Bir  kitap  kadar elverişli  değildir  hiçbir  gemi

uzak  diyarlara  götürmek  için  bizi…

Çocukluk dönemi, tüm insan yaşamında kısa bir dönemi kapsar, ancak gerekli ve köklü tüm alışkanlıklar çocukluk yıllarında kazanılır. Çocukları yetişkinlerden ayıran en önemli özellik; sürekli büyüme ve gelişme göstermeleridir. Çocukların; zihinsel, duygusal, sosyal, bedensel gelişiminin %70’i 0-6 yaş arasında tamamlanmaktadır. Bu süre içinde en hızlı gelişme, ilk 2 yılda gerçekleşir. Başlangıçta davranışı birkaç refleksten oluşan insan, 2 yıl sonunda kendi başına yürüyebilen, konuşabilen, sonrasında da bazı basit problemleri çözebilen, neden sonuç ilişkisi kurabilen, basit planlamalar yapabilen, hatırlayabilen bir kişi hale gelir.

Bir insan beyninde 10 milyardan fazla sinir hücresi bulunmakta, her bir hücre ortalama 10.000 hücre ile bağlantı içerisinde çalışmaktadır. “Nöron” adı verilen bu sinir hücrelerinde sinyaller çok karmaşık elektro-kimyasal olaylar zinciriyle oluşan ve sayısı saniyede 1000’e çıkabilen titreşimler halinde iletilmektedir. Çocukluk döneminde birçok uyaran bu nöronlar arası bağlantıların ve nöronlar arası sinyallerin ve iletimin artışına yol açar. Bu uyaranların en önemlileri; iyi beslenme ve bakım, sevgi,  aile ve çevreden gelen sesli ve sözlü iletişimdir.

Kitaplar, çocukların duygusal, ruhsal,  bilişsel ve sosyal gelişimleri için dünyaya açılan pencerelerdir. Bebeklik döneminden itibaren kitaplar çocuğun hayatının bir parçası olmalıdır.  Doğumdan itibaren bebeğe sunulan uyaranların çeşitliliği ve zenginliği,  bebeğin zihinsel gelişimi, yeni deneyimler ve becerilerin kazanılmasında çok önemli rol oynar. Erken yaşta kitaplarla tanışan çocukların dil becerilerinin ve kelime hazinelerinin yaşıtlarına göre daha çabuk geliştiği saptanmıştır.

Kitap, çocuğun hayal gücünü, yaratıcılığını, sorun çözme yetilerini geliştirir. İyi ve kötüyü kitaplardan öğrenir. Kitaplar, gerçek ile hayal arasındaki köprüyü oluşturur.  Çocuklar başka insanların yaşamlarını, olaylar karşısındaki davranış ve duygularını anlama ve sorun çözme yetenekleri kazanırlar.

Kitaplar; çocukları, sevgi, ölüm, doğum, sağlık, hastalık, felaketler, iyilik, kötülük, fedakarlık vb. yaşamın gerçeklerine hazırlar, kendilerini ve başkalarını anlamaya,  hayal gücünü geliştirmeye ve yaratıcı güçlerini ortaya çıkarmaya yardımcı olur.  Alıcı ve ifade edici dil gelişimine, algı gelişimine, sanatsal ve estetik değerleri öğrenmeye, eleştiri yeteneklerini geliştirmeye yol açar. Sosyal ve duygusal gelişimlerini destekler, kendilerini ve başka insanları anlamalarını sağlar, başkalarıyla iletişimini kolaylaştırır,  empati yeteneğini, karar verme ve sorun çözme becerilerini geliştirir. Genel kültürü artırır, yaşamı sevdirir, okul başarısını, bilgi dağarcığını ve kelime hazinesini geliştirir,  kendine güvenini artırır.

Her yaşın kitabı vardır

İnsan beyni okuyarak beslenir ve güçlenir. Okumanın zamanı ve yeri yoktur. Alışkanlıklar küçük yaşlarda edinilir, her yaşın kitabı vardır. Anne ve babayla kitap okumak,  anne-çocuk ve baba-çocuk iletişimini güçlendirir. Kitapları hayatının bir parçası yapmanın en iyi yöntemi çocuklarla birlikte okumaktır.

0-3 yaş

0-3 yaş arası dönemde bol ve büyük resimli, dikkat çekici resimleri olan, dokunma duyusuna hitap eden, az ve kısa yazılı kitaplar tercih edilmelidir. Bu dönemde çocuklar, resimleri işaret etmek, kedi, köpek gibi hayvan seslerini taklit etmekten keyif alırlar, konsantrasyon süreleri kısadır, bu nedenle kitap okuma süreleri kısa olmalıdır.

3-6 yaş

3-6 yaş arası dönemde insan ve hayvan resimli masallar, tekerlemeler, kısa hikayeler ilgi çekicidir. Çocuklar bu yıllarda tekrarları severler, aynı öyküleri defalarca okumanızı, anlatmanızı isterler ve bundan çok hoşlanırlar. Bu dönemde de bol resimli ve az yazılı kitapları tercih etmelidir.

Okul çağı

Okul  döneminde kahramanları çocuk olan öyküleri severler, hala somut düşünme  döneminde oldukları için resimli kitaplar tercih edilmelidir. 10 yaşından sonra ise soyut düşünme becerileri gelişmeye başlar, ilgi alanları değişir, macera, mizah, biyografi, tarihi eserler ilgisini çekmeye başlar.

Ergenlik

Ergenlik döneminde romanlar, düşünsel öyküler, aşk öyküleri, gazete ve dergiler ilgi alanına girer, yetişkin edebiyatına ait kitaplara yönelmeye başlarlar.

En iyi eğitim, örnek olmak 

Çocukların müthiş taklit yetenekleri vardır. Çocuk anne ve babayı, aile bireylerini kitap okurken görmeli, evde kitap konuşulmalı, düzenli yüksek sesle birlikte kitap okumalıdır.  Çocukların kitaplığı olmalıdır veya evdeki kitaplığın alt rafları çocuklara ayrılarak okumaya özendirilmelidir. Oturma salonu, televizyon üstü, banyo, oyun odası gibi  mekanlara gazete, dergi yerleştirilmelidir.  Hediye olarak sık sık kitap alınmalıdır.  En güzel hediye kitaptır, çocuk kitabın değerli ve sevindirici bir şey olduğuna inanacaktır.

Çocuğa rehberlik etmek, kitap ile ilgili dergileri, yazıları, fuarları, televizyon programlarını takip etmek, kitaba olan ilgisini artıracaktır.

Kitapların sadece çocuklara değil, anne-baba ve öğretmenlere de yararı çoktur. Yaşama çocukların penceresinden bakmayı öğrenirler, bu da çocuklarını anlamayı ve iletişimlerini güçlendirir. Çocuklarla pozitif ve güven verici bir ilişkinin kurulmasına yardımcı olur.

UMUT BELKİ DE GELECEK SAYFADADIR

KAPATMA KİTABI…

Uzm. Dr. Benal Çubuk / Çocuk Nörolojisi Uzmanı – edebiyathaber.net (11 Ekim 2016)