“Volkan’ın Romanı”ndan sonra ikinci romanına imza attı Ahmet Tulgar, Çocuklar ve Canavarları ile…
Bir mafya adamını baltayla öldürüp teslim olan ünlü yazar Sarp Kaya ve onu sorgulayan bir cinayet büro komiserinin yolları kesişiyor bu kez. Çok zeki bir yazar ve sıradanlaşmış hayatından iyice sıkılmış bir komiser. Bir süre sonra, kimin tutuklu kimin sorgucu olduğu birbirine karışıyor. Daha sonra kimin suçlu kimin masum olduğu da karışacak ama bir o kadar da birbirlerine muhtaç olacaklar. Herkesin ‘yalnız’ kalmaktan korktuğu dünyada, daha çocukken ‘canavarlar’ yaratmamızın sebebi de bu yalnızlık korkusudur belki de! Ahmet Tulgar’la yeni romanı ‘Çocuklar ve Canavarları’ üzerine konuşurken Tulgar sadece romana dair değil, hayata dair de cevaplar verdi.
Romanın ‘yazar’ kahramanının isminden başlamalı belki de. Sarp Kaya adında bir isim sembolizasyonu var mı?
– Kesinlikle var. Gerçekten de kendisine ulaşılmasını biraz zorlaştıran bir insan. Diğer taraftan da aslında bütün roman içinde bir Sisiphos efsanesine dair gönderme içeriyor. Zira gerek kendisiyle yapılan sorguda gerekse bize anlattığı kadarıyla, tam yukarıya çıkarırken o büyük kaya kütlesi yeniden aşağı yuvarlanıyor. Çoğu zaman bizi de, onu sorgulayan polisi de altına alarak geri yuvarlanıyor. Metinde onu konuşurken değil, onun konuştuklarını bir başkası tarafından aktarması ile görüyoruz. Yazarın konuşmaması anlamında da şunu söyleyebiliriz; yazar, komiserin yani sorgu şefinin ağzından, onun beynine girerek konuşuyor bizimle. Aslında komiser, alıştığımız anlamdaki ‘anlatıcı’dan ziyade bir ‘aktarıcı’ olarak karşımıza çıkıyor.
Sarp Kaya, yazının korkutucu gücü üzerine konuşuyor başlarda. Komiser de okumanın aslında ne kadar tehlikeli olduğuna, bir süre sonra huzursuzluğun artmasına dair birtakım söylemler dile getiriyor…
– Hem yazarda hem komiserde büyük bir sıkıntı var aslında. Yazar, bu sıkıntıyı yazarak aşıyor. Komiser için ise okuyarak bunu aşma, bu sıkıntıdan kurtulma bunu yenme çabası doğuyor sonra. Bu elbette bir varoluş sıkıntısı. İkisi de sıkıntıyı yenmenin aslında çok büyük sorunları da beraberinde getireceğinin farkında. Örneğin komiserin kendisi, bir süre sonra tutsak düşüyor. Önce edebiyata, sonra yazıya yani okumaya tutsak düşüyor. Gerçekten de yazı üzerine devamlı düşünülüyor kitapta. Aslında yazar Sarp Kaya da dilin gücüne vakıf olabilmek için yer yer dînî unsurları da dahil ederek konuşuyor. Çünkü bütün din kitapları aslında hep aynı cümlenin versiyonuyla, ‘Önce söz vardı’ cümlesinin türevleriyle başlar. Sarp Kaya da dil ve yazı üzerinden yeni bir fizik yaratmak istiyor. Cezaevinin duvarı yoktur dediği anda, o duvarın gerçekten yok olmasını istiyor. Dilin bu kadar kudretli bir şey olmasını istiyor Sarp Kaya. Dilin gücünü en uç noktaya taşımak yatıyor burada. Ben aslında yazı olmak istiyorum, demesindeki giz de budur…
Okurun da bunun üzerine düşünmesini istediniz mi?
