Düşlerin Peşindeki Çocuk, Kaf Dağı’nda Bir Gün, Gülen Sakız Ağacı, Oyunda Kal gibi sevilen çocuk kitaplarının ödüllü yazarı Koray Avcı Çakman ile Altın Kitaplar’dan çıkan yeni kitapları Dr. Kimo’nun Laboratuvarı ve Bir Yolculuğun Öyküsü üzerine konuştuk. Koray Avcı Çakman: “Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nda, yapay zekâ ve oyun dünyasının iç içe geçtiği bir evrende, insanın özgür iradesi ve etik değerleri sorgulanıyor.”

“Yapay zekâ, kazanmak uğruna her şeyi yapmaya programlanırsa ne olur?“

1- Kariyerine pek çok ödül sığdırmış, deneyimli bir yazarsınız. On sekiz yıldır çocuklar ve gençler için yazıyorsunuz. Dünden bugüne çocukların ilgi alanları, davranışları, kitaplara bakış açılarında ne gibi farklılıklar gözlemliyorsunuz?

Teşekkür ederim. Büyümek bir yolculuktur. Bu yolculukta çocuklar, tıpkı bir keşif gemisinin mürettebatı gibi, yeni dünyalara açılmaktan büyük heyecan duyarlar. Yıllar içinde geminin seyri oldukça değişti. Eskiden çocukların dünyasında dijital fırtınalar yoktu; ekranların mavi ışığı onların hayal gücünü şekillendirmeye başlamamıştı. Kitaplar hâlâ en parlak pusulaydı.

Bugün ise teknoloji, çocukların dünyasındaki en kuvvetli rüzgâr olmuş durumda. Bilgiye hızla ulaşabiliyorlar ama bunun karşılığında dikkat süreleri kısaldı. Buna bağlı olarak hikâyelerden beklentileri değişti. Eskiden bir olayın gelişmesi için birkaç sayfa sabredebilirlerken şimdi daha hızlı tempolu, dinamik hikâyeleri seviyorlar. Hikâye kahramanları onlara yakın olmalı; dijital dünyayı bilmeli, esprili, biraz da sıra dışı olmalı. Ama tüm bunlara rağmen değişmeyen bir şey var: İyi bir hikâyenin büyüsü.

Dijital dünyanın olanakları çok fazla olmasına rağmen asla hayal gücünün sınırsızlığına ulaşamayacak. Bu nedenle çocukların hayal güçlerini harekete geçiren bir anlatı hâlâ onları içine çekmeyi başarıyor. Meraklanmak, şaşırmak, maceranın içine dalmak istiyorlar. O yüzden ben de onlarla birlikte değişiyor, hikâyelerimi onların dünyasına uygun olarak kurguluyor ve iyi bir anlatının temel sihrini de asla kaybetmemeye çalışıyorum.

“Yapay zekâ belki şifreleri kırabilir, en karmaşık kodları çözebilir ama vicdanın sesini duyamaz.”

2- Altın Kitaplar’dan iki yeni kitabınız çıktı: Dr. Kimo’nun Laboratuvarı ve Bir Yolculuğun Öyküsü. Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nda ‘Kazanmak için her yol mubah mıdır?’ sorusunu yeni nesil bir hikâyeyle irdelemişsiniz. Nereden çıktı bu fikir?

Bazı sorular var ki zaman geçse de güncelliğini yitirmez. “Kazanmak için her yol mubah mıdır?” da onlardan biri. Gerekli sabrı ve çabayı göstermeden mümkün olan en kısa sürede başarıya ulaşma arzusu günümüzde oldukça popüler bir hâle geldi. Peki, bir yapay zekâ, kazanmak uğruna her şeyi yapmaya programlanırsa ne olur? Bu sorunun peşinden giderek, ileri teknolojinin sunduğu imkânlar ve etik arasındaki ilişkiyi Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nda işledim. Yapay zekâ belki şifreleri kırabilir, en karmaşık kodları çözebilir ama vicdanın sesini duyamaz.

İleri teknoloji çağını yaşıyoruz; her şey daha “akıllı” hâle geliyor. Ama bu akıl ne kadar insani? Dr. Kimo’nun Laboratuvarı bize bunu düşündürüyor. Yapay zekâ ve oyun dünyasının iç içe geçtiği bir evrende, insanın özgür iradesi ve etik değerleri sorgulanıyor.

3- Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nda üretilen yapay zekâlardan biri: “Dr. Oyun”. Bu yapay zekânın ilk sürümü olan “Ben” oyun oynamayı ve kazanmayı çok seviyor ama etik değerleri yok. Bu haliyle de kısa sürede insanlar için büyük bir tehlike halini alıyor. Kitapta etik değerlerin önemini sezdirme yoluyla anlatmışsınız. Yeni nesil çocukların bu konuya bakış açıları nasıl?

