“Bir Şiirdi Geçen Yıllar” adlı anı kitabımı okuyan arkadaşlardan bazıları “ödüller konusuna hiç değinmemişsin, oysa birçok ödülde jüri üyeliği yaptın, kim bilir neler yaşanmıştır,” diye eleştirmişti. Ben de “Seksenli yıllardan söz ediyorum, oysa jüriliklerim çok daha sonradır, elbet onlara da sıra gelir, yazarım” diye cevap vermiştim. 

Geçen hafta spor yazarlarımızın en edebiyatçısı İslam Çupi ağabeyden söz ederken bir dönem Türkiye Playboy’da çalıştığımdan söz etmiştim. Playboy sadece çıplak kadın fotoğrafları yayınlayan bir dergi değildi. Günümüzdeki tanımlamayla bir “erkek kültürü” dergisiydi. Erkeklere hayalini kuracakları bir yaşam biçimi öneriyordu. Sürekli sponsoru olduğu James Bond filmlerinde gördüğümüz lüks yaşam biçimini öneriyordu. En pahalı ve hızlı arabalar, iyi giyim, lüks yaşam… Zaten kurucusu Hugh Hefner dergisini şöyle tanımlamış; “Playboy, bir Amerikan erkek yaşam tarzı ve eğlence dergisidir.”

Bu yaşam tarzı içinde edebiyat da önemli yer tutuyordu ve Playboy kadrolarında önemli yazarlara yer vermenin yanı sıra her sayısında öykü de yayınlıyordu. Örneğin Ray Bradbury’nin Fahrenheit 451 adlı romanı ilk olarak Playboy’un 1954 Mart, Nisan ve Mayıs aylarındaki sayılarında tefrika edilmiş, ardından kitaplaşmış. Playboy’da öykü yayınlayan yazarlar arasında Ursula K. Le Guin, Roald Dahl, Margareth Atwood, Kurt Vonnegut, Arthur C. Clarke, Stephen King gibi yazarlar var (bkz. Playboy: Bilimkurgu, Fantezi ve Korkunun Ustalarını Ağırlamış Bir Deli Dergi – Kayıp Rıhtım (kayiprihtim.com).  

1997’de Türkçe’de de yayınlanan “Playboy 40 Yılın Edebiyat Seçkisi” (Çivi Yazıları yay.) adlı kitapta yer alan yazarlar daha da ilginçtir; Irwin Shaw, Jack Kerouac, James Baldwin, John Updike, Jorge Luis Borges, Joyce Carol Oates, Nadine Gordimer, Norman Mailer, Paul Theroux, Philip Roth, Ray Bradbury, Ronald Dahl, Ursula K. Le Guin. Playboy dergisinde yayınlanan öyküler daha sonra antolojiler halinde hep kitaplaşmış. Playboy’un özellikle bilim kurgu ve fantezi edebiyatına yaptığı katkı her zaman saygıyla anılıyor. 

Türkiye Playboy’da da aynı ilkeler uygulanmıştı. Her sayı öykü yayınlanmıştı ve bu öyküler edebiyatımızın tanınmış adlarının imzasını taşıyordu. Ferit Edgü, Refik Erduran, Selim İleri, Nedim Gürsel, Enis Batur, Pınar Kür, Muzaffer Buyrukçu, İnci Aral, Hulki Aktunç, Aziz Nesin, Tomris Uyar, Necati Cumalı, Güven Turan, Selçuk Baran… Playboy Türkiye’de yazı ve öyküleriyle gördüğümüz yazarlardan bazıları. Liste hayli uzun ve 80’li yıllarda yazan birçok öykücüyü dergide görmek mümkün. 

