Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı 28 Ekim’de 40. kez açıldı. 5 Kasım’a kadar devam edecek olan fuardan satın almak istediğim kitapları geçen pazar listelemeye başlamıştım İstanbul Kitap Fuarı’ndan hangi kitapları alacağım? | Metin Celâl | Edebiyat Haber). Bu yazıda da fuardan almak istediğim roman, öykü, eleştiri ve şiir kitaplarını listeledim. 

Romanlar

Bu yılın Nobel Edebiyat ödülü sahibi Jon Fosse’un üç kitabı Türkçe’de yayınlanmış. “Melankoli I-II” (Monokl) şöyle tanıtılmış; Jon Fosse, bir ressamın dünyasına götürüyor bizleri bu defa. Ressamın melankolik ve kırılgan dünyasındaki özel ışığı ve güzelliği sergiliyor. Melankoli I-II, dünyanın ve yaşamın gerçekliğine bir meydan okuma ve aynı zamanda düşlere, yanılsamalara, hayallere karmaşık bir övgü.”

“10 Haziran 1617 sabahı Kulaksız Kabristanı’nda hatun kişi mezarı üzerinde, biri hanım üç ceset bulundu. Erkekler mezara kapaklanmış, kadın da erkeklerden birine sarılmış vaziyetteydi. Devrin ases teşkilatı aylar sonra üçünün de aynı vakitte öldüğünü açıkladı; aşk yüzünden” diye tanıtılıyor İskender Pala’nın yeni romanı Aşk Hikayesi (Kapı yay.). 

Murathan Mungan’dan bu kez sürükleyici bir kara polisiye diye tanıtılan bir roman  “995 km” (Metis yay) geldi. Feyza Hepçilingirler’in mübadillerin öykülerini anlattığı romanı “Zesto Psomi”(Kırmızı Kedi),  Mahir Ünsal Eriş’in “uzun yıllardır okumaya hasret kaldığımız türde sıcak bir aşk hikayesi” diye tanıtılan ve Ankara’da geçen “Acaip” (Can yay.) listemdeki telif romanlardan.

Taner Ay’ın yıllar sonra yayınlanan yeni romanı “Yaralı Gönül”ün (1984 yay.), 20. Yüzyıl’ın ilk çeyreğinde yaşanan trajedilere ilişkin olduğu belirtiliyor. “Bir inhitat romanı” olarak tanıtılıyor. İnhitat “Gerileme, çöküş, çöküntü” anlamına geliyormuş.

Ahmet Ümit’in yaşamından kesitler içeren ve Türkiye’deki siyasi polisiye romanın en özgün örneklerinden biri olan “Kar Kokusu”nun (Yapı Kredi yay.) 25. yayın yılı vesilesiyle özel baskı yapılmış. Özellikle polisiye meraklılarına öneriyorum. 

Yıl içinde okuyamadığım bazı ödüllü kitapları da listeme aldım. 8. Attilâ İlhan Roman Ödülü, Kerem Eksen’in mutluluktan trajediye dönüşen bir aile hikâyesini ölümle yüzleşmeyle ve baba-oğul ilişkisine paralel bir kurguyla birlikte anlattığı “Ölümden Uzak Bir Yer” (Yapı Kredi yay.) romanına verilmiş. 

8. Attilâ İlhan İlk Roman Vakıf Özel Teşvik Ödülü’nün sahibi ise Everest Yayınları’ndan çıkan “Nergis Hanım Hakkında Bazı Şeyler” kitabıyla Devrim Koçak oldu. Seçici kurul ödülün gerekçesini şu şekilde açıklamış: “Devrim Koçak’ın kişisel tarihin, mektuplarla ve beklentilerle kurduğu olay örgüsündeki merak unsurunun varlık üzerine bir sorgulamaya da dönüştürdüğü romanı Nergis Hanım Hakkında Bazı Şeyler romanına verilmiştir.”

