Oliver Morton’ın Jeomühendislik alanında dikkatle karşılanan eseri Yeniden Yapılan Gezegen, Ali Sepetci’nin çevirisi ile Ketebe Bilim serisinden yayımlandı. Eserin çerçevelediği alan dışında, ilgililerinin yanı sıra, yetişkin neredeyse bütün okurlara hitap ettiğini iddia edebilirim. İklim değişikliğinin etkileri ve bu konuda neler yapabileceğimiz hakkında ara ara birçok yazı ve kitap ile karşılaşmış ve incelemiş biri olarak, Yeniden Yapılan Gezegen’in elle tutulur ve gerçekçi bir kaynak olduğunu, yayınevi vesilesiyle keşfetmiş oldum.
İklim değişikliği ve etkileri konusunda yayımlanan eserlerin genel olarak üzerinde durdukları ve yapılması gereken ilk şey olarak imledikleri ‘sera gazı üretiminin azaltılması’ meselesi gide gide bir çıkmaza doğru sürüklenmiş durumda. Farklı bakış açıları ortaya koyma yönünden Yeniden Yapılan Gezegen eseriyle Morton, dikkat çeken bir alanı önümüze sürüyor: Jeomühendislik.
Jeomühendisliğin bizlere somut olarak sunduğu en önemli şeyler, ısıyı azaltmak üzerine düşünmek ve atmosferi dolduran karbonu azaltma yollarını keşfetmektir. Jeomühendislik genel hatlarıyla göz ardı edilir, çünkü alt metninde ‘doğayı olabildiğince kendi hâline bırakmamızı’ öğütleyen bu bilim dalının, maddi yönden insanlara ve onların yönettikleri büyük şirketlere getirisi neredeyse yok denecek kadar azdır. Oliver Morton ise Yeniden Yapılan Gezegen kitabı ile okurlarını gerçeğe davet ediyor ve maddi getirilerin, hayatsız bir dünyada hiçbir işe yaramayacağını göstermeye çalışıyor.
Yer yer Jeomühendislik üzerine oldukça durağan ve çoğu okuru sıkacak parçalarla karşılaşacak olsanız da bu kısımlar olmadan, konunun farklı çerçevelerinin göz ardı edilebileceğini unutmamalı ve sabırla okumaya devam etmelisiniz. Çünkü tek bir nokta üzerinde durup bakarak, ‘yeryüzü sistemini’ anlamlandıramayız. Bulut biliminden tutun da güneş odaklı çalışmalara kadar birçok konu, her gün etkilerini daha fazla bir şekilde gördüğümüz iklim değişikliğinin anlaşılması ve tartışılması için belki de hepimizin ihtiyaç duyduğu meseleler hâline gelmekte. Nihayetinde bulutların emdiği suları biz kirletiyoruz ve güneş sanki her gün aynı şekilde doğacakmış gibi, onu biz umursamıyoruz.
Bilim üzerine yazılan çoğu metnin aşıladığı gibi, Yeniden Yapılan Gezegen’de korku ögeleri de yer almıyor. Şüphecilik ile başlayıp, ‘ne yapacağız biz’ diye devam etmek yerine, hepimizin düşünebileceği ve cevap arayışında çevremizi daha iyi görebileceğimiz iki soru ile okurun karşısına çıkan Oliver Morton, yakın zamanda bizleri daha çok meşgul edecek konularda, eğer toplumsal çerçevede bizlere seçme hakkı tanınırsa, nelere dikkat edip, odaklanmamız gerektiğini ayrıntılarıyla anlatmaya çalışıyor.
Bu yazıyı, bu zamana kadarki en yüksek sıcaklık değerlerinin yaşandığı İstanbul şehrinde yazıyorum. Ve Yeniden Yapılan Gezegen isimli eserin ne kadar önemli olduğunu daha iyi anlıyorum. Çünkü geleceğe dair korku duymak ve sıcaklara, ısıya karşı isyan etmek yerine kendi söz hakkımı nasıl en iyi şekilde değerlendirmem gerektiğini düşünmek adına Morton’ın eseri bana katkı sağlıyor. Elbette zor zamanlardan geçiyoruz fakat yaşanmaz zamanlara ulaşmamak için düşünmemiz gerektiğini görmeliyiz. Çünkü nefes almak zorundayız, çünkü su içmek zorundayız, çünkü yaşamak böyle bir şey.
edebiyathaber.net (2 Ağustos 2023)
