I

Edebiyatımızın en üretken yazarlarından Enis Batur’un kitaplarının sayısı 100’ü geçmiş olmalı.

Farklı yayınevlerine dağılmış olan Enis Batur külliyatında hemen her türden kitaplar mevcut: Şiirler, denemeler, gezi yazıları, roman denemeleri, antolojiler…

Bu denli geniş bir alana yayılmış eserler veren bir yazarın takipçileri, kendilerine yakın hissettikleri alanlardaki kitapları takip ediyorlar. Bununla birlikte bu denli çok yazmış olmak Enis Batur’un herhangi bir kitabını okumamış kişileri bir başlangıç noktası arayışına itiyor olmalı. Çevremdeki insanların söylediklerinden ya da sosyal medyadaki kimi paylaşımlardan bu sonuca ulaşabiliyorum.

Enis Batur’un şiir kitapları dışındaki kitaplarından okumak isteyip de nereden başlayacağına karar veremeyen okurlara tavsiyem, Enis Batur Özel Ansiklopedisi’yle başlamalarını önermek olurdu.

Özel Ansiklopedi, 2016 yılı itibarıyla toplamda sekiz kitaptan oluşuyor. Kitapları yayımlanma tarihlerine göre sıralarsak: “Kediler Krallara Bakabilir”, “Gönderen: Enis Batur”, “Kırkpâre” “Kurşunkalem Portreler” “Su, Tüyün Üzerinde Bekler” “Yazboz” “Gövde’m” ve “Hâneberduş” isimlerine ulaşırız.

Yukarıda “olurdu” sözcüğünü bilerek kullandım. 2016 itibarıyla Özel Ansiklopedi’nin yanında Batur okumaya nereden başlasam diyenler için iki yeni kitap daha yayımlandı.

II

İlk kitap, Kırmızı Kedi Yayınları tarafından (tekrar) basılan Başkalaşımlar I-X. Başkalaşımlar, ilk basımı 1992 yılında yapılan ve toplamda üç cildi bulan sanat yazılarının toplandığı serinin genel adı.

Başkalaşımlar I-X, 1992 yılında, Başkalaşımlar XI-XX, 2000 yılında YKY tarafından, Başkalaşımlar XXI-XXX ise 2009 yılında Kırmızı Yayınları tarafından yayımlanmış ancak aradan geçen zamanda tükenen kitapların yeni basımları yapılmamıştı.

Kırmızı Kedi Yayınevi serinin ilk kitabını oldukça özenli bir cilt halinde tekrar yayımladı. Yayınevi, diğer kitapları da yakın zamanda tekrar basacaklarını duyurdular.

Başkalaşımlar I-X’da yer alan ilkyazı “Ayna” 1973’te yayımlanmış, 1977’de ayrı bir kitap olarak basılmış. Kitaptaki diğer yazılar da benzer bir süreç içinde yol almışlar. Önce çeşitli dergilerde okurla buluşan bu yazılar kimi zaman ayrı bir kitap olarak kimi zaman başka kitapların içinde kimi zaman da “Sanat Dünyamız” gibi dergilerin eki olarak yayımlanmış.

Batur, “Başkalaşımlar” üst başlığı altındaki bu yazıları yeniden gözden geçirerek, çeşitli ek/yan metinlerle zenginleştirerek bir bütün halinde okurlara sunmayı tercih etmiş.

Bir ansiklopedi cildi büyüklüğüne sahip Başkalaşımlar I-X, masanın üzerinde okunacak, içindeki fotoğraflara, resimlere uzun uzun bakılacak, notlar alınacak ve bu notlar eşliğinde daha derin araştırmalara yönelinecek kitaplardan.

Kitapta Ece Ayhan’ın şiirlerinin çok kapsamlı bir incelemesinden tutun da İlhan Usmanbaş’ın besteciliğine kadar birçok farklı konuyu merkezine alan yazılar bulunuyor. Bu yazılar, dipnotlarla, resimlerle, fotoğraflarla, ek/yan metinlerle zenginleştiriliyor ve tamamlanıyor.

Bu açıdan bakıldığında Başkalaşımlar I-X’un biçimsel olarak da oldukça farklı bir kitap olduğunu belirtebiliriz.

III

Gülmekten Ölmek; Enis Batur’un Başkalaşımlar, İçbükeyler ve Özel Ansiklopedisiyle beraber düşünebileceğimiz yeni deneme kitabının adı. Kitabın alt başlığı: “Çekmeceler Kitabı 2002-2015”.

Kitapta farklı konularda on bir deneme yer alıyor. Rimbaud’dan Dağlarca’ya; kayıktan sineğe kadar birçok farklı sanatçıya, esere ve kavrama dair düşüncelerin toplandığı bir kitap Gülmekten Ölmek. Bu kitapta da metinleri tamamlayan resimler ve fotoğraflar yer alıyor.

Gülmekten Ölmek’te, Başkalaşımlar’daki kadar zorlu metinler yer almıyor. Bununla birlikte sanatın farklı disiplinleri üstüne epeyce kafa yormuş bir yazarın düşüncelerini okumak, bildiklerimizi farklı bir açıdan değerlendirebilmek, bilmediğimiz onlarca kitabın, filmin, resmin, yazarın, şairin, yönetmenin dünyasına dair fikir edinmek ve tıpkı Başkalaşımlar’daki gibi notlar tutarak ilgimizi çeken konulara daha derinlemesine dalma isteği uyandıran denemeler bunlar.

IV

Kırmızı Kedi Yayınevi ve Sel Yayıncılık, Enis Batur’un farklı türlerdeki kitaplarını yayımlamayı sürdürüyor. Bu kapsamda Başkalaşımlar’ın diğer ciltlerinin yanı sıra, Özel Ansiklopedi’nin yeni kitapları, bir “Geceyarısı” kitabı, Bu Kalem Bukalemun, Bu Kalem Melûn ve Bu Kalem Un(ufak)’ın genişletilmiş yeni baskıları da yakın zamanda Enis Batur okurlarıyla buluşacaklar.

edebiyathaber.net (27 Haziran 2016)