görür. Bu yüzden de epik tiyatro ya da bir diğer adıyla diyalektik tiyatro seyirci ile arasına bir mesafe koyarak bir anlamda sahneyi izleyiciden uzaklaştırır ve oyunlara kendi gözüyle bakmasını sağlar.
Bertrol Brecht’i bu yazıya konuk etmemin sebebi Everest Yayınları’ndan Firuzan Gürbüz Gerhold çevirisiyle yayınlanan “Bertrol Brecht – Bütün Oyunları 1” kitabı. Brecht külliyatına sağlam bir giriş yapmak için ideal “ortamı” sağlayan kitapta Brecht’in, İncil, Baal (1919), Baal (1922), Adam Baal’in Özgeçmişi, Gecede Trampet Sesleri, Düğün, Dilenci ya da Ölü Köpek, Şeytan Kovma, Karanlıktaki Işık, Balık Avı, Düzlük, Cangılda, Şehirlerin Cangılında oyunları yer alıyor. Brecht’in sürgün döneminde ortaya çıkardığı metinlerden oluşan bu oyunlar, onun ufaktan “pişmeye” başladığı döneme ait. Bunun yanında da sanatsal düzlemde daha rahat hareket edebildiği, kariyerinde “İkinci Dönem” olarak adlandırılan sürece ilişkin ayak sesleri niyetine de okunabilir.
Bertrol Brecht sahnede de, sahne dışında da insanlarda bir bilinç oluşturmayı amaçlamıştır. Çarkların körü körüne döndüğü bir dünyada sanatın eğlendirmekten çok daha fazlasını yapabilecek güce olan inancını asla yitirmemiş, dolayısıyla da oyunlarını ve şiirlerini bu yol üzerine inşa etmiştir. Farklı şeyleri denemekten kaçınmamış, her farklılığın yeni kapılara gebe olduğunu iyi kavramış ve hem kendi iç dünyasını hem de dış dünyayı buna göre yorumlayıp sanatına yansıtmıştır. “Bertrol Brecht – Bütün Oyunları 1” de, onun sanatına dair ilk ipuçlarını veren eserlerini bir araya getirerek okurun ve seyircinin Brecht’in dünyasına ilk adım atışıdır.
edebiyathaber.net (15 Mayıs 2023)