Edna O’Brien’ın gençlik mutluluğu elinden alınmış bir kadın ve onu esir alan adamın uzlaşılmaz idealizmini anlattığı ve okuru İrlanda’nın yaban ve büyüleyici kırsalına ve insanına taşıyan “Muhteşem Yalnızlığın Evi” (Alfa yay.) listemdeki ilk çeviri eser roman.

Yunan Tuhaf Dalgası’nın edebiyattaki temsilcilerinden olduğu belirtilen Dimitris Sotakis’in imzasını taşıyan ve gerçekte kim olduğunu itiraf etmeye en ufak cesareti olmayan “iyi niyetli” bir adamın portresini çizen, post-modern bir “kötü ikiz” hikayesi diye tanıtılan “Yarım Kalp” (Delidolu Kitap) Dünya edebiyatı listemin ikinci sırasında.

Virginia Woolf’un kadınları erkek egemen düzene başkaldırmaya çağıran en cesur yapıtlarından biri diye tanıtılıyor “Üç Gine” (İletişim yay.). “Üç Gine’de savaş nasıl önlenir sorusu Virginia Woolf’un zihninde karmaşık ve ince bir soruşturmaya dönüşür.” demiş Graham Green.

“Bir adamın portresi, trajik bir aile hikayesi, bir parça kültür eleştirisi, güzel bir aşk hikayesi… ve bir gerilim. [.] Ingeborg’un Tollak’ı güçlü ve muhteşem bir anlatımla olay örgüsünü katman katman açıyor. Ve yazarın bu kitabının bana Hamsun’u hatırlattığını söylememde bir sakınca göreceğini sanmıyorum. Koşun ve hemen alın!” demiş Jan o Helgesen. Helgesen’i tanımıyorum ama bu kadar coşkulu bir tanıtım Tore Lengberg’in romanı “Ingeborg’un Tollak”ını (Timaş yay.) merak etmeme yetti.    

Bernhard Schlink’in “Almanya’yı ve onun aracılığıyla bizi, insanlığın evrensel geleceğine davet ediyor” diye tanıtılan “Torun”u da (Doğan Kitap) listemde.

Öyküler

Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nün bu yılki sahibi Füruzan’ın uzun yıllardan sonra yayınlanan yeni öykü kitabı “Akim Sevgilim” (Yapı Kredi yay) “Yoksulluk, yoksunluk, güzellik, sevgi, tutku, sınıfsal ve kültürel çatışma, bireysel ve toplumsal dram… Hepsi Füruzan’ın yarattığı sarsıcı öykülerde vücut buluyor,” diye tanıtılmış. 

Daldaki Kuş (Axis yay.) Edebiyatımızın 60 yıllık has kalemi Necati Tosuner`den ironik, politik, poetik pasajlarla örülen unutulmaz öyküler… “Dünyada biri şu anda aldı kalemi eline, yine yazıyor. Duyuyor musun o küçük çocuk sesini?.. Güzel. Dünyada biri su anda duramadı, yine okuyor. Duyuyor musun o küçük kuş sesini?.. Güzel.” diye tanıtılmış. Büyük usta ne yazsa okunur. Hemen edinip okuyacağım. 

“Kabuk” ve “Yalnız” romanlarıyla tanıdığımız Zeynep Kaçar öykülerle okur karşsınıda. Kitabını adı “Tanrı ve Memeli Hayvanlar” (Doğan kitap). Feyza Ay’ın kitabı “Denizağaçları, Kemikyüzleri” (Ötüken Neş.) “bir Çingenenin düşürdüğü elmanın yuvarlanmasını seyrederken insanlığın kaderini yenemeyişini, içindeki sesi çoğaltmaya çalıştığında dudaklara zımbalanan teli, turuncuyu siper almanın çaresizliğini anlatır,” diye tanıtılmış. İlgimi çekti.  