Ben göreve geldiğimde öykü sıkıntısı yaşanıyordu. Çözüm olarak bir yarışma düzenlemeye karar verdik. Playboy dergilerinin en önemli özelliği yazarlarına çok yüksek telifler vermesiydi. Bir öykü yayınlatıp yazı işleri müdürünün maaşının yarısı kadar telif almanız mümkündü. Yarışma için de böyle yüksek bir tutar belirlendi. Sanırım birinciye 100 bin lira verilecekti. Adil bir yarışma olmasını ve tanınmış yazarlarımız kadar genç, bilinmeyen öykücülerinde şansının olmasını istiyorduk. Bu düşünceyle yarışmayı rumuzlu olarak yapmaya karar verdik. Konu “Aşk”tı ve isteyen herkes bir öykü ile katılabilecekti. Yarışma jürisinde Füsun Akatlı, Tahsin Yücel ve Hilmi Yavuz yer alıyordu. Ben de dergiyi temsilen jürinin sekreteryasını yürütecektim. 

O zamanlar henüz internet de e-posta da icat edilmemiş olduğu için başvurular postayla yapılacaktı. Daha yarışmayı dergide duyurduğumuz andan itibaren posta yağmaya başladı. Yüzlerce öykü geldi. Jüri üyelerimiz bu öykülerin hepsini okuyamayacağını bir ön eleme yapılması gerektiğini söyleyince iş başa düştü. Playboy Türkiye’nin iki kişilik dev kadrosu olarak Mete Çubukçu ile birlikte yapacağımız onca iş, yazacağımız onca yazının yanı sıra öyküleri okuyup elemeye başladık. Ödül çok yüksek olduğu için töhmet altında kalmayalım diye sadece çok kötü olanları elemeye karar verdik. 

Milliyet’in 12 Ocak 1988 tarihli haberine bakılırsa 220 öyküden ön elemeyi 21 öykü geçebilmiş. 9 Ocak günü toplanan jüri uzun bir toplantı yapmıştı. Ön elemeyi geçen tüm öyküleri ciddiyetle okudukları belliydi. O kadar dikkatli okumuşlardı ki rumuzlu olmasına rağmen bazı öykülerin yazarlarını üsluplarından, işledikleri konulardan tanımışlardı. Yaşayan birçok ünlü yazarımızın yarışmaya katıldığı anlaşılıyordu. Ama jüri üyeleri “dedikodu olur” diyerek zarfları açıp kimlerin yarışmaya katıldığını öğrenmek istemediler. “Sadece ödül kazanan öykülerin sahiplerinin zarflarını açarız” dediler. Zaten üç değerli jüri üyemizde aynı öyküler üzerinde fikir birliğine varmıştı. Sadece kimin ödül alacağı tartışıldı. 

Sonuç olarak Mahir Öztaş “Öteki Kadın” adlı öyküsüyle Playboy dergisinin hikâye yarışmasında ödülü kazandı. Ümit Ünal “Taşrada Bir Amerikalı”, Semra Aktunç (Dedeoğlu soyadıyla) “Başkalarının Fotoğrafı” öyküsüyle jüri özel ödülü kazanmış, Derviş Zaim “Beton” ve Cengiz Öndersever de “Cuma’yı Gömme Töreni” öyküleriyle yayınlanmaya değer bulundular. 

Derviş Zaim ve Semra Aktunç adıyla ilk kez bu ödül sayesinde karşılaşmıştık. Semra Aktunç’un ilk kitabı “Başkalarının Fotoğrafı” 1999’da, Sinemacı olarak da tanınan Derviş Zaim’in ilk kitabı “Ares Harikalar Diyarında” 2015’de yayınlanmış. Ümit Ünal da genç bir sinemacıydı ve öyküler yazıyordu. Amerikan Güzeli adlı öykü kitabı 1993’de yayınlanmış. Mahir Öztaş ve Cengiz Öndersever de henüz ilk öykü kitaplarını yayınlamış genç yazarlardı. Cengiz Öndersever daha önce Gösteri Dergisi’nin öykü yarışmasında üçüncü olmuştu. Mahir Öztaş da 1987 yılında yayınlanan Ay Gözetleme Komitesi adlı öykü kitabıyla 1988 Sait Faik Hikâye Armağanı’nı alacaktı. 

edebiyathaber.net (29 Mart 2023)