Büyüme ve olgunlaşma kendi içinde ve başkalarıyla çatışmayı içerir. İnsan denilen canlı varlık doğduğu andan itibaren bir çatışma içinde bulur kendini. Yaşam ile çatışır, anne, baba ve kardeşleriyle çatışır, akranlarıyla çatışır, otorite ile çatışır yeri gelir tüm dünya ile çatışır ve çoğu zaman da kendisi ile çatışır.

Bizler de erken çocuklukta çocuk edebiyatı ürünlerimizi oluştururken bu çatışmalardan bolca yararlanırız. Çünkü biliriz ki gelişim için çatışma gereklidir. Öykülerimizi kurgularken işte tam da bu çatışmalardan faydalanırız. Beyaz Kaz Albi’nin kardeşleri ile çatışması, Ahtapot Pol’ün ve Fil Dodo’nun, Dino’nun arkadaşları ile çatışması, Pembe Canavar’ın toplum ile çatışması ve fare ile kurbağanın bir çiçek için çatışması bizler için hep ilham kaynağıdır.

Sevgili Yıldıray Lise’nin farkındalığı ile Gergedan Yayınlarından çıkan Neden? (Why?) Nikolai Popov imzalı. Ruhiye Erulaş çevirisi ile. Son zamanlarda okuduğum en güzel “neden?” sorusunu soran kitaplardan biri. Kitap tam da bu konuya değiniyor. Küçücük bir çiçek için başlayan çatışma toplu, tüfekli, tanklı acımasız bir savaşa dönüşüyor. Gerekli çatışmanın dozu kaçıyor yani. Hatta uğruna savaştıkları o her neyse, artık önemli bile değil. Başlangıçtaki o yemyeşil, sakin doğa, toz ve ateş tarlasına dönüyor. Bundan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, olamayacak.  Çünkü hem fare hem de kurbağa başka bir şeye dönüştüler. Üstelik bu dönüştükleri yeni kimliklerinin de farkında değiller hala…

Sahi savaş neden çıkmıştı?

Hep böyle değil midir savaşların çıkma nedeni. Kendinde olmayanı hunharca istemek. Sorgusuz sualsiz istemek. Hatta bu nedenle de bu yolda evdeki bulgurdan da olmak. Bir savaşa girdiğiniz zaman yara almayacağınızı zannetmek komiktir. Savaş ne kadar şiddetli ise her iki tarafından alacağı yaralar da o kadar büyür. Tıpkı fare ile kurbağa gibi. Resimlerini de kendisi yapan yazar bu kitabı önce sessiz kitap yapmış sonraki yıllarda üzerine sözleri yazılmış. Bence iki haliyle de oldukça anlamlı. Resimlerdeki yeşilden siyaha, temizden kirliye gidiş zaten her şeyi açıklıyor. Huzurun kalmayışını, üzerinde yaşayacakları bir ülke kalmayışını açıkça göz önüne sermiş.

“Neden?” sorusu biz p4c eğitmenleri için oldukça değerlidir. Neden diye sormak, sorgulamak, varoluşu anlamlandırmak için elzemdir. İlk insandan beri insan hep bir sorgulama ve anlam arayışı içinde değil mi? Yazar da erken yaştaki okura soruyor, neden? Neden çıktı savaş? Ne için? Bir neden sorusu dünyayı kurtarabilir. O da başka bir Neden? (Why?) kitabının konusu. Lindsay Camp -Tony Ross imzalı ve henüz dilimize çevrilmedi. Dünyayı ele geçirmeye çalışan uzaylılara sadece neden diye soran bir çocuk. Bu soru ile dünyayı uzaylı istilasından koruyor. Çünkü istilanın, savaşın nedeni yok. Herkes kendince nedenler üretiyor tabi ama tıpkı bir çiçek yüzünden olması gibi…

Kitabın yazarının 2. Dünya savaşı Rusyasında geçen çocukluğu bu hikâyeyi yazmasında büyük etken olmuş. Savaşın acı izlerini iliklerine kadar yaşamış bir çocuk. Şimdi de bu hikâye ile çocuklara daha erken yaşta savaşın anlamsızlığını anlatıyor. Çünkü şiddet bildiğimiz gibi köklerini çocukluktan alır.

Nikolai Popov’un şu sözü ile bitirmek istiyorum yazımı;

“Bana öyle geliyor ki çocuklar savaşın anlamsızlığını anlarsa, bir şiddet döngüsüne ne kadar kolay çekilebileceklerini görürlerse, gelecekte barış için bir güç haline gelebilirler.”

Çünkü ağaç yaşken eğilir.

Kaynak: Neden? (Why?), Nikolai Popov, Gergedan Yayınları

Deniz Işık – edebiyathaber.net (24 Mart 2021)