Anthony Hopkins, Petrovkalı Kız adlı romanın sinema uyarlaması için bir anlaşma yapar ve filme hazırlanabilmek için kitabı kitabevlerinde aramaya başlar. Fakat hiçbir kitapçıda kitabın bir nüshasını bulamaz. Tam ümidini kesmişken, eve dönmek için beklediği metro istasyonunda banklardan birinde bir kitap görür. Bu kitap, Petrovkalı Kız’dır. Bu kısma kadar tesadüfle açıklayabileceğimiz bir durum olduğu kesin. Lakin hikâye burada bitmiyor. İlerleyen zamanlarda Hopkins kitabın yazarıyla tanışma imkânı bulduğunda bu olayı ona anlatır. Kitabın yazarı George Feifer, kitabı senaryolaştırma işlemlerinin kolaylaşması üzerine bir nüshanın üzerinde düzeltmeler yaptığını ve bu düzeltilmiş nüshayı arkadaşına verdiğini söyler. Olayın ilginç yanı şudur ki, arkadaşı kitabı kaybeder. İşte kaybolan kitap Hopkins’in elindeki nüshadır.
İnsanı şaşırtan bu olay gibi olaylar gündelik hayatta sürekli birilerinin başına geliyor. Biz onlara mucize, şans vs. gibi faktörlerle yaklaşırken bu olayların aynı insanların başına geldiğini gördüğümüzde ise nasıl tepki vereceğimizi bilemiyoruz. Aynı insanın üzerine birden fazla kez yıldırım ya da şimşek düşüyor olması neyle açıklanabilir? Veya aynı kişinin birden fazla kere lotoyu bilebilmesi nasıl bir ihtimaldir? Olasılıkları değerlendirildiğinde milyarlarca ihtimalden birinin aynı kişiye denk gelmesinin ardında yatan sır ne dersiniz?
İşte, bu ve bahsettiğim bu olayların benzerlerini açıklamaya çalışan bilim insanlarının yanında kişisel araştırmalarının sonucunda kendi teorisini geliştirmiş bir yazarın kitabından bahsedeceğiz. Olasılıksızlık, David J. Hand’in kaleme aldığı ve garip tesadüfleri, inanılmaz olayları ve hatta mucize olarak adlandırılan anları inceleyen bir kitap.
Kitabımızın yazarı Hand, Imperial College London’da profesör ve aynı üniversitenin araştırma ekibi başkanı olarak görev yapıyor. Aynı zamanda da kraliyete bağlı İstatistik kurumunun eski başkanı. Yedi kitabı var, üç yüzden fazla bilimsel makale kaleme almış. Yani bilim adına araştıran, çalışkan bir bilim insanı.
Olasılıksızlık, meydana gelme ihtimali olmayan olayların nasıl meydana geldiğine dair çeşitli ve kapsamlı bir araştırma ortaya koyuyor.
Kitabın girişinde bize sunduğu önsözde araştırmasının temelini neye dayandırdığını bizlere aktarıyor Hand: Nasıl ki evrenin işleyişi belirli yasalara bağlıdır, mesela Newton’un hareket yasası bize nesnelerin nasıl düştüğünü açıklıyorsa, Olasılıksızlık Prensibi de beklenmedik olayların olmasını beklememiz gerektiğini söyleyen ve bunun nedenini açıklayan bir dizi şans yasasını bir araya getiriyor.
Peki Olasılıksızlık İlkesini hangi şans yasaları oluşturuyor? Kitabın bölümleri bu yasalar üzerine kurulmuş. Her bölümde bahsettiğimiz bu olaylara sebebiyet veren faktörlerin açıklaması ve olması imkân dahilinde görünmeyen şeylerin nasıl meydana geldiğini yavaş yavaş okuyoruz. Bu ilkeler arasında Kaçınılmazlık, Çok Büyük Sayılar, Seçim, Olasılık Kaldıracı ve Yeterince Yakın ilkesi yer alırken, bunların yanında insan zihninin bu yasalara bakış açılarını, yaşamın, evrenin ve evreni var eden her şeyin bu ihtimalleri nasıl bir araya getirdiğini görüyoruz. Her şey olmaya devam ederken, olması olası görünmeyen bir vakanın birisinin başına gelmesi ama aynı olayın nasıl olur da yeniden tekrarlanabildiğine dair ilginç izlenimlerin okuması, sizi bilinmezlikler içerisinde görünen bu durumun içerisinden çıkmanızı sağlayacak.
Kitabın içerisinde yer alan birkaç örnek şöyle: İngiltere Hampshire’da bir baba ve oğlun, farklı yerlerde birbirlerinden haberi olmadan sol bacaklarını kırması; Illinois’de yaşayan bir ailenin dört kızının da doğum günlerinin 3 Ağustos olması; Dudleyli Jason ve Jenny Lawrence’ın her tatil seçimi yaptıkları yerde terör saldırısı olması (11 Eylül’de New York’ta olmaları, 7 Temmuz’da Londra saldırıları esnasında Londra’da olmaları); İsveçli bir kadının 16 yıl önce kaybettiği nikâh yüzüğünü, bahçesinde büyüyen bir havucu çıkarttığında bulması…
Hand, kitabın sonsözünde Olasılıksızlık İlkesi’nin gücünü ona bağlı yasaların bir arada çalışmasından aldığını söylüyor. Bu yasalar doğru şartlar altında bir arada çalışırsa imkânsız diye bir şey olmadığını tüm insanlara öğretebilir.
Olasılıksızlık, bizlere bakış açımızı değiştirebilecek bir anlayış vaadediyor. Yaşamda şaşkınlık verici olayların sebebini bize anlatan bu kitap şans algınızla oynayacak ve zihninizi yoracak.
Caner Almaz – edebiyathaber.net (10 Ağustos 2017)
