Yayımladığı birbirinden kaliteli kitaplarla ülkemizin yayımcılığına önemli katkılar yapan Kronik Kitap, yakın tarihimize ışık tutan Türkiye Tarihi Dizisi’ne önemli bir kitap daha ekledi. Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda işgal edilen İstanbul’a İtilaf Devletlerinin İşgal Orduları Başkumandanı olarak gelen General Charles Harington’ın İngiliz Komutan Anlatıyor adıyla yayımlanan hatıratında doğru bilinen yanlışları ve hiç bilinmeyenleri birincil ağızdan öğreneceksiniz.

Daha önce içerisinden ufak parçaların dilimize kazandırıldığı hatırat, ilk kez tam haliyle yayımlandı. Böylelikle hem Britanya İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı öncesi, sırası ve sonrasındaki askerî ve siyasî vaziyeti hem işgal İstanbul’u hem de Milli Mücadele’ye bir bütün olarak bakma fırsatımız oldu.

Milli Mücadele’ye ilk elden tanık olan General Harington, kendine has bakış açısıyla yaptığı yorumlarla Kurtuluş Savaşı’na farklı bir pencereden bakmamızı da sağlıyor. O dönem İtilaf Devletlerinin Türkiye’deki en yetkili ismi olması da anlattıklarının ve yaptığı yorumların önemini daha da artırıyor. Bir asker gözüyle değerlendirdiği ahvale ilişkin aşağıdaki alıntı oldukça ilgi çekici:

“Bu sıralarda Yunanlılar hücuma geçti ve biraz başarı kazandılar. O başarıyla yetinselerdi işler çok farklı olurdu ancak başlangıçtaki bu zafer onları öyle coşturdu ki savaştan haberi olmayan, ancak, ‘Ankara’ya doğru’ savaş çığlıkları atan kurmayıyla Kral geldi ve sonrasında gayet yetersiz hazırlıkla, nizamsız ve vahşice atıldılar. Bu durum, gerçek bir asker olan ve onları Sakarya Nehri’nde kati suretle durduran Mustafa Kemal’in kalbindeki ateşi yakmış olmalı.”

Peki kim bu Harington diye soracak olursanız; Charles Harington, Kraliyet Harp Akademisi’nde gösterdiği üstün performansla kısa süre içerisinde adından söz ettirmeyi başardı. Mezuniyetinin ardından Güney Afrika ve İrlanda’da görev yaptı. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle birlikte cepheye giden Harington, İkinci Ordu’yla birlikte Ypres ve Flanders’te çarpıştı. Ateşkes antlaşmalarının imzalanışının ardından ise İmparatorluk Genelkurmay Başkan Yardımcılığı görevine atandı.

İstanbul’un işgal süreci Mondros Ateşkes Antlaşması’yla başladı ve Sevr Antlaşması’nın ardından da Charles Harington, Müttefik İşgal Orduları Başkumandanı olarak General George Milne’nin yerine atandı. 1920 ve 1922 yılları arasında İstanbul’un İşgal Orduları Başkumandanı olarak görev yaptı.

Sultan Vahideddin’i İstanbul’dan çıkaran ve Mudanya Ateşkes Antlaşması’nı imzalayan general olması, generalin yakın tarihimizdeki yerini perçinliyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun son idarecileri ve Türkiye Cumhuriyet’inin kurucu kadrolarıyla kurduğu diyaloglara da kitabında yer veren Harington, Vahideddin, Atatürk ve İsmet İnönü’yle yaptığı özel yazışmaları da kitabına eklemeyi ihmal etmemiş. İngiliz Komutan Anlatıyor, Britanya İmparatorluğu’nun hem sivil hem de askerî durumuna, işgal sırasında İstanbul ve Anadolu’daki ahvale ve İngilizlerin Milli Mücadele hakkındaki tutumuna ışık tutuyor.

edebiyathaber.net (17 Ocak 2023)