Melih Cevdet Anday’ın “Barem Kanunu” adlı tefrika romanı Everest Yayınları etiketiyle yayımlandı.
Tanıtım bülteninden
Edebi hayatına 1936’da Varlık’ta yayımlanan “Ukde” şiiriyle başlayan Melih Cevdet Anday‘ın ismi, Orhan Veli ve Oktay Rifat ile Garip akımının öncüleri arasına yazılır. Ancak Anday’ın, edebiyatımıza en az dizeleri kadar değerli bir mirası daha var: Büyük romanları…
Melih Cevdet Anday’ın bir mektubundan izi sürülerek arşivlerden gün yüzüne çıkan Barem Kanunu, 77 yıl sonra ilk kez kitaplaştı.
Yeni bir edebî tarih yazılıyor
Kendi adıyla yayımlanan ilk romanı Aylaklar’dan (1960) önce müstear isimlerle de çokça roman yazdığı bilinen Anday’ın metinleri, döneminin çeşitli gazete ve dergilerinde yayımlanıyordu.
1957’de takma adla tefrika edilen Zifaftan Önce, yazarın ilk romanı kabul ediliyordu. Ta ki bugün, 11 yıl daha önce, yazarın kendi ismiyle yayımlanan bir roman, Eyüp Tosun’un binbir emeğiyle yeniden keşfedilene dek.
77 yıl boyunca basıldığı gazete sayfasının dışına çıkmayan, hatta varlığından kimsenin haberdar olmadığı 1946 tarihli Barem Kanunu, Melih Cevdet Anday’ın edebî biyografisini sıfırlayarak yeni bir tarih başlatıyor.
Bilinmeyen tefrika nasıl ortaya çıktı?
“Muhtemelen Barem Kanunu’nu Anday bile unutmuştu; en azından kendi adıyla tefrika ettiğini unuttuğu kesin” diyor Eyüp Tosun.
Tosun’un araştırmaları, Anday’ın Şevket Rado’ya yazdığı bir mektubundaki şu satırları görmesi ile başlıyor:
“Ben İstanbul’dan döndükten sonra şu mahud Barem Kanunu’nu Ankara’da yeni çıkmaya başlayan Başkent adlı bir dergide tefrika ettim. Ama on beş yirmi tefrika sürdü, sonra şimdi burada anlatması çok uzun ihtilaflar yüzünden kesmeye mecbur oldum.
Yalnız sana şunu söyleyeyim: Romanım çok istediğim gibi oldu. Zevkine, bilgisine güvendiğim bir iki dostumdan da çok teşvik gördüm.‘”
Bu tarihi bile olmayan mektuba dayanarak dönemin gazetelerini ve dergilerini taramaya başlayan Tosun, merakı ve kararlığı ile karanlıkta yolunu buluyor ve 73 sayı yayımlandıktan sonra isim değiştiren Başkent gazetesinin 3 Ekim Perşembe 1946 tarihli ilk sayısında o satırlarla göz göze geliyor: Roman 1 – Barem Kanunu.
Şiirin yanı sıra edebiyatın pek çok türünde eserler vermiş olan Melih Cevdet Anday’ın kendi adıyla yayımladığı ilk romanı Aylaklar‘ın (1960), ardından gelen Gizli Emir (1970), İsa’nın Güncesi (1974), Raziye (1975) romanları da edebiyatımızın büyük klasiklerinden.
Ancak henüz otuzlu yaşlarının başındayken giriştiği Barem Kanunu ile Anday, atmosfer yaratma, karakter inşası ve kurmaca yeteneğinde daha başından ne denli usta olduğunu ortaya koyuyor.
Barem Kanunu, ismini 1929 yılında çıkarılan 1452 sayılı kanundan alıyor.
Devlet memurlarına kadro derecesine göre ödenen ücret miktarını ifade eden barem, geniş anlamda kadro derecelerine göre belirlenen ücret listesini ifade ediyor. Memurların maaş tutarlarının sınıf ve derecelere göre belirlenmesi temeline dayalı bir uygulama olan Barem Sistemi’nde maaş derece ve tutarlarını içeren çizelge, adını Fransız matematikçi Bertrand François Barreme (1640-1703)’den alıyor.
Adıyla müsemma bu roman, bir demiryolu memuru olan Nizamettin ve özenle kurgulanan diğer karakterlerin hikâyesi.
“Ama bu memuriyet hayatı hiç de dışardan görüldüğü gibi değildi ki. Bir gün hiç tanımadığı asık suratlı bir adam odadan içeri giriyor, bütün memurlar asker gibi ayağa dikiliyorlar; sanki hayatları bu adamın dudakları arasındaymış gibi korkudan titreşiyorlardı. Tabii gün geçtikçe yavaş yavaş o da bu memurlara benziyordu. Memuriyetin beğenilecek nesi vardı yani?”
Melih Cevdet Anday’ın Everest’ten basılan romanları: Aylaklar (1960), Gizli Emir (1970), İsa’nın Güncesi (1974), Raziye (1975).
edebiyathaber.net (15 Haziran 2023)
