Ekrem İmamoğlu, İstanbul’un yeni büyükşehir belediye başkanı olarak 2019 Kasım’ında katıldığı Tüyap İstanbul Kitap Fuarı’nın açılışında ‘Dünya Kitap Başkenti İstanbul olmalı’ cümlesini etmiş. Sözleri bu kadarla kalmamış, net bir tarih de vermiş.  UNESCO’nun 2022 yılı “Dünya Kitap Başkenti” adaylığı için ellerinden geleni yapacaklarını ifade etmiş. 

Açılış törenine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da yaptığı konuşmada, UNESCO’nun 2022 yılı “Kitap Başkenti”nin İstanbul olması projesi için her desteği vermeye hazır olduklarını belirtmiş. Uluslararası Yayıncılar Birliği IPA Başkanı Hugo Setzer, İstanbul’un Dünya Kitap Başkenti ilan edilmesinin çok güzel bir proje olduğunu belirterek destekleyeceklerini söylemiş. 

Böylece tüm muhataplar İstanbul’un Dünya Kitap Başkenti olması fikrinde birleşmiş. Tüm muhataplar diyorum çünkü, UNESCO “Dünya Kitap Başkenti” başvurusunu aday şehrin yerel yönetiminin yapmasını istiyor. Kültür ve Turizm Bakanı’nın desteği önemli. Devlet de bu büyük projeye katkıda bulunacak demektir. Uluslararası Yayıncılar Birliği Başkanı’nın destek açıklaması ise ihsası rey sayılabilir. Çünkü IPA Başkanı Seltzer jürinin üyelerinden. IPA’nın yanı sıra Uluslararası Kütüphanecilik Dernekleri Federasyonu (IFLA), Uluslararası Yazarlar Forumu (IAF) ve UNESCO seçici kurulun diğer üyeleri. 

Hepsi Türkiye’nin en büyük ve en önemli kitap fuarının açılışında bizzat kürsüden söylemişler bu düşüncelerini. Basına da aynen yansımış. Tüm Türkiye duymuş. Bundan sonra ne olmasını hayal edersiniz? İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu hemen ilgili tarafları, yayıncı, yazar, çevirmen ve kütüphanecilik örgütlerini bir toplantıya çağırır. Proje hazırlanır ve İstanbul 2022 yılı “Dünya Kitap Başkenti” adayı olur. Biz de sonucu heyecan içinde bekleriz.  

Acaba öyle mi oldu? Tabii ki öyle olmamış. 

Edebiyat Haber’in “2023 UNESCO Dünya Kitap Başkenti belli oldu” haberini okuyunca küçük bir araştırma yaptım. Habere göre Gana’nın başkenti Akra, 2023 UNESCO Dünya Kitap Başkenti olarak açıklanmıştı. Peki İmamoğlu’nun  Dünya Kitap Başkenti adayı olacağımızı söylediği 2022’de hangi şehir Dünya Başkenti seçilmiş?

2022 Dünya Kitap Başkenti Meksika’nın uluslararası kitap fuarıyla ünlü Guadalajara şehri olmuş. İstanbul değil. Edebiyat Haber’in haberinden Ekrem İmamoğlu’nun açıklamasına rağmen İBB’nin 2023 yılı için de “Dünya Kitap Başkenti” adayı olmadığını anlıyoruz. Sormuşlar, “adaylık başvurusu yaptık” cevabı alamamışlar. Hiç cevap alamamışlar. 

İstanbul’un “Dünya Kitap Başkenti” adayı olmama öyküsü Ekrem İmamoğlu ile başlamıyor. İlk teşebbüsü 2010 yılında yapmışız. Türkiye Yayıncılar Birliği adına o dönem İBB Kültür A.Ş. Genel Müdürü olan Nevzat Bayhan’a konuyu açmıştım. Nevzat Bey, yazarlığının yanında gerçek bir kitapseverdir. Teklifimi daha o anda benimsemiş ve İstanbul’daki Boğaz kıyısında açılacak İstanbul Yazarlar ve Çevirmenler Evi’nden başlayıp Masal Ağaçları’na, Kitap Okuyan Gemiler’e varan bir dizi öneri de sıralamıştı. 