– Zaten en çok arzuladığım şey bu. Kahramanlar yazı üzerine düşünüyor, bir süre sonra okur da düşünecektir. Olaylar bize birinci elden bir anlatıcı aracılığıyla gelmiyor. Ya yazılı ifadenin parçaları olarak geliyor, ya mektuplar halinde, ya da komiserin aktardıklarıyla. O mektuplar da yazarın veya komiserin okuyup bize anlattığı üzerinden aktarılıyor. Yani hiçbirimiz, okur olarak birinci elden dinlemiyoruz. Bir yandan bugün geçen, cereyan eden bir olayı, diğer yandan daha önceden yaşanan olayları, zaman dizinsel bir süreç içinde kademeli olarak görüyoruz. Okur da burada, kitabın kahramanları kadar okumak ve yazmak sorunsalı ile yakından ilgili, çünkü onlar okuyacaklar. Burada bir şeyi itiraf etmeliyim. Çok ağır şeyler yazdım, anlattığım olaylar çok sarsıcı olabilecek türden. İç içe o kadar çok şey olmasını istedim ki, temelde en çok yazı görünsün dedim. Cümle yapıları, kelimeler, her şey çok bariz olsun istedim. Okur yeni gerçeklikler keşfetmek için o dil üzerine daha fazla düşünmeliydi…
Öldürmüyorsan asıl o zaman seviyorsundur
Bir bölümün başlığı ‘Öldürmek istemediğimiz için sevmek birini’ adını taşıyor. Oscar Wilde’ın Reading Zındanı Baladı’nı anımsatıyor, ama tam tersi söylemle…
– Kitapta bu tarz başka birçok göndermenin olması gibi bu da doğru bir tespit. Aşk meselesi üzerinde bunu çok yaptım. O kadar çok seviyorsan birisini, artık onu senden bağımsız kendi hakları olan, kendi yaşama hakkına sahip bir birey olmasına katlanamıyorsun. Ya sen onun bir parçası olmayı ya da onun senin bir parçan olmasını istiyorsun. Sevdiğinin bağımsız kimliğine tahammül edememe, dolayısıyla tek çare olarak ölüm geliyor akla. Kimi zaman duyarız, ‘O kadar çok seviyordum ki öldürdüm,’ diyen katilleri. Kitaptaki yazar, buna karşı çıkıp tam tersi olması gerektiğini savunuyor. Bu kadar öldürmeye hakkın ve imkanın olduğu halde öldürmüyorsan, asıl o zaman seviyorsundur, diyor. Buradaki asıl gönderme, yine uhrevi olana dair. Çünkü kutsal kitaplarda ‘öldürmeyeceksin’ emri yer alır. Öldürebileceğin ve öldürmek istediğin birini öldürmemek daha büyük bir sevgidir.
Parçalanmış İfadeler bölümlerindeki mors alfabesi aracılığıyla iletişim ile yazar ve komiserin mektuplaşmaları aslında birbirine çok paralel, hattâ neredeyse aynı. Ne dersiniz?
– Çok doğru. Şeklen bir paralellik kurulabileceği gibi içerik olarak da paralel bir koşutluk var. Çünkü o mors alfabesinde konuşulan şeyler, yazar tarafından komisere yazılan mektuplarla anlatılıyor, ama kendisi üzerinden. Mektuplardaki kimi yerler, mors alfabesinin yazıya dökülmüş hali. Kitabın sonunda da bunların ne kadarının gerçek ne kadarının kurmaca olduğunu, yine bu mektuplardaki deşifrelerde görüyoruz. Çocukluklarında olmuş bir olay hayat tarafından gizleniyor, şifreye dökülüyor ve yazar bu geçmişteki olayın şifrelenmiş haline tanıklık ediyor. Daha sonra bu geçmişteki şifreleri çözerek komisere anlatıyor. Komiser de bunu bize anlatıyor. Bu sayede bizler, iki çocuğun geçmişte yaşadığını, onların annesinin yaşadıklarını ve büyüdüklerinde neler olduğunu öğreniyoruz. Ta ki komiser bizi tekrar şaşırtana kadar.
