Gregorio Fuentes “Yaşlı Adam ve Deniz” adlı romanı hiç okumadı. “Yaşlı adam”ın kendisi olduğunu söylüyorlardı. Hemingway baş eserini ondan esinlenerek yazmıştı.
Hemingway bir Küba aşığıdır. Yaşamının 20 yılını aralıklarla burada Havana’da geçirmiştir. İlk gelişi için kimi kaynaklar 1928, kimileri de 1932 tarihini vermektedir. Hemingway 1939’un sonuna kadar Havana şehir içinde kalmıştır: O zaman eski şehir merkezi (ya da İstanbul için kullandığımız tabirle Suriçi) Havana Vieja’daki -o turistik bölge- Obispo caddesinin denizden taraf başındaki Ambos Mundos otelini mesken tutmuştur. Bu caddenin şehirden taraf üst başında da en çok takıldığı iki bardan biri olan Floridita bulunuyor. Ünlü yazar daha sonra buradan Havana’nın 8 km güneyinde bulunan bir malikaneye geçti. 18.500 dolara satın aldığı Finca Vigia’ydı bu mesken. Bir de yat alıp Alamar sahilindeki Cojimar adlı kadim balıkçı köyüne bağladı. “Pilar” adını verdiği bu teknenin bakımı için oranın sakinlerinden tecrübeli bir denizci ve de balıkçı Gregorio Fuentes ile anlaştı. O zaman Hemingway 41, Gregorio ise 43 yaşındaydı. Tekne kaptanlığı Gregorio’ya düşmüştü, haliyle. İkisi Meksika Körfezi’nin güneyindeki sularda balıkçılık yaptılar. En çok peşine düştükleri de kılıç balığıydı. Hemingway bu, bar olur da takılmaz mı. Cojimar’daki Terraza barda nice akşamlar ikilinin sohbetleri okyanusun dalgalarına eşlik etmiştir.
Bir zamanlar Cojimar’da
Temmuz ayındayız, yadıma yine Cojimar düştü, o hiç unutmadığım. 41 yıl önce yine bu ayda oradaydım. Hatırladıkça da hayıflanıyorum, Gregorio Fuentes ile tanışabilirdim! XI. Dünya Gençlik Festivali Türkiye ekibi olarak bu cennet köşesinde bir ay kadar kaldığımız halde, böyle bir bilgiye sahip olmadığımızdan olacak tarihi fırsat kaçmıştı. Havana’nın banliyösü olmuş o eski köyün merkezinden uzakta olduğumuz için de Terreza bara da yolumuz düşmemişti. 30 yıl sonra tekrar Havana’ya gittiğimde ise Gregorio’nun mezarını ziyaret edebilirdim ancak. Yıllardır bir turistik fenomene dönüşmüş “ihtiyar balıkçı” 2002 yılında 104 yaşında vefat etmişti.
Gregorio’nun söz konusu romanı okumamasının nedenini merak edenler için belirteyim: Okuması yazması yokmuş.
Hayat roman içinde, roman hayat içinde
Vefatıyla birlikte bu umumi balıkçı hakkında bizim basında birkaç cümle yer almıştı. Kısa bir biyografiyle şimdi onu tekrar analım.
Gregorio Fuentes 11 Temmuz 1897 tarihinde Kanarya Adaları’ndan biri olan Lanzorete’de doğdu. Babasının İspanya’nın Galicia bölgesinden olduğu biliniyor, yani bir Gallego. Bir Gallego balıkçı ya da tüccar değilse aşçıdır ki babası da aşçıydı. Gregorio 10 yaşındayken babasıyla birlikte patates ve soğan yüklü (dönüşünde tütün ve şeker yüklü olacaktır) bir yelkenliyle Lanzorete’den Havana’ya doğru denize açılırlar. Babası aşçısıdır Joven Antonio adlı yelkenlinin. Fakat ne hazindir ki küçük Gregorio Havana limanına bir öksüz olarak varır; babası yolda güvertede çıkan kazada hayatını kaybetmiştir. Söylenenlere bakılırsa cesedi Havana Körfezi’nde denize atılır. Gregorio, 22 yaşına gelinceye -bir sokak serserisi olarak- Havana limanının doğusunda yer alan Kanarya Adaları göçmenlerinin yerleştiği Casablanca muhitinde yaşar. Buradan Cojimar’a yerleşmesi aşk sebebiyledir. Cojimarlı Dolores onun aşkına karşılık verir, evlenirler. Dolores’in vefatına kadar 70 yıl süren bu mutlu evlilikten üç kızları olur.
Hemingway 1928 yılında (Gregorio’ya göre) Havana’ya gelip Cojimar sahiline indiğinde Gregorio burada balıkçılık ve tekne bakımı yaparak geçinmeye çalışmaktadır.
Kafamda hep bir soru: Hayat mı fazladır, yoksa roman mı?
Adnan Özer – edebiyathaber.net (8 Temmuz 2019)
