Editör bir denge unsurudur, köprüdür adeta. Yayıneviyle piyasa, okur, yazar ve metin arasında durur, araftadır. Yazarla kurduğu ilişki en zorudur. Yazar üzerinde belli bir hâkimiyeti vardır. Çalışılan kişi çok büyük bir yazar değilse editör tarafından yönlendirilir. Geliştirici editörlükte yazarla yol arkadaşlığı yapmak gerek. Yazarın niteliği önemli ancak gelgitli bir ilişki var. Editör; piyasa-okur-yazar ilişkisine soğukkanlı biçimde müdahale edebilen kişidir. Üzerine çalıştığı kitabı kendi yazmış gibi benimsemeli, en önemlisi bu değil mi? Heves edilip kırılan duygularla yapılan bir iş olmamalı, kurumsal olmalı.

Editörlük konusunda artık elimizde nesnelliğiyle göz dolduran bir başucu kitabı var.Deneyimli editör Peter Ginna’nın derlediği “Editör Ne İş Yapar? – Sanat, Zanaat ve Ticaret Üçgeninde Kitap Editörlüğü” adlı kitap Tudem Yayınları, Delidolu etiketi ve Berna Akkıyal’ın nitelikli çevirisiyle geçtiğimiz günlerde okurla buluştu. Her anlamda bir rehber kitap olan “Editör Ne İş Yapar?” ilk baskısını 1960’larda yapan ve 1993’te güncellenen “What Editors Do?” isimli kitabın günümüz için yeniden tasarlanmış hali. Ginna, kitabında mesleğin birbirinden deneyimli birçok ismi tarafından kaleme alınan yazılarını bir araya getirmiş.

Türkçede eksikliği her anlamda hissedilen bu kaynak kitap; yazar-editör ilişkisine, kitabın seçiminden matbaaya gönderilmesine kadarki süreçte yaşananlara dair kapsamlı bir içerik sunuyor. Böylece okur; sanat, zanaat ve ticaret faaliyetinin kesişiminde yer alan kitap editörlüğünün temel aşamalarına, inceliklerine, sorumluluklarına, zorluklarına, imkânlarına dair fikir sahibi olmanın yanı sıra kitabın sonunda yer verilen sözlük sayesinde yayıncılık alanında geçerli olan terimlerle de tanışma fırsatı buluyor. Kitap seçimi, editoryal süreç, yayın, polisiyeden biyografiye ve yayıncılık alanında kariyer yapmak bölümlerinden oluşan bu nitelikli derleme okura editörlüğün ilgi duyduğu alanlarında seçimler yaparak derinlikli okumalar yapmasını da sağlıyor.

Editör kitabı yayına hazırlarken nasıl ilgi çekmeliyi, onu heyecanlandıran dosyayı nasıl daha iyi yapabilirimi araştırmalı, işin ticari yönüne yapılan vurguyu hafife almamalı. Aynı kategoride kitap yayınlayan iki yayınevinin prosedürleri farklı olabilir. Yayınevinde başlangıçta her iş yapılabilir ve tabi ki belli bir alanda uzmanlaşma yoluna gidilebilir. Yayınevinin nasıl çalıştığını öğrenmek iyi bir çözüm olabilir. Başlangıçta en iyi yöntem iyi bir editör yardımcısı olmaya çalışmak, nitelikli bir editör yardımcısının özelliklerini deneyimlemektir. Bir yerden başlamak en doğrusu. Yeni çıkanlar, çok satanlar, dergiler, gazete ekleri ve yurtdışı kaynaklar düzenli olarak taranabilir. İyi bir editör olmak için her şeye dahil olmak gerekebilir. Bu meslek Türkiye’de çoklukla bu şekilde yapılıyor. Ön hazırlık, metin geliştirme, grafik, tanıtım yazısı, bülten hazırlama; derlemede yazıları sıralama, hemen her şey hakkında işbölümüne dahil olmak gerek. Ama en önemlisi tabi ki yazarla iyi bir iletişim kurmak ve metnine çalışmak.

Kaynak: Editör Ne İş Yapar? Sanat, Zanaat ve Ticaret Üçgeninde Kitap Editörlüğü, Hazırlayan: Peter Ginna, Delidolu, Türkçeleştiren: Berna Akkıyal, Birinci Baskı: Kasım 2020, 324s.

Serkan Parlak – edebiyathaber.net (24 Şubat 2021)