Bir önceki yazımda Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanan yazarların geniş bir değerlendirmesini yapmıştım. Yazıdan hemen sonra değerli Murat Gülsoy’un “Jüri üyelerinin dağılımına da bakmak özellikle kazananların cinsiyet dengesizliğini açıklamak konusunda yeni bir bakış açısı sağlayabilir. 1990’ların sonundan itibaren kadınların lehine düzelmeye başladı ama öncesinde genellikle erkeklerden oluşan jüri üyeleri vardı.” mesajını aldım. Bir önceki yazıda daha da uzayıp okuyanları yormasın diye ertelediğim konu hakkında gelen bu mesajla Sait Faik Hikâye Armağanı’nı “Jüri Üyeleri” bakımından irdelemek istedim. Yazıda Armağan’ın jüri üyelerinin kadın-erkek dağılımı, hangi yaşta ve kaç kez jüri üyeliği yaptıkları gibi konulara değindim. Yazıdaki bilgileri https://www.darussafaka.org/hakkimizda/cemiyet/sait-faik-hikaye-armagani sitesinden aldım.

HİKÂYE ARMAĞANI’NDA ERKEK JÜRİLER BÜYÜK ÇOĞUNLUKTA

1- Sait Faik Hikâye Armağanı: Jüri Dağılımı	SAYI	YÜZDE
Kadın	89	21%
Erkek	336	79%
TOPLAM	425	100%

1964’ten 2023’e kadar Hikâye Armağanı’nda toplam 425 jüri üyesi görev alıyor. Ayrıntılarına aşağıda değineceğim bir kısım bilgilerden önce bu 425 jüri üyesinden büyük çoğunluğunun erkek (336) olduğuna sanırım dikkat çekmeme gerek kalmıyor. Jüri heyetine dair notlara baktığımızda ilk 23 yıl (1964-1986) jüri üyelerinin tamamının erkek üyelerden oluştuğunu görüyoruz. İlk defa 1986’da İnciser Akpınar (Darüşşafaka Cemiyeti Temsilcisi) Armağan’ın ilk kadın jürisi olarak görev yapıyor. İlginç olan bir husus da 1986’ya kadar 7 kişiden oluşan jüri komitesi İnciser Akpınar’ın katılımıyla 8 kişiye çıkartılıyor: Sabahattin Kudret Aksal (Başkan), Oktay Akbal, Prof. Dr. Rauf Mutluay, Prof. Dr. Tahsin Yücel, Hilmi Yavuz, Prof. Dr. Akşit Göktürk, Fethi Naci, İnciser Akpınar (Darüşşafaka Cemiyeti Temsilcisi). Yani jüriden birinin çıkarılması yerine kadın bir üye jüri heyetine dahil ediliyor. Bu durum (8 kişilik jüri heyeti oluşturulması) 1992 yılına kadar devam ediyor. 1992’de Sabahattin Kudret Aksal (Başkan), Oktay Akbal, Prof. Dr. Rauf Mutluay, Hilmi Yavuz, Fethi Naci, İnciser Akpınar (Darüşşafaka Cemiyeti Temsilcisi), Prof. Dr. Şara Sayın’dan oluşan 7 kişilik jüri heyetiyle birlikte 8 kişilik jüri heyeti uygulamasından vazgeçiliyor. İnciser Akpınar’ın 1986’da Hikâye Armağanı’nın ilk kadın jüri üyesi olmasının hemen ardından 1988’de ikinci kadın jüri üyesi olarak heyete Prof. Dr. Şara Sayın dahil oluyor. Bu iki kadın jüri üyesine 1995’te Füsun Akatlı dahil oluyor. Kadın jüri üyeleri 1964’ten 2001 yılına kadar jüri heyetinde ya hiç yer almıyor ya da azınlıkta kalıyor. Armağan tarihinde ilk defa 2002 yılında Doğan Hızlan (Başkan), Hilmi Yavuz, Prof. Dr. Şara Sayın, Füsun Akatlı, Nursel Duruel, Jale Parla, Sebahattin Beyaz’dan (Darüşşafaka Cemiyeti Genel Sekreteri) oluşan jüri heyetinde kadın jüriler çoğunlukta oluyor (7 üyenin 4’ü kadın 3’ü erkek). Bu durum 2006 yılına kadar devam ediyor. 2006’dan sonra Armağan’ın jüri heyeti yine erkek ağırlıkta olmaya devam ediyor.

