İçişleri'ne göre, 1952'den bu yana yasaklanan 22 bin 601 yayın var; Dirik ise listenin güncellenmediğini, yasak kitap sayısının kesin olarak belirlenmesinin mümkün olmadığını belirtti. Listedeki birçok kitap yasal şekilde satılabiliyorken, ev baskınlarında bulunduklarında “yasak” oldukları hatırlanıyor.
İçişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre, Türkiye'de 1952'den beri hakkında toplatma, yasaklama ve yayın durdurma kararı verilen 22 bin 601 yayın var. Hakkındaki yasak kaldırılan yayın sayısı ise 529.
Türkiye Yayıncılar Birliği Koordinatörü Akın Dirik ise listenin güncellenmediğini, şu anda kesin rakamı tespit etmenin imkansız olduğunu açıkladı.
Yasaklama kararı bulunan bazı kitapların yeni baskısı yapılıyor ve kitapçılarda satışa sunuluyor.
Bu yayınların yasak olduğu, ancak iddianamelere konu olduklarında ya da hapishaneye yollandığında hatırlanıyor.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Malatya Milletvekili Veli Ağbaba'nın 28 Kasım 2011'de Adalet Bakanlığı'na verdiği soru önergesine, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin'den yanıt gelmişti.
Cevapta sadece yasaklanan veya toplatılan yayınlarla ilgili rakam yer aldı. Önergede sorulan, yayın yasaklarının kaçının değiştirildiği, kaldırıldığı ve gerekçeleri ise yanıtlanmadı.
“Kesin rakam vermek mümkün değil”
Peki 22 bin 601 yayın, hakkında yasak veya toplatma kararı vermek için çok büyük bir rakam değil mi? Yasak kitapların yeni baskısını yapmak nasıl mümkün oluyor?
Sorularımızı yanıtlayan Türkiye Yayıncılar Birliği'nden Dirik, mahkemelerce verilen yayın yasaklama ve toplatma kararlarının bulunduğu listenin gümrüklere yollanarak kitapların ülkeye giriş-çıkışının denetlenmesinin amaçlandığını, listenin de bu nedenle hazırlandığını söyledi.
Bu listedeki kitaplardan bazılarının toplatma ya da yasaklama kararının yine mahkemelerce kaldırıldığı halde, resmi listenin güncellenmediğini bu nedenle bakanlıktaki “yasak kitap” listesinin 22 binin üzerinde göründüğünü söyledi.
“Listeye bir kez giren kitap, hakkındaki yasak kalksa da orada kalmaya devam ediyor. Gümrüklere yollanan listede Osmanlıca yazılmış, hakkındaki karar uzun yıllar önce alınmış ve artık piyasada bulunması mümkün olmayan kitaplar bile var.”
Dirik, yasaklanan ya da toplatılan yayınlarla ilgili kesin bir rakam vermenin mümkün olmadığını ifade etti.
Broşürlere bile toplatma kararı
Hakkında yasaklama kararı bulunan “Komünist Manifesto”nun sürekli yeni baskı yapması, listenin fiiliyatta geçerli olmadığını gösteriyor.
Dirik, rakamın bu denli büyük olmasında, listenin broşürleri bile içermesinin de payı olduğunu açıkladı.
“Örneğin, TKP'nin Sesi radyosunun 1970'lerdeki yayınlarının yer aldığı broşürler hakkında bile toplatma kararı var. Bakanlığın listesinde, buna benzer birçok broşür de yer alıyor. O yüzden listedeki rakam büyük.”
Ev aramasında bulunursa “yasak”
Kitapçılarda yasal şekilde satılan bazı kitaplar ise ev baskınlarında bulunduğunda, delil olarak iddianamelere giriyor, haklarındaki yasaklama kararları raftan indiriliyor. Hatta bazı iddianamelerde, yasaklama kararı olmayan kitaplar bile suç deliline dönüşüyor.
Örneğin, Kürdistan Topluluklar Meclisi (KCK) İstanbul iddianamesinde, şu kitaplar “suç delili” olarak nitelendi:
Marksizm'de Temel Kavramlar, Diyarbakır Zindanı, Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Lenin Şafağı, Darağacında Üç Fidan, Osmanlıdan Şemdinliye JİTEM Tarihi, Yas Tutan Tarih 33 Kurşun…
Ankara'da görülen Hopa davasının iddianamesinde de Karl Marx, V. İ. Lenin, Mahir Çayan, Deniz Gezmiş'in yazıları, kitapları veya hakkında yazılanlardan oluşan kitaplar suç delili olmuştu.
Kitaplara da af çıkacak
Adalet Bakanlığı, Eylül 2011'de hakkında toplatma kararı verildiği için hapishaneye sokulmayan kitaplar hakkında bir çalışma başlatıldığını açıkladı.
Cezaevi ve Tevkif Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışmada, satışı yasal olan ancak bu toplatma ya da yasaklama kararları nedeniyle hapishaneye alınmayan kitaplar hakkındaki yasakların kaldırılması amaçlanıyor.
Ayça Söylemez – bianet.org (24 Nisan 2012)
