Arter’in Uçurtma Zamanı başlıklı yeni sergisi, Jackie Matisse’in uçurtmalarını tüm göz alıcılıklarıyla Arter’in yüksek ve alçak tavanlı, aydınlık ve karanlık farklı alanlarında ilk kez boylu boyunca sergileyerek onlara iç mekânda bütünlüklü bir bakış sunuyor. 23 Mayıs’tan itibaren ziyaret edilebilecek sergiyle paralel etkinlikler kapsamında, hareket tasarımı ve yönetimini Polly Motley’nin, video ve canlı görüntü tasarımını Molly Davies’in üstlendiği “Deniz Kuyrukları Performansları” da 22-26 Mayıs tarihleri arasında ziyaretçileri bekliyor.

Jackie Matisse (1931–2021), imzası hâline gelen uçurtmalarını bundan neredeyse yarım asır önce, 1976 yılında çıktığı bir seyahat esnasında İstanbul semalarında uçurmuştu. Bugün canlı renkleriyle Arter binasının ön cephesinde beliren Gökkuşağı [Arc-en-Ciel, 1983] uçurtmalarının, yoldan geçenleri Uçurtma Zamanı adlı sergisini keşfe davet edecekleri, o günlerde aklından dahi geçmemiş olmalı. 

Köklü bir sanatsal mirasa sahip bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Jackie Matisse, büyükbabası Henri Matisse’in, 1950 yılında, 80. doğum gününü kutladığı Fransa’nın Nice kentindeki evinin tavanına resimlerini çizerken torunlarına verdiği “Elinizden başka herhangi bir iş geliyorsa sanatçı olmayın. Sanat, fevkalade meşakkatli bir yoldur,” nasihatine kulak asmaz. Jackie Matisse’in sanat pratiği, 1962 yılında edindiği bir uçurtmayı ormanda ağaçlar arasında kaybetmesiyle başlar. Bu tesadüfi olay, sanatçının kendi yolculuğuna yön vermesinde etkili olur. 1959–1968 yılları arasında, taşınabilir minyatür monografisi Valizdeki Kutu’nun [Boîte-en-valise] yapımında Marcel Duchamp’a yardımcı olurken edindiği becerilerden de yararlanan Jackie Matisse, boya kalemleri ve fırçalarıyla, bulutların arasında, sualtında, kâğıt, ahşap ve kumaş yüzeylerde gezinen, farklı mecraları ve kıtaları kateden yaratıcı bir serüvene çıkar.  Jackie Matisse, sanatı dünyanın dört bir yanında harekete geçiren dinamik bir form olarak gördüğü uçurtmalarını kesmek, yapıştırmak, düğümlemek, katlamak, dikmek, birbirine eklemek, baskı yoluyla çoğaltmak, bağlamak, çizmek, ayırmak, toplamak, lehimlemek ve nihayet uçurmaktan yaşamı boyunca asla vazgeçmez.

Arter’in yüksek ve alçak tavanlı, aydınlık ve karanlık alanlarına yayılan Uçurtma Zamanı, Jackie Matisse’in uçurtmalarını tüm göz alıcılıklarıyla Arter‘in yüksek ve alçak tavanlı, aydınlık ve karanlık farklı alanlarında ilk kez boylu boyunca sergileyerek onlara iç mekânda bütünlüklü bir bakış sunuyor. Gökkuşağı [Arc-en-Ciel] uçurtmaları, kare başlarıyla Arter’in ön cephesinden izlenebiliyor. Dolaşmış Uçurtma Kuyrukları’nın (1977) rengârenk desenleriyle tezat oluşturan Siyah Beyaz Uçurtmalar (1989), aşağı süzülerek atriumun derinliklerine uzanıyorlar. Bunlara hemen yanı başlarında, saf ipekten gövdeleriyle asılı duran Ahmedabad İpekleri [Ahmedabad Soie, 1981] eşlik ediyor. Çarpıcı renklerdeki bu kumaş şeritlerin tam karşısında, aydınlık bir duvarın bembeyaz boşluğunda, Jackie Matisse’in David Tudor ile gerçekleştirdiği 9 Dizi ve Yansımalar (1986) adlı işini oluşturan alüminyum formlar yer alıyor. 

Galeri -1’in giriş koridorunun sonundaki duvara asılı bir makine, kâğıttan bir uçurtma kuyruğunu tavandan yere uzanan sonsuz bir renk döngüsüyle, hafif gıcırtı ve hışırtılar eşliğinde hareket ettiriyor. Hemen yanındaki raflara yerleştirilen Şişelenmiş Düşler [Rêves en Bouteille, 1981], buluntu malzemelerle üretilmiş ve suyla dolu farklı boyutlarda şişeler içinde yüzen uçurtma parçalarından oluşuyor. Loş galeri alanına adım atan ziyaretçileri, Deniz Kuyrukları(1983) adlı video karşılıyor. Yapıt, Jackie Matisse’in uçurtmalarının Molly Davies tarafından çekilen sualtı görüntülerini, David Tudor’ın okyanusun derinliklerinde kaydettiği seslerle bir araya getiriyor. Videoda izlediğimiz uçurtmalar, âdeta ekrandan fırlayıp gelmişçesine sergi mekânının tavanını katediyor.