Günümüzde çocuklar ileri teknolojiyle iç içe büyüyor. Yapay zekâ, dijital dünya onlar için uzak bir bilimkurgu konusu değil, hayatlarının bir parçası.  Ancak doğal olarak ileri teknoloji ile etik değerlerin nasıl entegre edilmesi gerektiğini sorgulamıyorlar. “Dr. Oyun”  karakteri tam da burada devreye giriyor. Etik olmadan kazanmanın bir anlamı var mı? Kitaptaki kahramanlarımız bunu deneyimleyerek öğreniyorlar.

Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nda çocuklar yapay zekâ ile insan arasındaki farklılıkları, etik olmayan bir kararın nasıl büyük sorunlara yol açabileceğini görüyor. Bu farkındalığın erken yaşta gelişmesi, onların gelecekte teknolojiyle daha bilinçli bir ilişki kurmalarını sağlayacaktır diye düşünüyorum.

“Özellikle yapay zekânın ahlaki boyutunun ele alınması, birçok okurun ilgisini çekti.”

4- “Dr. Kimo”, öz iradenin önemine de vurgu yapıyor. Kitaba bakınca dikkatimizi çeken ilk şey, yüz yıllardır benimsenen değerleri bambaşka bir vizyonla anlatmış olmanız. Ben bu noktada ilk gençlik çağındaki bireylerin “Dr. Kimo”yu çok seveceğini düşünüyorum. Kitapla ilgili ilk geri dönüşler nasıl?

Genç okurlar hem gerilim dolu olay örgüsünü hem de düşündüren unsurları çok beğeniyor. “Ben olsam ne yapardım?” sorusunu kendilerine sormaları benim için önemli hedeflerden biri.  Özellikle yapay zekânın ahlaki boyutunun ele alınması, birçok okurun ilgisini çekti. Okurlar “Dr. Oyun” karakterini oldukça ilginç buluyor. 

Ebeveynler ve öğretmenler ise kitabın etik konuları ele alma biçimini değerli bulduklarını söylüyorlar. Çünkü yapay zekâ ve etik tartışmaları artık sadece bilim insanlarının değil, hepimizin meselesi.

5- Hikâye, yapay zekâ “Ben”in intikam arayışıyla gerilimli bir hâl de alıyor. Ve kitabın sonu yeni bir maceraya göz kırpıyor sanki. Kitabın devamı gelecek mi?

Bu soruyu sık sık duyuyorum! Dr. Kimo’nun Laboratuvarı’nın sonunda gerçekten de yeni bir maceraya dair ipuçları var. Okurların ilgisi ve merakı beni çok mutlu ediyor. Devam hikâyesi için aklımda bazı fikirler var. Gelecekte heyecan dolu yeni bir macera için laboratuvarın kapıları yeniden açılabilir.

Cesaret, umut ve birlikte başarmanın gücü!

6- Dr. Kimo’nun Laboratuvarı ile eşzamanlı çıkan bir kitabınız daha var: Bir Yolculuğun Öyküsü. Bu kitabın konusundan kısaca bahseder misiniz?

Bir Yolculuğun Öyküsü, macera, dostluk ve dayanışma üzerine kurulu bir hikâye. Bir gece yazarın kapısını çalan kahramanlarımız; üç ayı ve bir uzaylı, yazardan kendi hikâyelerini yazmalarını istiyor. Yazar ise, “Bu hikâyeyi kendiniz yaşamalısınız,” diyerek onları bir yolculuğa çıkmaya ikna ediyor.

Yol boyunca karşılarına Ejderha Dağı’nı aşmak, Dev Göl’den geçmek gibi pek çok engel çıkıyor.  Ve yanlarına almaları gereken en önemli şeyin ne olduğunu da keşfediyorlar: Dayanışma!

Çocukların çok eğleneceği bu kitap cesaret, umut ve birlikte başarmanın gücünü anlatıyor.

7- Bir Yolculuğun Öyküsü daha küçük bir yaş grubuna hitap ediyor, değil mi?

Evet, Dr. Kimo’nun Laboratuvarı daha çok ortaokul ve üzeri yaş gruplarına hitap ederken, Bir Yolculuğun Öyküsü’nü ilkokul seviyesindeki çocuklar için yazdım. Daha masalsı bir anlatımı var, macera ve mizahın iç içe geçtiği bir kitap.

8- Yakında çıkacak yeni bir projeniz var mı?

Evet, okurlarımı şaşırtacak, düşündürecek ve eğlendirecek projeler üzerinde çalışmaya devam ediyorum.

edebiyathaber.net (19 Mart 2025)