“Sapma”: Sen de bir yalandan ibaretsin, en az benim kadar!

Stephen Greenblatt’ın yazdığı, Suat Ertüzün’ün çevirdiği Sapma, Can Yayınları’nca yayımlandı.

Galileo’nun aklına bir şiir düştü… Darwin, Freud ve Einstein’ın diline dolandı ve bir de baktılar ki bütün dünya değişti!

1417 kışında, otuzlu yaşlarının sonunda kısa boylu, cana yakın, zeki ve uyanık bir adam ücra bir manastırdaki tozlu bir raftan çok eski bir yazmayı eline alır ve yaptığı keşfin heyecanıyla onun kopyalanmasını ister. O adam Rönesans döneminin en büyük kitap avcısı Poggio Bracciolini’dir. Keşfettiği kitap, Lucretius’a ait olan “Evrenin Yapısı” adındaki eski, bin yıldan uzun bir süredir neredeyse tamamen unutulmuş bir şiirdir.

Olağanüstü güzellikteki bu şiir tehlikeli fikirlerle doludur. Buna göre evren tanrıların müdahalesi olmadan işlemeye devam etmektedir; din kaynaklı korkular insan hayatına zarar vermektedir; haz ve erdem birbirine karşıt değil, iç içe geçmiştir; madde daimi hareket halinde olan, rastgele çarpışan ve olağan seyrinden saparak yeni yönler kazanan çok küçük parçacıklardan meydana gelmiştir.

Şiirin elden ele dolaşması tarihin akışını değiştirir. Şairin dünyaya bakışı Galileo’yla Freud’un, Darwin’le Einstein’ın düşüncelerine yön vermekle kalmaz, Thomas Jefferson eliyle Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’ne de iz bırakır.

Stephen Greenblatt, Harvard Üniversitesi’nde edebiyat profesörüdür. “Yeni Tarihselcilik” adı verilen edebiyat eleştirisi ekolünün kurucusu ve önde gelen temsilcisidir. Başta İngiltere, Avusturya ve ABD olmak üzere birçok ülkenin üniversitesinde konuk öğretim üyesi olarak dersler vermektedir. Guggenheim Bursu’nu iki kez kazanmış olan Greenblatt, aynı zamanda da Modern Language Association’ın başkanlığını yürütmektedir. Dokuz kitabın yazarı ya da ikinci yazarı ve Norton Anthology of English Literature ve Norton Shakespeare’in de aralarında olduğu on adet derleme ve kitabın editörü olan Greenblatt’ın başlıca eserleri: Representing the English Renaissance, Shakespeare ve Kültür Birikimi, Marvelous Possesions, Practicing New Historicism, Hamlet in Purgotary ve Learning To Curse.