Aşkı, sevgiyi anlatan kitaplar var. Ruhu ısıtan, tekrar tekrar kendini okutan kitaplar. İşte onlardan bir tanesi Hayalet Gişe’nin yazarı Norton Juster’ın NOKTA ile ÇİZGİ, Romantik Bir Temel Matematik Hikâyesi kitabıdır. Kitap Hazel Bilgin’in çevirisiyle Yapı Kredi Yayınları’ndan çıktı. Ebatıyla ele avuca sığan bu küçük kitap okuyucusuna ele avuca sığmayan bir çizgi ve bir noktanın gelgitli aşk hikâyesini anlatıyor.

Noktaya gönlünü kaptıran düz çizgiye göre nokta; her şeyin başı ve sonudur, bütün düz çizgilerden daha güzeldir. Düz çizgi, noktaya hayranlıkla yoğun duygular beslerken nokta ise eğri çizginin yörüngesinde pembe bulutların üzerinde, ayakları yerden kesilmiş bir haldedir. Nokta; eğri çizgiyle dans eder, şarkılar söyler, güler ve eğlenir. Noktanın gözünden bakıldığında eğri çizgi neşeli, serbest, özgür ve hayat doludur. Düz çizgi hislerini noktaya açtığında nokta fütursuz, ağzına geleni art arda sıralar, şu da kalsın demez.

“Sense kazık gibi kaskatısın.

Kurusun. Geleneksel ve bastırılmışsın.

Elin kolun bağlı, kalakalmışsın.

Durgunsun, tıkanmış ve boğulmuşsun.

Ezilmiş, susturulmuş ve kırılmışsın.”

Noktanın şiddetli hoyrat sözlerine rağmen gönlü ferman dinlemeyen düz çizginin noktaya olan hayranlığı günbegün artar. Karşılıksız aşka düşen her aşık gibi yemeden içmeden kesilir, gözüne uyku girmez,  noktadan başka hiçbir şeyi düşünemez. Arkadaşları onun bu haline üzülüp onu teselli eder ama nafile. Ateş düştüğü yeri yakar, aşkı aşka düşen anlar.

Çok geçmeden düz çizgi kendi kendini kandırmaya bir son verir. Vakit değişme ve harekete geçme vaktidir. Ama ne yaparsa yapsın hep aynı şekli alır. Yine de denemeye, başarısız olmaya ve tekrar denemeye devam eder. Onca çabadan sonra beklenmedik bir şey ortaya çıkar. Müthiş bir iradeyle önce yön değiştirebildiğini ve istediği yöne eğilebildiğini fark eder. Sonra eğilince, bükülünce bir açı oluşturabildiğini keşfeder. Aylarca gizli gizli çalışır; kare, üçgen, altıgen, çokyüzlü, paralelyüzler, yamuklar, dörtgenler ve daha öyle değişik şekiller yapar. Artık kendini istediği her şekilde ifade edebiliyordur. İçindeki aşk ateşi ise hala yanıyordur.

“Sen yeter ki söyle ben şekil alırım.”

Düz çizgi artık; gizemli, zeki, baş döndürücü, derin, karmaşık, bilge, hoşsohbet, anlaşılmaz, çokyönlü ve hayranlık uyandırıcıdır. Nokta, çizginin bu halinden çok etkilenir, ellerini kollarını nereye koyacağını şaşırır, kıkırdayıp durur. Yine de eğri çizgiye elinden geleni yapması için son bir şans daha verecek kadar da aklı karışıktır.

Eğri çizgi bir zamanlar hafife aldığı düz rakibine karşı hazırlıksız yakalanır. Nokta, o anda eğri çizginin ne kadar kıllı ve kaba olduğunu, dağınık ve zarafetten yoksun, kulağını karıştırdığını ve L’leri bile düzgün söyleyemediğini nasıl olur da bu güne kadar fark etmediğini düşünür. Birden neşe ve özgürlük sandığı şeyin aslında düzensizlik ve tembellikten başka bir şey olmadığını fark eder. Bu kez de ağzını açıp eğri çizgiye veryansın eder:

“Bir kelek kadar anlamsızsın. Disiplinsiz, hırpani ve güvenilmez, önemsiz, sınırsız, dikkatsiz, şekilsiz, düzensiz, yersiz ve talihsizsin.” Dedi.

Noktanın bu yanar döner halleri ile çizginin birlikteliği ne kadar sürer bilinmez.

Ama aşk uğruna verdiği mücadele sayesinde düz çizgi kendi benliğinin farkına vararak bu davadan asıl kazanan olarak çıkar.

“Kıssadan hisse: Kazanan çizgiye vektör denir.” diyerek hikâyemiz böylece sona erer.

Nokta ile Çizgi kitabı; her ne kadar romantik bir matematik hikâyesi olsa da sanata, spora, dünya meselelerine, tarihe kadar birçok evrensel konuyu edebi bir estetikle harmanlayan, zekice kurgulanmış, mizahla beslenmiş romantik bir aşk hikâyesi olarak unutulmayacak eserler arasında yerini alacaktır.

Kitap boyunca okuması, bakması ve anlaması çok eğlenceli matematiksel ifadeler yer alıyor. Komik kelime oyunlarına yer veren kitabın çizimleri metni destekliyor ve bir adım öteye taşıyor.

Bazı sayfaların sadece tek bir cümleden hatta kimi zaman tek bir kelimeden oluşması, okuyucunun mola verip bir nefes almasına, düşüncelere dalmasına fırsat tanıyor. Nokta ile Çizgi, evrensel bir konu olan “aşk” temasına farklı bir bakış açısı getiren güçlü karakterlerden oluşuyor. Karakterlerin yaşadığı iç ve dış çatışmaları, sahip oldukları güçlü ve zayıf yönleri, içine düştükleri çukur ve çukurdan çıkış hamleleri oldukça sağlam gerekçelerle ifade ediliyor. Nokta ile Çizgi’nin, yetişkinler için daha fazla anlam ifade ettiğini düşünsem de çocukların da keyifle okuyabileceği, kendi dünyalarından izler bulabileceği bir kitap olduğunu düşünüyorum.

Tanıtım Bülteninden

İşte

hayatını itibarsız bir eğri çizgiye adamış kaprisli bir nokta!

 İşte

zararlı hayalleriyle kendine işkence eden çaresiz bir çizgi!

 İşte

âşıkların destansı yüzleşmesi!

 Hepsi

Karanlık Çağ’dan Ortaçağ’a her dönemden okur için bu nefes kesici aşk hikâyesinde!

 “… hem dokunaklı hem de komik bir hikâye…

Esas oğlan kızı kapmadan önce neler neler olacak.” -Publishers Weekly

Kaynak: Nokta ile Çizgi, Yazar: Norton Juster, Çeviren: Hazel Bilgen, Sayfa Sayısı: 76, Boyut:           13 x 16 cm, Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları

Meryem Ermeydan – edebiyathaber.net (16 Mart 2021)