HİKÂYE ARMAĞANI’NDA 33 FARKLI İSİM JÜRİLİK YAPTI

2- Sait Faik Hikâye Armağanı: Jüri Üyeliği Sayısı	SAYI
Behçet Necatigil (1964-1978)	15
Berna Moran (1989-1991)	3
Beşir Özmen (2008-2023)	16
Doğan Hızlan (2002-2023)	22
Ferit Edgü (1996-2001)	6
Fethi Naci (1986-2001)	16
Füsun Akatlı (1995-2009)	15
Haldun Taner (1964-1985)	22
Hilmi Yavuz (1975-2023)	49
İnciser Akpınar (1986-1995)	10
Jale Özata Dirlikyapan (2023)	1
Jale Parla (2002-2023)	22
Kayhan Özel (2001 ve 2004-2007)	5
K. Tahir Demir (1965)	1
Memet Fuat (1964-1965)	2
Metin Celâl (2010-2023)	14
Murat Gülsoy (2006-2022)	17
Nursel Duruel (2022-2023)	22
Oktay Akbal (1966-1995)	30
Prof. Dr. Akşit Göktürk (1981-1986)	6
Prof. Dr. Şara Sayın (1987-2005)	19
Prof. Dr. Vahit Turhan (1964-1980)	17
Rauf Mutluay (1967-1994)	28
Refik Halit Karay (1964)	1
Sabahattin Kudret Aksal (1979-1992)	14
Sabri Esat Siyavuşgil (1964-1967)	4
Sebahattin Beyaz (2002-2003)	2
Tahir Alangu (1964-1972)	9
Tahsin Yücel (1973-1988)	16
Tarık Dursun K. (1993-2001)	9
Umur Çekli (1997-2000)	3
Vedat Günyol (1968-1974)	7
Zekai Oğuz (1996 ve 1998)	2
TOPLAM: 33	425

Sait Faik Hikâye Armağanı için 1964’ten 2023 yılına kadar 60 jüri heyetinin oluşturulduğu görülüyor. Bu 60 jüri heyetinde 33 farklı isim yer alıyor. Bu heyetler içinde en çok jüri üyeliği yapan isimse bu komitede 49 kez bulunan Hilmi Yavuz (1975-2023) oluyor. Yavuz’dan sonra bu heyette 30 defa bulunan Oktay Akbal (1966-1995) geliyor. Rauf Mutluay (1967-1994) 28 kez jüri heyetinde yer alırken Doğan Hızlan (2002-2023), Nursel Duruel (2022-2023), Jale Parla (2002-2023) ve Haldun Taner (1964-1985) de 22’şer defa Armağan’ın jüri komitesinde bulunan isimler oluyor. Armağan’ın jüri heyetinde en az bulunanalarsa birer kez olmak üzere Jale Özata Dirlikyapan (2023), K. Tahir Demir (1965) ve Refik Halit Karay (1964) oluyor.

7 YAZAR HEM HİKÂYE ARMAĞANI’NI KAZANDI HEM DE JÜRİ ÜSYESİ OLDU

3- Sait Faik Hikâye Armağanı: Hem Ödül Alıp Hem Jürilik Yapanlar	Ödül Yılı	İlk Jürilik
Ferit Edgü	1979	1996
Murat Gülsoy	2001	2006
Nursel Duruel	1983	2002
Oktay Akbal	1959	1966
Sabahattin Kudret Aksal	1955	1979
Tahsin Yücel	1956	1973
Tarık Dursun K.	1967	1993

Hikâye Armağanı’nın tarihinden 2023 yılına kadar oluşturulan 60 jüri heyetinde 33 farklı ismin yer aldığını belirtmiştim. Bu 33 isimden 7’si ise hem Armağan’ı kazanan hem de Armağan’ı kazandıktan sonra ödül jürisinde yer alan isimlerden oluyor. Oktay Akbal, 1959’da Sait Faik Hikâye Armağanı’nın sahibi olurken 7 yıl sonra aynı Armağan’ın jüri heyetinde yer alarak bu alandaki ilk isim oluyor. Akbal’dan sonra Hem Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanan hem de bu Armağan’ın jüri heyetinde yer alan isimlerde Tahsin Yücel ikinci, Sabahattin Kudret Aksal da üçüncü isim oluyor. En yakın tarihe baktığımızdaysa Murat Gülsoy’un 2001’de Armağan’ın sahibi olduktan sonra 2006 yılında Armağan’ın jüri heyetinde yer alan isim olduğu görülüyor.