Bu paralellik aslında kitabın bütününde var! Biri çok eskiden olmuş, diğeri ise kitabın sonuna doğru olacak iki ayrı olay. Birbirinin aynısı ve iç içeler…
– Kitabın temel şifrelerinden birisi de bu elbette. Romandaki kadınların dramı, erkeğin kendi dünyasının dışındaki dünyasından, haberdar olmadığı noktada başlıyor. Çocuklar da aynı şekilde, anne ile babanın dünyalarına birbirlerini sokmamaları sebebiyle yaşadıkları mağduriyeti yaşıyorlar. İki kardeş büyüdüklerinde, neden bunu yapıyorlar diye sormalıyız. Çünkü çocukken gördükleri bir şey var, kitabın başındaki tiyatro sahnesi, sözünü ettiğimiz o eski hikâyeyi ele alıyor. Nusret’in kâtiple, komiserin de yazarla olan ilişkisi; eski hikâyedeki iki çocuğun annesiz büyümesi ve sonraki hikâyedeki çocukların annesiz büyüyecek olması tamamen paralel. Uzunlukları ve zamanları farklı ama temelde iç içe aynı hikâyeyi okuyoruz. Sözünü ettiğim ‘yazı’ önde olacak arzusunun bir sonucu da diyebiliriz buna.
Polis kahramanlar beni cezbediyor
Polis kahramanlara bir yönelimim var denebilir. Zira Volkan’ın Romanı’nda da kahramanım polisti, burada da öyle. Bir kere polislerin bir yalnızlık imgesi olduğunu düşünüyorum. Kahvede oturuyoruz diyelim, içeriye bir iki polis gelse ve bu biliniyor olsa bir şekilde kendimize bir çekidüzen veririz. Onlar da insanları huzursuz ettiklerinin farkındadırlar. Bunu bilerek, isteyerek böyle davrandıkları da bir gerçek, ama evlerin en ücra köşelerine kadar girebilen bu adamlar aslında bir o kadar da dışlanıyor. Bu, yalnızlık yaratıyor. Polis her zaman soru sorar, asla ona soru sorulmaz. Zaten bir soru sorduğun zaman cevap da veremezler. Aslında, kimse polisin vereceği cevapla da ilgilenmez. Herkes onların sorularıyla ilgilenir. Ben de, bu durumu genişletip onların hayatla ilgili sorulara verdiği cevapları merak ediyorum.
Yazılı olan her şey daha güzeldir
Hiç abartmadan söylemem gerekirse, yazı yazmak dışındaki alanlarda son derece beceriksiz bir insanım. Hiçbir el becerim yoktur, tamir edemem, sakarımdır. Otomobil kullanmayı bile bilmem, hiçbir zaman öğrenemeyeceğime inanmışımdır. Annem eski bir dansçı olmasına rağmen, ondan hiç yetenek geçmemiş bana. Örneğin biraz ritim tutabilirim ama belirli figürlerin olduğu dansları vals, tango ve benzeri dansları asla başaramam. Dünyaya dair tek ilişkim dil ve yazmak üzerindendir. Yazılı olan her şey bana daha güzel gelir. Hattâ, her şey yazılı olduğu zaman daha güzel gelir. Manzaraya bakmak değil, o manzarayı bir metinden okumaktır güzel olan. Hayat, müzik bile öyledir. Hayata dair her şey yazıyla ilişkiye girdikten sonra daha kıymetli ve katlanılabilir gelir bana.
