Geçen kasımda yayımlanan Vergillius’un Ölümü’nden sonra yeni Hermann Broch romanı olan Büyülenme, Süheyla Kaya çevirisiyle İthaki Yayınları’nca yayımlandı.
1935 yılında Hitler’in iktidarı ele geçirmesinden yaklaşık iki yıl sonra kaleme aldığı, romanında Broch, Avrupa’nın içinde bulunduğu karmaşayı, o zamanın egemen güçlerini ve bu güçlerin kitleleri nasıl etkilediği sorusuna cevap arıyor. “Kara büyüye” kapılan insanları, din, savaş ve yabancılık olgusunu bir doktorun günlükleri üzerinden aktaran Broch; kitle psikolojisiyle ilgili nedenleri ve politik mekanizmaları da ele alıyor. 20. yüzyılın en önemli eleştirmenlerinden George Steiner’in “Broch’un Büyülenme adlı romanı yirminci yüzyılın en önemli romanlarından biridir, hattâ belki de Thomas Mann’ın Doktor Faustus’undan daha başarılı olduğu söylenebilir. Her iki eser de Hitlerizmin psikolojik köklerini açığa çıkarmaktadır,” yorumunu yaptığı “Büyülenme”, 1930’lu yılların en önemli antifaşist romanlarından biri olarak kabul ediliyor.
Roman, Alpler’de bir köye Marius Ratti adlı bir yabancının gelmesiyle değişen düzeni anlatır. Marius Ratti çok geçmeden her sosyal kesimden, her yaştan insanı gizli umut ve isteklerinin gerçekleşeceğine inandırır. Bunu, çıkar karşıtlıklarından yararlanarak, gençleri militarize ederek, azınlıkları baskı altına alarak, gelecekte köyün komşu köyler üzerinde maddi üstünlüğü ele geçireceğini vaat ederek gerçekleştirir ve kitlesel histeri yaratarak iktidarı ele geçirir. Yayımlandığı dönem oldukça dikkat çeken romanını Broch, “Eylem son derece basittir. Bu ilkel köye bir yabancı gelir; yabancı köyde sempatiyle karşılanmaz, tersine itici ve komik bulunur. Çok geçmeden delice tutkulara sahip olduğu fark edilen adamın, toprağın kutsallığı, dağın dize getirilmesi gibi mistik, daha doğru söylendiğinde, sözde mistik düşünceleri sürekli dile getirmesi insanları rahatsız etmeye başlar. Fakat zamanla yandaşları artar, önce gençleri daha sonra da yetişkinleri etkisi altına alır ve sonuçta bütün köy yabancı tarafından adeta BÜYÜLENMİŞTİR,” sözleriyle özetlemiştir.
Hermann Broch, 1 Kasım 1886’da Viyana’da doğdu. Babasının isteği üzerine aldığı mesleki eğitimini, 1907’de tekstil mühendisi olarak tamamladı. İlk edebi yayınının tarihi 1913’tür. 1927’ye kadar babasının fabrikasında yöneticilik yaptı. Fabrikayı satıp matematik, felsefe ve psikoloji öğrenimi görmeye karar verdi. İlk romanı Die Schlafwandler yayımlandığında 45 yaşındaydı. 1938’de Avusturya’nın nasyonal-sosyalistlerce işgali esnasında Gestapo tarafından tutuklandı. James Joyce ve arkadaşlarının girişimi sayesinde ABD’ye iltica etti. Aynı yıl yazmaya başladığı Vergilius’un Ölümü 1945’te, bir başka önemli yapıtı DieSchuldlosen 1950’de, Bilinmeyen Değer 1933’te, Büyülenme 1976’da yayımlandı. 30 Mayıs 1951’de New Haven’da öldü.