MEMET FAUT EN GENÇ JÜRİ ÜYESİ OLURKEN REFİK HALİT KARAY EN YAŞLI JÜRİ ÜYESİ OLDU

4- Sait Faik Hikâye Armağanı: Kaç Yaşında Jüri Üyesi Oldular?	YAŞ
Behçet Necatigil (1964-1978)	48
Berna Moran (1989-1991)	68
Beşir Özmen (2008-2023)	53
Doğan Hızlan (2002-2023)	65
Ferit Edgü (1996-2001)	60
Fethi Naci (1986-2001)	59
Füsun Akatlı (1995-2009)	51
Haldun Taner (1964-1985)	49
Hilmi Yavuz (1975-2023)	39
İnciser Akpınar (1986-1995)	?
Jale Özata Dirlikyapan (2023)	46
Jale Parla (2002-2023	57
Kayhan Özel (2001 ve 2004-2007)	?
K. Tahir Demir (1965)	55
Memet Fuat (1964-1965)	38
Metin Celâl (2010-2023)	49
Murat Gülsoy (2006-2022)	39
Nursel Duruel (2002-2023)	61
Oktay Akbal (1966-1995)	43
Prof. Dr. Akşit Göktürk (1981-1986)	47
Prof. Dr. Şara Sayın (1987-2005)	61
Prof. Dr. Vahit Turhan (1964-1980)	51
Rauf Mutluay (1967-1994)	42
Refik Halit Karay (1964)	76
Sabahattin Kudret Aksal (1979-1992)	59
Sabri Esat Siyavuşgil (1964-1967)	58
Sebahattin Beyaz (2002-2003)	?
Tahir Alangu (1964-1972)	49
Tahsin Yücel (1973-1988)	40
Tarık Dursun K. (1993-2001)	62
Umur Çekli (1997-2000)	?
Vedat Günyol (1968-1974)	57
Zekai Oğuz (1996 ve 1998)	?

Sait Faik Hikâye Armağan’ı için oluşturulan 60 jüri heyetinde yer alan 33 farklı ismin ilk jüri üyesi oldukları zamanki yaşlarına baktığımızda ise (Darüşşafaka Cemiyeti’nce jüride yer alan bazı isimlerin doğum tarihine ulaşamadım) Armağan’ın en geç jüri üyesinin 1964’te 38 yaşında bu heyette yer alan Memet Fuat olduğunu görüyoruz. En genç jüri üyeliğinde Memet Fuat’ı Hilmi Yavuz (39 yaş) ve Murat Gülsoy (39 yaş) takip ediyor. Armağan’ın jüri heyetinde bulunan ve ilk jüriliğinde en yaşlı üye olan isimse 1964’te 76 yaşında heyette bulunan Refik Halit Karay oluyor. Karay’dan sonra gelen üyeyse bu heyette ilk defa 1989 yılında bulunan ve o yıl 68 yaşında olan Berna Moran oluyor.

Sait Faik Hikâye Armağanı incelememiz burada bitiyor. Yazıda küçük maddi hatalar olabilir belki ama bu hataların yazının değindiği konuları etkileyecek boyutta olmayacağını söyleyebilirim.  Pek çok konu bu yazıya eklenebilirdi tabii ki. Her zaman dediğim gibi ötesi akademik bir çalışmanın konusu olabilir.

Jüri heyetindeki kadın-erkek sayısı dengesizliğinin Armağan’ı kazanan yazarlar için de geçerli olması ne anlam ifade ediyor? Armağan tarihinde 7 kez görülen Armağan’ı kazanan yazarların ilerleyen yıllarda jüri heyetinde yer alması bu Armağan’ın amaçları açısından olumlu mu yoksa olumsuz bir durum mudur? Bu durum niçin başlamıştır ve niçin devam etmemiştir? Aynı isimlerin heyette yer alma sayısı nasıl yorumlanmalıdır? 1986’ya kadar 7 kişiden oluşan jüri üye komitesi İnciser Akpınar’ın katılımıyla o yıl niçin 8 kişiye çıkartılmıştır?  8 kişilik jüri heyeti uygulamasından 1992’de niçin vaz geçilmiş ve tekrardan 7 kişilik heyete niçin dönülmüştür? Bu soruların cevaplarını bu alanda çalışma yapan bir kişi olarak merak ediyorum doğrusu. Belki bu sürece hâkim olan yetkin bir kalem bu soruların cevaplarını bizimle paylaşır.

edebiyathaber.net (10 Şubat 2025)