Slav masallarının pek çok varyantları mevcut ve insanın içini bazen ürperten bazen de ısıtan bu anlatıları yıllardır dinliyor ya da okuyoruz. Baba Yaga, Bilge Vasilissa, tek gözlü Likho, Gülmeyen Prenses, Budala Ivan bu masalların kahramanlarından bazıları. En bilinenlerden bir diğeri de bir dede ve torunun “kardan kız” yaptığı masal. Kardan Kız‘ın başlangıcı ve sonu çeşitli versiyonlarında farklılık gösterse de temelde ortak bir paydaya oturuyor yine de. Canlanan bir kardan kız aracılığıyla dostluğun, insanlarla iletişim kurmak istemenin, çevremizdekilere güvenmenin önemini anlatıyor.
Sophie Anderson, Rus masallarıyla özdeşleşen çağdaş yazarlardan biri. İngiltere’de doğup büyümesine rağmen eserlerinde halk efsanelerine ve peri masallarına sık sık rastlamak mümkün. Slav masalları da, yazarın en büyük ilham kaynaklarından biri. Çocuklar için yazmış olduğu kitapların, yazarın büyükannesinin kendisine anlattığı masallardan günümüze uyarlanmasıyla yazıldığı biliniyor. Bu romanları ile çok satan listelerine giren ve eserleri pek çok dile çevrilen Sophie Anderson’ın bizim edebiyatımızda birkaç ay arayla basılan Tavuk Bacaklı Ev ve Ayıyla Konuşan Kız da bahsedilen bu halk masallarından izler taşıyor. 2023 yılı bitmeden Aralık ayında da yazarın dilimizdeki üçüncü kitabı Kardan Kız yine Genç Timaş Yayınları tarafından yayımlandı. On bir yaş ve üzeri gençlere hitap eden bu romanın çevirisi ise yine Ömer Anlatan’a ait.
Roman, Tasha adlı küçük kızın anne ve babasıyla birlikte, hasta olan dedesinin çiftliğine mecburi olarak taşınmaları ile başlıyor. İçe kapanık bir çocuk olan Tasha ilk zamanlar çiftlikten dışarı asla adım atmaz ancak ailesi için kızlarının arkadaş edinmesi ve sosyalleşmesi oldukça önemlidir. Günler geçerken devamlı ailesiyle vakit geçiren Tasha, kışın gelmesiyle birlikte çiftliğin bahçesine dedesiyle birlikte büyük ve ihtişamlı kardan bir kız yapar. Sonuçta, yaptıkları bu kardan kızı o kadar beğenir o kadar beğenir ki bu kardan kızın canlanması ve kendisine gerçek bir arkadaş olmasını tüm kalbiyle ister. Tasha’nın bu dileği gerçek olursa eğer, kışın bu çetin günleri geçip de hava yeniden ısındığında kardan kıza ne olacaktır? Roman boyunca okur da Tasha’yla birlikte bunu düşünür durur. Dışarıdaki dünyada gerçek bir sürü akranıyla arkadaş olmaktan çekinen hatta neredeyse dedesinin çiftliğinden bile çıkmaktan imtina eden bu küçük kızın dileği neticede gerçek olur ve böylece kış gecelerinin neredeyse tamamını bu hayalî arkadaşıyla birlikte ormanda geçirir. Geceler boyunca Alyana ile birlikte kızak üstünde ormanın her köşesini keşfe dalarlar. Bu büyülü dünyanın Tasha’da yeri büyüktür çünkü güvenli, konforlu bir alandır orası; kimseden kendisine zarar gelmeyecek bir yerdir. Tek kaygısı güneş yeniden kendini gösterip de karlar eridiğinde bahçelerindeki “kardan kız”a ne olacağıdır.
Kardan Kız, küçük bir kızın kendini yalnız hissetmesi ve korkuları üzerinden gelişebilecek travmatik süreçlerin, çocukların davranışlarını ve ruhsal gelişimlerini nasıl etkilediğine değiniyor. Birkaç yıl öncesinde yaşadığı kötü bir olayın ardından bu içe kapanık ve korkulu hâllerinin başladığını ve kendini dış dünyaya neredeyse tamamen kapattığını okuyoruz romanın yükselen noktasında: “Her şeyi… o kadar aynı anda hissettim ki… daha önce hiç böyle hissetmemiştim. Korkuyordum. Dehşete düşmüştüm. ve öfkeliydim. Ayrıca üzgün. Terk edilmiş hissediyordum. Unutulmuş. Neden kimse beni aramaya gelmemişti. Kimse benim Gennady Amca’nın evine dönmediğimi fark etmemiş miydi? Kendimi hiç bu kadar yalnız hissetmemiştim. Okyanus bütün gücüyle beni oradan oraya savururken tamamen ve bütünüyle çaresiz hissettim.” (s.117) Bu cümlelerle birlikte çocuklukta yaşanan olayların nasıl tetikleyici etkiye sahip olacağı ve eğer üzerinden çalışılmazsa ileride büyük travmalara sebep olabileceği açıkça görülüyor. Bu kitap genç okurların, durumlar ya da olaylar karşısında duygularını nasıl daha net şekilde ifade edebileceklerini de gösteriyor bir nevî. Küçük bir çocuğun yalnız kalmaktan korkmasını ama aynı zamanda insanlarla etkileşim hâlinde olursa onu unutmalarından ya da terk edilmelerinden de korkuyor olmasını Slav masalları tadında anlatan bir kitap Kardan Kız. İnsanın korkularıyla nasıl yüzleşebileceğini ve dış dünyaya doğru adım atma noktasında kendi çevresinde oluşturduğu kabuğu nasıl kırabileceğine dair önemli izlekleri olan bu kitabı tüm yaştan okurlara tavsiye ediyorum. İyi okumalar.
edebiyathaber.net (28 Aralık 2023)