Uçurtma Zamanı, ziyaretçileri -3. kata inerken bakışlarını bir kez daha yukarı çevirmeye davet ediyor. Dev bir mozaik izlenimi yaratan Gökyüzü Pireleri Sirki [Poux du Ciel, 1979], yelken kumaşından üretilerek bir ağ üzerine sabitlenmiş çok sayıda küçük uçurtmayı keşfe açıyor.

DENİZ KUYRUKLARI PERFORMANSLARI [SEA TAILS PERFORMANCES]

Hareket tasarımı ve yönetimini Polly Motley’nin, video ve canlı görüntü tasarımını Molly Davies’in üstlendiği Deniz Kuyrukları Performansları başlıklı dans gösterisi ise, Jackie Matisse’in Uçurtma Zamanı sergisiyle paralel etkinlikler kapsamında 22-26 Mayıs 2024 tarihleri arasında her akşam saat 19:30’da Arter’de ücretsiz olarak gerçekleşecek. Şans olgusu, doğanın döngüleri ve doğaçlama üzerine odaklanan performans, Arter binasının farklı alanlarına yayılan serginin geçmişi ve bugünü ile bağlantılar kuracak. Catherine Shannon tarafından tasarlanan haute couture kostümler, dansçıları başka dünyalara ve başka varoluşlara taşıyacak. Teknik uygulamasını Philip Roy’un yaptığı gösteride dansçı olaraksa Barış Diker, Beste Demir, Diren Ezgi Yıldızkan, Ekin Ancel, Gizem Seçkin ve Halil İbrahim Aygün yer alacak.

JACKIE MATISSE HAKKINDA

Jackie Matisse (1931–2021), Pierre Matisse ve Alexina “Teeny” Sattler’ın kızı olarak 1931 yılında Neuilly-sur-Seine’de dünyaya geldi. Matisse, New York’ta babasının kurucusu olduğu ünlü 57th Street Gallery’yi çevreleyen sanatsal ortamda büyüdü. 1954’te Paris’e taşındıktan sonra, 1959–1968 yılları arasında üvey babası Marcel Duchamp’a taşınabilir minyatür bir monografi olan Boîte-en-valise’i [Valizdeki Kutu] adlı eserini bir araya getirmesinde yardımcı oldu. Bu süre zarfında kendi sanatsal üslubunu geliştirerek “gökyüzünde renk ve çizgiyle oynamak” için uçurtmaların çok boyutlu hareketine odaklandı ve uçurtma kuyruklarından oluşan ilk sergisini 1972 yılında Paris’teki Alexandre Iolas Gallery’de açtı. 1980 yılında New York’taki Betty Parsons Gallery’de sualtı uçurtmalarını sergileyen Matisse, hareket ve hafiflik kavramlarıyla ilişki kurarak gökyüzü, deniz ve iç mekânlar için üç farklı bağlamda uçurtma benzeri nesneler üretmeye devam etti. Sualtı ve gökyüzüne yönelik çalışmalarının devamı olan video yapıtları için yönetmen Molly Davies ve besteci David Tudor’la işbirliği yaptı. Sanatçının Jeux d’Espace [Uzam Oyunları] başlıklı retrospektifi, 2013 yılında Le Cateau-Cambrésis’teki Matisse Müzesi’nde düzenlendi. Jackie Matisse, 2021 yılında Paris’te vefat etti.

GILL EATHERLEY HAKKINDA

Gill Eatherley (d. 1950) Saint Martins School of Art ve Royal College of Art’ta eğitim gören Gill Eatherley, 1971 yılında deneysel film yapımcılığına adım attı. London Filmmakers’ Co-operative ve Filmaktion Group üyesi olan sanatçı, filmlerini, performanslarını ve yerleştirmelerini Avrupa’nın birçok kentinde sergiledi. 1979 yılında Fransa’ya yerleşen Eatherley, çizime ve sanat eğitimciliğine yöneldi. 2003’ten bu yana her yıl Meksika’ya seyahat ederek, Nahá’daki Chiapas yağmur ormanında yaşayan Lacandón Maya çocuklarına sanat malzemeleri götürdü. Bu süreçte ortaya çıkan duvar resimleri, Meksika’da ve Avrupa’nın çeşitli kentlerinde Así es Nahá başlığı altında sergilendi. Sanatçının son sergisi, Ekim 2023’te Paris’teki Ciné Luminor’da gerçekleşti. 2000 yılında Jackie Matisse ve ailesiyle tanışan Gill Eatherley, hayatında ve sanatsal kariyerinde önemli bir dönüm noktası olan bu gelişmenin ardından, sanatçının eserlerinin gün yüzüne çıkarılarak arşivlenmesine odaklandı. Jackie Matisse’in sanatsal mirasının korunması ve görünürlük kazanması için çalışmalarını sürdüren Eatherley, sanatçının eserlerinin dünya genelinde birçok sanat kurumunda sergilenmesinde önemli bir rol oynadı.

edebiyathaber.net (17 Mayıs 2024)