Oscar Wilde’ın hem yetişkinler hem çocuklar için kaleme aldığı öyküleri barındıran “Toplu Öyküler”i (Everest yay.),  merkezinde kadın karakterlerin yer aldığı “Aşkın Tamamlanışı” ve “Sakin Veronika’nın Baştan Çıkışı” adlı iki uzun öyküden oluşan Robert Musil’in ilk dönem eserlerinden “Birleşmeler” (Can yay.) de listemde.

“Nabokov kısa öyküyü romanın ‘Alp Dağlarının doruğuna çıkmış ufak formu’ olarak tanımlamış ve kısa öykülerin uzun eserlerden daha büyük bir zaman ve aksiyon birliğine sahip olduğunu düşünmüştür” demiş Priscilla Meyer. “Terra Incognita”, Nabokov’un “Toplu Hikâyeler”inin ikinci cildi (İletişim yay). 

Durastanti, İtalyan edebiyatının parlayan yıldızlarından biri diyorlar. “Claudia Durastanti, Yabancı’da (Siren yay.) kimliklerimizi kurarken temel aldığımız anlatıları, belleğin bu anlatılardaki rolünü, gerçek ile kurgunun geçişkenliğini deneysel bir formla işleyerek, anı ve roman türlerinin kesişiminde yenilikçi bir aile hikâyesi sunuyor” diye tanıtılmış. Öykü mü roman mı yoksa türlerarası bir çalışma mı anlayamadım ama ilgimi çekti.  

Şiir kitapları

Şiir kitaplarının yayını gittikçe azalıyor. Büyük yayınevleri şiirden uzaklaşıyor. Oysa çok iyi şiir kitapları var. Şükrü Erbaş’ın Yalnızca Çocuklar Uzaklara Bakar (Kırmızı Kedi) listemdeki ilk kitap. 

2023 Attilâ İlhan Şiir Ödülü Süreyya Berfe’nin “Yavaş Yavaş Bilemiyorum” (Yapı Kredi yay.) kitabına verdik. “Bir ömür şiire verdiği emekle ve bu kitabında kısa dizelerle derinleşerek poetikasının altını bir kez daha çizdiği” gerekçesiyle ödüllendirildiğimiz kitap büyük ustanın son eseri. 2023 Attilâ İlhan İlk Şiir Kitabı Vakıf Özel Teşvik Ödülü ise Pikaresk Yayınevi tarafından yayımlanan “Şiir Mayasıdır Uzakların” kitabıyla Zeynep Tiryaki’ye, “Anlatımcılığı aştığı noktalarda imge zenginliği ve sağlam dize yapısıyla” dikkati çektiği için verdik. İki kitabı da öneriyorum. 

Seyhan Erözçelik ödülünü kazanan Tugay Yazıcı’nın “Ladeslemeler” de Pikareks’ten, Pikareks Yayınları kararlı bir şekilde şiir kitapları yayınlıyor. Yayınevini izleme listeme alıyorum.

Cevdet Kudret Edebiyat Ödülleri’nde kazanan Cem Yavuz’un Solukdönüm kitabı (Everest yay.), Vedat Türkali Şiir Ödülü’nü kazanan Mehmet Altun’un Misk-i Amber’i (İthaki yay.), Fırat Baytak’ın Gülten Akın Şiir Ödülü kazandığı kitabı “Göç, Yol, ve Taş’ı (Pikareks yay.), Hüseyin Peker’in Böceklenme’si (Everest yay.), Mehmet Can Doğan yeni şiir kitabı “Ben Size Çok Geldim” (Yapı Kredi yay.), Zeynep Arkan’ın “Gözleri Olan Hiçbir Şeyi”  (Dergâh yay.), Fergun Özelli’nin “Boşluk Sınavı”  (Metinlerarası Kitap) listemdeki diğer şiir kitapları.

