Otostopçunun Galaksi Rehberi – Beşibiryerde, Kabalcı Yayınevi’nden 2005 yılında çıkıyor. Yedi yüz dokuz sayfalık cildi oluşturan kitaplardan Otostopçunun Galaksi Rehberi, Nil Alt tarafından çevriliyor. Evrenin Sonundaki Restoran, Hayat Evren ve Her Şey, Elveda ve O Bütün Güzel Balıklar İçin Teşekkürler, Çoğunlukla Zararsız isimli dört kitap ise İrem Kutluk tarafından çevriliyor.
Kült bir bilimkurgu olarak adlandırılmasına karşın kitap felsefi, mizahi, siyasi ve sosyolojik unsurlar içeriyor.
İngiliz yazar Douglas Noel Adams (1952-2001) Cambridge doğumlu. Yirmili yaşlarında Dr. Who dizisinin editörlüğünü yapan Adams asıl ününü BBC için yarattığı Otostopçunun Galaksi Rehberi adlı çalışmasıyla kazanıyor ve eseri 1979 yılında kitaplaşıyor. Dizi bilimkurgu alanında kült dizi olmasının ardından radyo oyunu, roman, bilgisayar oyunu, tiyatro oyunu, çizgi roman haline geliyor. Yazar ani bir kalp krizi yüzünden hayatını kaybediyor. Ölmeden önce üzerinde çalıştığı son kitap Galakside Son Bir Kez Otostop Çekmek-Kuşkucu Somon ardından toparlanarak daha sonra yayımlanıyor.
Mükemmel betimlemelere kendini kaptırıp kitabın içine giriveren okuyucu kitabın sonuna geldiğinde ya hayatına yeni anlamlar katabilir ya da varolan anlamlarını yitirebilir. Olayları keyifle ters yüz ediveriyor yazar.
Daha kitabın başında ilginç göndermeler var. (s, 17)
“Sonra, adamın birinin, değişiklik olsun diye bundan böyle halka nazik davranmanın ne kadar iyi olacağını dile getirdiği için bir ağaca çivilenmesinden yaklaşık iki bin yıl sonra, bir Perşembe günü, Rickmansworth’de küçük bir kafede tek başına oturan bir kız, bunca zamandır ters giden şeyin ne olduğunu birdenbire fark edip en sonunda dünyanın nasıl iyileştirilebileceğini ve mutluluğun hüküm sürdüğü bir yere dönüştürülebileceğini anlamıştı. Bu sefer doğru olanı bulmuştu., bu işe yarayacak ve kimsenin bir yerlere çivilenmesi gerekmeyecekti.” şeklindeki anlatımla okuyucuyu meraklandırıyor.
Evrende huzuru bulmaya çalışan, bulamayan canlıların maceraları absürt komedi tadında bilimkurgu tarzıyla yazılıyor Adams tarafından. Dünyanın oluşumu ve sistemin işleyişine dair mizahi göndermelerle farklı bir bakış açısı getiriyor okuyucuya.
Baş karakter Artur Dent bir sabah uyanır ve evinin saçma bir nedenle yıkılacağını öğrenir. Üzerinden birkaç saat bile geçmeden Uzay yolu için Dünya’nın yok edilmesi tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Okuyucu hiperuzayekspres yolu yapımı için Dünya’nın yıkımına ihtimal vermese de son gerçekleşir ve kahramanımız kendisini uzay boşluğunda bulur. Vagon Uzay Gemisi’ne otostop yapan Artur ve arkadaşı Ford Prefect referans olarak niteledikleri “Otostopçunun Galaksi Rehberi”ni kullanmaya başlarlar.
Tüm soruların cevabını bilen ancak kendisine hiçbir şey sorulmayan Paranoyak android Marvin, eserin diğer önemli ve sevilen karakteri.
İlk kitabın on dokuzuncu bölümünde evrenle dair bir açıklama yer alıyor;
“Nüfus: Yok. Sonsuz sayıda gezegen olduğu bilinmektedir, bunun en basit nedeni onların içine sığabileceği sonsuz genişlikte bir uzayın var olmasıdır. Bununla birlikte bu gezegenlerin hepsinde yerleşim yoktur ve bu üzerinde yerleşim olan gezegen sayısının sınırlı olduğu anlamına gelir. Herhangi bir sonlu sayının sonsuz sayıya bölünmesinden elde edilecek sayı farkı önemsenmeyecek kadar sıfıra yakın bir sayıdır, o halde evrendeki bütün gezegenler dahil edildiğinde ortalama nüfusun sıfır olduğu söylenebilir. Bundan çıkarılacak sonuç, bütün evrenin nüfusunun da sıfır olduğu ve zaman zaman karşılaşacağınız kişilerinse yalnızca hastalıklı beyinlerin hayal ürünü olduğudur” (s, 230).
Yazar flashback’ler yapıyor. Örneğin ilk kitabın yirmi üçüncü bölümünde (s, 105) yunusların ıslık çalarak attıkları mesaj dördücü kitaba ismini veriyor (423).
Dördüncü kitapta evinin dışı aslında evinin içi olan ilginç bir adam tiplemesi bulunuyor. Giriş kapısının üzerinde “Dışarı gelin” yazıyor ve dış cepheye tablolar çeşitli ev aksesuarları yerleştirilmiş durumda. Kendini Akıllı Wanko olarak adlandıran adam evin içini dışı olarak nitelerken orayı tımarhane olarak inşa ettiğini, kendisi ve Artur’un tımarhanenin dışında olduğunu iddia ediyor. Bu bölümde yunuslardan armağan kavanozun üzerindeki yazı dördüncü kitabın adı.(s:521- 525).
Beşinci kitaptan hemen önce 7-8 sayfalık kısa bir bölüm var. “Genç Zaphod Tedbiri Elden Bırakmıyor”. Beşinci kitap ise, teşekkürün ardından, her sayfada sadece bir cümle olacak şekilde dört ilginç mesajla başlıyor; “Bir şey olacaksa olacaktı”(s, 562), “Herhangi bir şey, ortaya çıkarken bir başka şeyi ortaya çıkarıyorsa, bir başka şeyin ortaya çıkmasına neden oluyor demekti.”(s, 563), “O şey her ne ise, olurken, kendi kendisinin yeniden ortaya çıkmasına sebep oluyorsa, tekrar olacaktır”(s, 564), “Bununla birlikte kronolojik bir sıra izlemesi şart değildir.(s, 565)” Bunlardan hemen sonra yolcularımız evrende yolculuklarına devam ediyorlar.
Filmi de var kitabın. Ancak kitapla film arasında büyük farklılıklar göze çarpıyor. Kitapta yer alan ince esprilerin ve felsefenin tamamını filmde yakalamak mümkün olmuyor.
Kitap bitince bir boşluğa düşüyor okuyucu. Alıştığı evrenden, kendi dünyasına geri dönmenin zorluğunu yaşıyor. Marvin’i özlüyor.
Zevkle, tekrar tekrar okunası bir kitap.
Zeynep Yenen – edebiyathaber.net (24 Mayıs 2017)