Hemen kolları sıvamış, “Herkes İçin Kitap!” sloganıyla bir dizi etkinlik planlamıştık. Aslında İBB Kültür AŞ ve İBB Kültür İşleri Dairesi yıl içinde UNESCO’nun istediğinden de çok kitapla ilgili etkinlik yapıyordu. Yani çok büyük bütçe gerekmiyordu. Kültür Bakanlığı’ndan maddi destek talep etmeye gerek yoktu. İBB’nin bile özel bir bütçe oluşturması gerekmiyordu. Belediye kendi kültür bütçesinde kitap ve edebiyata ayırdığı pay ile bu işi kotarabilirdi. Bu etkinliklere UNESCO’nun projede yer almasını öngördüğü üç-dört uluslararası toplantı eklemek yetecekti. Uluslararası Yayıncılık Kurultayı, “Dijital Çağda Okurun ve Kitabın buluşması”, Uluslararası İstanbul Kitapları Sergisi, IPA Yayıncılık Özgürlüğü Ödülü Töreni gibi etkinlikleri de ekleyince proje tamamdı. 

Proje metninin başına Kadir Topbaş’ın imzalayacağı mektubu da ekledik, Nevzat Bey dosyayı aldı, Topbaş’a imzalatmak için gitti. Başvuru tarihine kadar bir türlü mektubu imzalatmak kısmet olmadı. Ertesi sene bir kez daha denedik. Bu kez de yaklaşan yerel seçimleri gerekçe göstermişti Topbaş ve yeni seçilecek başkanın projeyi imzalamasının daha doğru olacağını söylemişti. Gerçi en büyük aday kendisiydi ama haklıydı başka bir aday başkan seçilebilirdi ve yeni başkanlar eski projeleri sevmez. Seçim sonrası ise başvuru tarihi geçmiş oluyordu. Böylece biz projeyi unuttuk. 

2013 sonunda, o zaman İBB Kütüphaneler ve Müzeler Müdürü olan Ramazan Minder’in öncülüğünde İstanbul’un 2016 Dünya Kitap Başkenti adayı olması için yazar, yayıncı, kütüphaneci örgütlerinin ve akademisyenlerin çok geniş bir katılımıyla bir proje daha hazırlandı. Ama bundan da bir sonuç alınamadı. Bu kez Kadir Topbaş projeyi imzaladı mı bilmiyorum ama İstanbul’un aday olduğuna dair bir açıklama yer almadı basında. 

2014’de İzmir’den bir toplantı daveti aldım. Bornova Belediyesi, İzmir’in UNESCO tarafından Dünya Kitap Başkenti olarak belirlenmesi için öncü rol üstlenmeye karar vermiş. Kütüphaneler Haftası kapsamında Bornova Belediye Başkanı’nın da katılımıyla bir sunum yaptım. Dünya Kitap Başkenti nedir anlattım. Ama bir sonuç çıkmadı.

Ve 28.02.2018 tarihinde medyada “Konya, Türkiye’de ilk defa UNESCO Dünya Kitap Başkenti için aday şehir oldu” haberi çıktı. İstanbul’un yapamadığını Konya yapmıştı. Basın toplantısında Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Akyürek “Üniversitelerimizle, Milli Eğitim Müdürlüğümüzle, Kültür ve Turizm Müdürlüğümüzle, belediyelerimizle, odalarımızla, birliklerle, derneklerle, yayın faaliyetiyle uğraşan kuruluşlarımız ve yayın evlerimizle birlikte inşallah 2020 Dünya Kitap Başkenti sıfatını Konyamıza kazandırmak istiyoruz,” demiş. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı Prof. Dr. M. Öcal Oğuz ise konuşmasında Konya’nın Dünya Kitap Başkenti unvanına layık olduğunu dile getirmiş. Dönemin Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Hamdi Turşucu, “Konya’ya Dünya Kitap Başkenti adayı olmak yakışır. Bu, 81 il içinde en çok da Konya’ya yakışır” demiş.

2020’nin Dünya Kitap Başkenti Kuala Lumpur olmuş.

Bakalım İstanbul’un başlayıp bitiremediği işi hangi kentimiz başaracak? Ankara’nın, İzmir’in de adı geçiyor ama umudum son haberlerden sonra Ekrem İmamoğlu’nun kendi sözlerine rağmen gerekli başvurunun neden yapılmadığını araştırıp, geç olur demeden “2024 UNESCO Dünya Kitap Başkenti” adayı olarak İstanbul’un başvurusu yapması.    

edebiyathaber.net (6 Ekim 2021)