Asuman Portakal, çocuk edebiyatında sadece sözcüklerle değil, renk ve çizgilerle de varlık gösteren bir yazar. Yazdığı birçok öykü kitabının merkezine sanatın başka bir dalı olan resim sanatını ve ressamı koyuyor. Çocuklar için kültür düzeyini yükselten, merak duygusunu geliştiren ve aynı zamanda hayal dünyalarını hareketlendiren bu çalışmaları çok önemli ve gerekli buluyorum.
Sadece çocuklar için değil tüm okurlar için hayli zevkli ve ilginç bir kitap serisine imza atıyor Asuman Portakal. Tudem Yayınlarından 2024 yılının ocak ayında çıkan Dali’nin Dehası bu seriden bir kitap.
İlk öykü Yok Zaman Sineği, ister on yaşında bir okur için, ister Salvador Dali’nin sıra dışı dünyasının peşine düşenler için oldukça eğlenceli. Dali’nin, “Eriyen Saatler” adlı kült tablosunu merkeze koyan A. Portakal, tablo içinde yer alan bir kara sineğin gözünden öyküyü kaleme almış. Tablodaki sineğe ya da o sineğin anlamına daha önce dikkat etmiş miydiniz? Onun orada olma sebebini belki de Asuman Portakal açıklıyordur, kim bilir?
Bilinçaltımın Kralı Dali’nin kendi ağzından iç çatışmaları, korkuları ve hayalleri üzerine yazılmış bir öykü. Dali’nin kendi ile savaşını masalsı kurgusuyla “Uyku” adlı tablosuna nazire yaparcasına yazmış, Asuman Portakal. Dali, büyük bir hayranlık duyduğu Freud’un, “Bilinç altı yalan söylemez.” düşüncesiyle tuvalini şekillendirdiği “Uyku” adlı eserini, A. Portakal’da eksenden sapmadan uyku ile uyanıklık arasında kim olduğumuz ya da olacağımızın altını çizdiği bir öyküyü okura sunuyor. Rüyalar/ “Uyku”, bizim benliğimizin ta kendisi mi? Öyküyü okuduktan sonra belki de cevaplayabiliriz…
Dali’nin “Kızarmış Pastırma ile Yumuşak Otoportre” adlı eseri Benim Eldivenlerim adlı öykü ile şekilleniyor. Kitabın önemli öykülerinden biri. Portakal, ustalıkla Dali’nin dilinden Dali’yi anlatarak öyküyü kurgulamış. Tuvaldeki portreye en uygun hikâye, elbette kendi dilinden kendini anlatan Dali olacaktı. Zira Dali, bu eserini, “kendi portresi” olduğunu söyler. Öyküde yüzün nasıl şekillendiğini bilmek belki de tabloya başka gözle bakmamızı sağlar, kim bilir? Sürrealizmin öncüsü Dali’nin, gerçek olup olmadığı tam netleşmeyen “şiddet yanlısı” hareketlerini Asuman Portakal’ın kalemiyle yeniden hatırlıyoruz. Öyküde şiddete karşı gelen kız kardeşine Dali, “Sahte anılarla gerçek anılar arasındaki fark mücevherlerde olduğu gibidir; en gerçek en parlak görünen hep sahte olanlardır” der (s,44). Öykü Dali’nin hayatından kesit kesit parçalarla ilerlerken, hayatının kesiştiği ünlüler, gerçeküstücü topluluğundan nasıl atıldığı biyografi değil öykü tadında okunuyor. Dali’nin kendine ve sadece kendi yaşamına hayranlığına biz de hayranlıkla bakıyoruz: “İnsanlar sanatımı anlamasalar da çılgınlıklarımı seviyorlar. Kimse benim kadar kendisinin efendisi olamaz. Dünya o kadar sıkıcı bir yer ki, iyi ki Dali var!” der (s, 48). “İnsanların ilgisini çekmek isteyen, onları kışkırtmalıdır.” diyen Dali tüm eserlerinde bunu hissettirir. “Sistematik olarak karışıklığı yaratmalısınız, bu yaratıcılığı özgür kılar. Çelişkili olan her şey yaşamı yaratır.” (s,52).Asuman Portakal öykülerin içine, Dali’nin kendi cümlelerini de ustalıkla serpiştirirken hem sürrealizm dehasını tanımamıza hem de kendi yazdığı öykünün akıllarda kalmasını sağlıyor.
Daligoritma oldukça ilginç, teknoloji, sanat, kurgu ve hayali içinde toplayan öykülerinden biri. Okur, bilgisayar güdümlü Dali ile müzede. Asuman Portakal’ın “Dali Lives” video enstalasyonundan etkiyle oluşturduğu kurgu oldukça sürükleyici. Dali’nin hologram görüntüsüyle sohbet eden bir çocuk kahramanımız var. Hologram Dali’nin verdiği bütün cevapların yapay zekâ tarafından gerçek olduğu yazarın dip notu. Hal böyle olunca bu gerçek, öyküyü daha ilginç kılmıyor mu?
İnsanoğlunun görülenin aksine görülmeyen kısmında, bilinç altında ne tür derinlikler olduğunu sorgulayan ve bunu eserlerine katan Dali, bunu sembollerle yaptı. Yazar Asuman Portakal ise dehanın eserlerinden eser yarattı. Salvador Dali, tuvale yazdı, Asuman Portakal deftere. Öykülerde Dali’nin tabloları olduğu kadar onun yaşam izlerinden de gerçekleri katan Portakal, hem bizler hem de çocuklar için titizlikle çalıştığını söylemek abartı olmaz. Dali’nin Dehası Sürrealizmin önde gelen sanatçısını tanımak ve anlamak için okunmaya değer, kıymetli bir eserdir.
edebiyathaber.net (2 Şubat 2024)