Deneme, eleştiri, inceleme kitapları

Beşir Ayvazoğlu’nun yeni eseri Ataç “Nurullah Ataç’ın çok hızlı ve çok sancılı bir değişmenin yaşanmakta olduğu bir dönemde mensubu olduğu toplumun tarihi, dili, kültürü ve inançlarıyla didişmeyi göze alan bir düşünce adamı ve etkili bir edebiyat eleştirmeninin renkli, gelgitlerle ve kavgalarla dolu hayat öyküsü” diye tanıtılıyor. Ayvazoğlu’nun Ataç’ı (Everest yay.) listemin ilk sırasında. 

Her yeni eseri merakla beklenen Nurdan Gürbilek’in “Örme Biçimleri” (Metis yay.) de merak ettiğim kitaplardan. “Edebiyat yazılarında çoğu zaman çoktan varılmış doğruları bir kez de edebiyata söyletir, yazı daha başlamadan önce oluşmuş bir sözü yapıta tekrarlatır, edebiyatı politikanın kolaylaştırıcısına, kuramın kenar süsüne dönüştürüp köşemize çekiliriz. Bu yazılar farklı bir yol izliyor: Yazarların, yapıtların ya da cümlelerin hazır doğrulara, sabit söylemlere, som kategorilere kolayca eklenen yanlarına değil, zorluk çıkartan yanlarına, önümüze getirip bıraktıkları problemlere odaklanıyor. Çoktan verilmiş cevaplardan çok, o cevapların içinde kıpırdamaya devam eden sorulara dikkat kesiliyor Nurdan Gürbilek” diye tanıtılmış kitap. 

Atilla Birkiye pandemi günlerinde tuttuğu günlüğü “Ev Günleri Kumrularla Birlikte” (Literatür yay.) “kişisel-öznel olan ile genel, edebî ve siyasî olan iç içe geçiyor: rüyalar, kabuslar, kitaplar, kişiler, anılar, maske, aşı vb..” diye tanıtılıyor. Günlük çok az rastlanan, kitaplaşan bir tür, kaçırmamak gerek. 

François Noudelmann’ın “Bambaşka Bir Sartre” (Yapı Kredi yay.) yayımlanmamış mektuplar, ses-film kayıtları ve notlardan oluşan arşivin izinde Sartre’ın yüzeysel bir turist olmayı sevdiğini, gönlünün çokeşliliğe meylettiğini, angaje yazar kimliğinin üzerine yapışmasından rahatsız olduğunu, müzikle olan ilişkisini ve depresif anlarını ifşa eden şaşırtıcı bir çalışma, diye tanıtılıyor.

“Edebiyat Yazıları” (İletişim yay.) “Jale Parla, edebiyat tarihi ve edebiyat eleştirisi üzerine 16. yüzyıldan günümüze uzanan ve çok farklı rotalara yönelen bir seyahatte, muazzam bir rehberlikle, bildiğimizi düşündüğümüz “hikâyeler”in ötesine nasıl bakılacağını anlatıyor” diye tanıtılmış. Çok önemli bir eleştirmenden bir makaleler derlemesi.

Mehmet H. Doğan Ödülü’nü kazanan Fatih Özdemir’in “Modern Türk Şiirinde Hayvan İmgesi” (Kabalcı yay.) adlı eseri de şiirimize farklı bir açıdan bakmasıyla dikkati çekiyor. 

Ünlü tarihçi Peter Gay “Romantikler Neden Önemlidir?” (Yapı Kredi yay.) 18. yüzyıldan 20. yüzyılın başına kadar resimde, edebiyatta ve müzikte, Schlegel, Novalis, Wilde, Beethoven gibi isimlerin yanı sıra nüfuzlu galeri müdürlerinin, sanat tüccarlarının izlerini sürerek romantik akımı incelemeye girişiyormuş. Bu kitabı da merak ettim. 

Herkese bol kitaplı günler ve iyi okumalar diliyorum. 

edebiyathaber.net (1 Kasım 2023)