Cuma namazı erkeğin kendine ait alan ihtiyacını da karşılar
Romanımdaki yazar Sarp Kaya, namazı, bilhassa cuma namazını erkekliğin kutsanışı olarak değerlendiriyor. Bir açıdan ben de öyle düşünüyorum. Daha lise çağlarından itibaren, cuma namazı erkekler arasında ayrı bir mefhum halindedir. Birbirleriyle konuşurken bile daha erkekçe bir fiilin içinde olduklarını belli ederler. Cuma’ya gittim, cuma’daydım diye belirtirken tonları bile değişiktir. Adeta bir mesleki lonca sistemi gibidir. Cuma namazına gidiş anı, cuma namazı sırası ve sonrası çok fazla erkekçe bir an ve paylaşımdır. Kadının dışlandığı bir ritüel anıdır. Aslında erkeğin böyle alanlara ihtiyacı da vardır. Çünkü kadınlar kendi özel alanlarını çok rahat oluşturur. Erkek ise kadının yanında biraz gergin, telaşlı, acemi, sarsak ve sakardır. O yüzden cuma namazı bu kendine ait alan ihtiyacını karşılar.
Affetmenin tek yoludur edebiyat!
Yazdığım kitaplarda, romanlarda, hikâyelerde de başkalarının yazdıklarında da okuduğum bütün kahramanları seviyorum. İyi bir edebiyat eseri onların yaşadıklarını, insanın aslında bir yandan da ne kadar masum olduğunu gösteriyor. Ne yaparsa yapsın aslında hayatın bir şekilde buna sebep olduğunu anlayabiliyorum. Örneğin bir işkenceciye, tetikçiye, iktidar sahibine, zorba bir insana gerçek hayatta öfke duyabilirim, hiç sevmeyebilirim. Ama onun hikâyesini okumaya veya yazmaya başladığımda onu çok daha derinden anlayabiliyorum. Bir yandan da bana ne kadar ihtiyacı olduğunu ve benim de ona ne kadar ihtiyacım olduğunu görüyorum. Güçsüzlüklerimizi, zaaflarımızı tekrar tekrar görebiliyorum. Bu kadar savaşın kıyımın, katliamın, öfkenin olduğu bir dünyada insanlar birbirini anlıyorlarsa hâlâ bunda en büyük pay edebiyata ait. Affetmenin tek yoludur aslında edebiyat! Edebiyat, hayata bir netlik ayarı yapmamızı sağlar. Çünkü hayat bir yandan çok hızlı geçtiği için ve birbiriyle çok bağlantısız şeylerin araya karışması dolayısıyla bulanıktır. Edebiyat o netlik ayarını yapmamızı sağlar.
Tek eşlilik insan doğasına hakarettir
Yazarımız Sarp Kaya tek eşliliğin milliyetçiliği doğurduğunu savunuyor. Ben de tek eşliliğin büyük bir riyakarlık olduğunu düşünüyorum. Dünyada tek eşlilik kendi doğal akışıyla asla gerçekleşmedi, yani bu süreç dayatılma sonrası gerçekleşti. İnsan zekasına, doğasına ve ruhuna bir hakarettir. Bir kere, aşk dediğiniz şey o kadar güçlü ki geldiği zaman direnmek çok zor, ama bunu uzun süre taşımak daha zor. İnsan ruhu buna en basit savunma mekanizmasını üretmiş. Bir süre sonra aşk duygusu azalır insanlarda. Ama aşk ihtiyacımız azalmaz asla. Bir şekilde içimizde yeniden güç kazandığında, eski arzu nesnesinden başka bir şeye yöneltiriz. Zaten o yeni şey, bizim içimizdeki aşkı alevlendirendir. Erkekler geleneksel toplumlarda çok eşliliği sürdürebilirlerken, kadınlar da en azından zihnen bu sınırı aşıyorlar. Kimi kuaförüyle, kimi spor hocasıyla, kimi mahalledeki esnafla bir şekilde zihnen böyle bir ilişki kuruyor. Ama çok eşliliğe şu açıdan karşı olabilirim, ‘erkek egemen’ bir anlayış üzerinden, yani kadını ezmeye dayalı bir hal aldığı zaman karşı dururum. Tek eşlilik kötülük pompalıyor dünyaya.
Yazan : Çağlayan Çevik – Hürriyet (18 Mart 2012)
