Ernest Hemingway büyük bir yazar olduğu halde en az ömrünü verdiği yazarlığı kadar savaş muhabiri, avcı ve açık deniz balıkçısı imajlarıyla da okuyucuların zihninde yer edindi. İnsanlar ne düşünürse düşünsün yazarlık kariyeri onun için ilk plandadır, hayatını sanatına adamıştır. Yazma eylemiyle ilgili konuşmaktan ilham perisini engelleyebileceği gerekçesiyle çekinirdi. Rahat ettiği dönemlerde yaratıcı yazmanın teorisi ve pratiği üzerine konuşmaya, mektup ve yazılarında bahsetmeye istekli olurdu. Birçok yazar gibi derinlikli yazdı o da bu konuda. Yazdıkları yaşadığı sürece birikerek nitelikli bir toplama dönüştü. Bir yapbozun parçaları gibi…
“Hemingway’in yazma konusundaki açıklamaları son derece geniş bir yelpazedeki makale, mektup ve kitaplarından çekip çıkarıldığında, diğer malzemelerin satırları arasına sıkıştırılmış, yıllar içinde yayımlanmış birtakım mesajlar gibi iç içe geçmiştir.”
Larry Philips’in hazırladığı bu faydalı ve özellikle hayranları için heyecan verici derlemede Hemingway’in yazma eylemiyle ilgili düşünceleri yer alıyor. Hemingway, kişisel hedef ve ilkelerinden hareketle hem yaratıcı yazarlık kurslarına devam eden yazarlık adaylarına hem de bizzat yazarlara ve öğrencilere; yazmayla ilgili gözlem, öneri ve meslek hilelerini anlatıyor. Yazma sanatı, çalışma alışkanlıkları ve disiplin konularında verdiği değerli öğütleri içeriyor. Kitabın en iyi yönlerinden biri de metinde geçen kitap isimleri ve ilgili bilgilerin kitabın sonunda alfabetik olarak hazırlanan “Eserler Dizini”nde verilmiş olması…
Elif Derviş’in nitelikli çevirisiyle değeri daha da artan, kelimenin tam anlamıyla bir başucu kitabı “Yazma Üzerine”. Okuyuculara ipuçları vermesi için her başlıktan seçtiğim özlü düşüncelere bakalım şimdi de…
Yazmak nedir, neye yarar?
Tüm iyi kitaplar birbirine benzer çünkü içinde geçen olaylar, gerçekten yaşanmış olsaydı bile hikâyedeki hali daha doğru olurdu. Bu tür bir kitabı okumayı bitirdiğinizde anlatılan her şey, adeta sizin başınıza gelmiş gibi hissedersiniz ve sonrasında o artık tamamıyla size aittir; iyi ile kötü, zevk, pişmanlık ile keder, insanlar ile mekânlar, havanın o sırada nasıl olduğu.
Yazarın nitelikleri
Fare: Peki ya hayal gücü?
M.A.: O, iyi bir yazarın dürüstlüğün yanı sıra sahip olması gereken tek şey. Deneyimlerinden ne kadar çok şey öğrenirse imgelemeleri de o kadar gerçek olur. Yeterince gerçek imgelemlere erişebilirse insanlar onun bahsettiği her şeyin gerçekten yaşandığını, onun da bunları sadece anlattığını düşünecektir.
Yazmanın ıstırabı ve keyfi
Bugün yine romanım üzerine çalışacağım. Yazmak zor bir iş Max ama hiçbir şey insana kendini daha iyi hissettirmiyor.
Ne hakkında yazmalı?
Günümüzde öylesine heyecan verici şeyler oluyor ki eğer o şeyleri gördüyseniz, şimdiyi bırakıp gitmek, kurgusal bir geçmişe dönmek zor. Tabii bu olaylar geçmişi mükemmel bir şekilde yansıtmıyorsa.
Yazarlara öğütler
Ömrüm boyunca elde etmek uğraştığım düzyazı tarzı işte bu (Yaşlı Adam ve Deniz); kolay ve açıkça okunan, kısa görünen ama görünür dünyayla bir insanın ruh dünyasının tüm boyutlarına sahip. Şu an için yazabileceğim en iyi düzyazı.
Çalışma alışkanlıkları
Yazarlık nihayetinde, yalnız bir hayattır. Yazarlar için düzenlenen organizasyonlar yazarın yalnızlığını hafifletir ancak yazınını geliştirdiğini sanmam. Yalnızlığını ortaya döktükçe halk içindeki itibarı artar ve eserleri de çoğunlukla kötüleşir. Çünkü yazar işini yaparken tek başınadır ve eğer işinde yeterince iyiyse her gün ebediyetle ya da onun yoksunluğuyla yüzleşmelidir.
Karakterler
Bu öyküdeki insanların çoğu hayatta ve kimsenin kimliği açığa çıkmasın diye çok dikkatli yazdım.
Neleri atmak gerektiğini bilmek
Sözleşmede yalnızca kesintilerden bahsedildiği için benim onayım olmadan tabii ki hiçbir sözcük değişikliği yapılamayacağı anlaşılıyor. Bu beni olduğu kadar sizi de koruyor çünkü öyküler öylesine kısaltılmış ve sıkıştırılmış halde ki tek bir sözcüğün değiştirilmesi bile tüm öykünün ahengini bozabilir.
Argo ve dilin kullanımı
(Güneş Doğar’daki) küfürleri azaltmaya çalıştım ama kitabı yazarken zaten öyle çoğunu çıkartmışım ki korkarım pek bir şey atamadım. Belki de bunu küfürlü bir kitap olarak düşünüp bir sonrakinin daha az küfür içereceğini ya da daha ağırbaşlı olacağını ummamız gerekiyor.
Başlıklar
Bir öykü kitabının başlığı üzerine çalışıyorum şu aralar. Yeterince zaman ayırınca her zaman iyi bir başlık bulunur. Sinir bozucu olan, iyi gibi görünen bir sürü başlık olması ve hangisinin doğru olduğuna karar vermenin zaman alması.
Diğer yazarlar
Çalışmanın ona faydası olacaktı; ticari olmayan, dürüst bir şekilde çalışmanın, bir seferde bir paragraf yazmanın. Ama o (Fitzgerald) bir paragrafı kendisine ne kadar para kazandırdığına göre değerlendirdi ve anlık bir tatmin sağladığı için de tüm enerjisini o kanala yönlendirdi. Eğer çok kazanmasa ve birileri de yazdıklarının iyi olmadığını söylese korkuya kapılırdı.
Politika
Belki bunu daha önce de yazmışımdır sana ama bu riski alacağım. Sen bir vatansever gibi yazıyorsun ve bu da senin kör noktan. Daha önce pek çok vatansever gördüm ve canlarının yeteri kadar yanması durumunda hepsi de diğer herkes gibi öldüler ve bir kez öldüler mi de vatanseverlikleri birer efsane olmaktan başka bir işe yaramadı; bu onların yazınlarını kötü yönde etkiliyordu ve berbat şiirler yazmalarına neden oluyordu.
Yazarın hayatı
Edebi alanda bugüne kadar edindiğim deneyimlere henüz telif ücretleri dahil olmuş değil; avansları düşük tutarak bir gün bunun olmasını sağlayacağımı umuyorum.
“Bazı yazarlar, bir başka yazarın tek bir cümle yazabilmesine yardımcı olabilmek için doğmuştur.”
Ernest Hemingway, Yazma Üzerine, Bilgi Yayınevi, Derleyen: Larry W. Phillips, Çeviren: Elif Derviş, Birinci Basım: Eylül 2019, Ankara.
Serkan Parlak – edebiyathaber.net
