Japonya edebiyatının en önemli isimlerinden Juniçiro Tanizaki; tutkunun, içinde tuhaflıklar barındıran arzuların ve yoğun melankolinin anlatıcısı olarak nam salmıştı. Oscar Wilde’dan, Edgar Allan Poe’dan ve Marquis de Sade’dan etkilenen, bu isimlerin eserlerinden hareketle kendi yolunu çizen Tanizaki, yaşamındaki gelgitleri ve 1923’te tanık olduğu büyük depremi romanlarına yansıtmıştı.
Yüzünü Batı’ya dönen ve modern Japonya edebiyatının kurucularından sayılan Tanizaki, zamanla kendi kültürüne yöneldikçe ülkesinde eserleri daha çok ilgi görmüştü. Bir kedi üzerinden kurulan karmaşık ilişkileri konu alan Bir Kedi, Bir Adam, İki Kadın da bu romanlarından biriydi.
Hesaplaşmalar ve tortular
Tanizaki; Bir Kedi, Bir Adam, İki Kadın’da bir ilişki yumağıyla buluşturuyor okuru: Romanın başkarakterlerinden Fukuko ve Şozo, yeni bir yaşama adım atmak üzereyken Şozo’nun eski eşi Şinako’dan bir mektup gelince ortam geriliyor: Romanın kilit kahramanı Şinako, Şozo’nun yaşamında hayli önemli bir yer tutan ve âdeta sevgilisi olan kedisi Lili’yi istiyor.
Tanizaki, romanın başında kurguladığı gerilim yüklü bu ortamla sonra yaşanacakları sezdiriyor okura. Dokunulmazı olan Lili, Şozo’nun her iki kadınla kurduğu ilişkinin hemen her noktasına erişebilir bir konumda resmediliyor yazar tarafından. Öte yandan Lili, Şozo ve Şinako arasındaki hesaplaşmaları ve tortuları da temsil ediyor. Daha doğrusu, bunların tanığı olarak öne çıkıyor.
Tanizaki, Lili’yi ilişkilerin boyutunu, karmaşıklığını ve şiddetini belirleyen bir karakter olarak kurgulamış; hemen herkes mutluluğunu ve suskunluğunu onunla paylaşıyor. Dahası, kıskançlıkları su yüzüne çıkaran bir karakter Lili. Hatta Şozo, Fukuko ve Şinako’yu Lili’yle kıyaslıyor. Böylece Lili, karakterlerin kişilik özelliklerini okura yansıtan bir kimliğe bürünüyor.
Okuru zorlayan satır aralarındaki soru
Tanizaki, Japon geleneklerinin nasıl örselendiğini ya da hükmünü yitirmeye başladığını anlatırken Şinako da eski eşini Lili yardımıyla kendisine bağlamaya uğraşıyor. Yazar, Lili’yi hem bir tanık hem de bir araç olarak okurun önüne getiriyor.
Lili’nin merkezde olduğu romanda, karakterlerin birbiriyle ilgili düşünceleri ve giriştiği eylemler, absürt kıskançlıkları da tetikliyor. Bitmiş evliliğini Lili’ye güvenerek kurtarmaya çabalayan Şinako’nun tavırları, Şozo’nun aşk anlatımıyla paralel ilerliyor.
Şozo ve Lili’nin ayrılığı ise romanın kırılma noktası. Şozo’nun kedisine duyduğu özlem, iki insan arasında gelişene hiç benzemiyor.
Tanizaki, romanın başından sonuna kadar şu soruyu sallandırıyor okurun tepesinde: Bir kediye bağlılığın her türlü sınırı zorlaması mı acayip, yoksa o kediyi rehin alarak kendisinden uzaklaşan eski eşiyle bir araya gelme umudu taşımak mı?
Kaynak: Bir Kedi, Bir Adam, İki Kadın, Juniçiro Tanizaki, Çeviren: Alper Kaan Bilir, İthaki Yayınları, 126 s.
edebiyathaber.net (2 Haziran 2022)
