Terry Eagleton’ın “Radikal Kurban” adlı kitabı, Aslı Önal çevirisiyle Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlandı.
Tanıtım bülteninden
Eagleton bu kitabında felsefe, siyaset, edebiyat ve teoloji gibi disiplinlerin kesişim noktasında konumlanan ve gerek Antikçağ toplumlarının gerekse modern toplumsal düzenin temelini oluşturan kurban mefhumunu yatırıyor masaya. Kendi tabiriyle modern felsefenin, özellikle de Marksistlerin fazla teolojik bularak alaka göstermekten kaçındığı kurban mefhumunun izlerini havarilerin, Antikçağ filozoflarının, teologların ve Hegel’den Derrida’ya, Shakespeare’den Henry James’e, oradan da günümüze daha yakın felsefeci ve edebiyatçıların metinlerinde sürmeye çalışıyor. Konu bu denli yaygın ve katmanlı olunca, kendimizi disiplinlerarası diyalogların ve Aeneas’tan Kral Lear’a, Patrick Melrose’dan Anna Karenina’ya uzanan bir edebi şahsiyetler geçidinin ortasında buluyoruz.
Kurban mefhumunun yakından ilişkili olduğu, çarmıha gerilme ve tragedya, kutlu ve lanetli, thanatos ve eros, şahadet ve ahlak, mübadele ve aşırılık, günah keçisi ve armağan gibi kavramlarsa kitapta yürütülen genel tartışmanın yine teoloji, felsefe ve edebiyatta izi sürülen farklı katmanlarını oluşturuyor.
“Kurban”ın uzun zamandır tek taraflı ve yanlış yorumlandığından dert yanan Eagleton, kendi formülleştirdiği hâliyle “radikal kurban” fikrini, siyaset ve devrimle ilişkilendiriyor ve bu fikirde yaşamı zenginleştirecek devrimci bir dönüşüm potansiyeli görüyor. Nitekim kurbanın salt yıkıcı, yok edici veçhelerini ön plana çıkaran postmodern düşünce akımlarına da karşı çıkarak, onun daha “hayat veren” yönlerini anlatmaya çalışıyor. Hıristiyan teolojisi, Marksist ideoloji ve göstergebilimiyle psikanalizi harmanladığı ve edebiyatın büyülü dünyasını bir araya getiren çarpıcı bir düşünsel yaklaşımla, kurban mefhumunu yeniden yerli yerine oturtmaya çalışıyor.
Terry Eagleton
Britanya’nın yaşayan en büyük edebiyat eleştirmeni ve düşünürü kabul edilen Terence Francis Eagleton, 22 Şubat 1943’te Salford’da doğdu. Oldukça yoğun bir Katolik öğrenimi gördükten sonra, Raymond Williams’tan da dersler alacağı Cambridge Üniversitesi’ne girdi ve burada lisans, lisansüstü ve doktora yaptıktan sonra kısa bir süre İngiliz Edebiyatı üzerine dersler verdi. Oxford Üniversitesi (1992-2001), Manchester Üniversitesi, Notre Dame Üniversitesi ve halen çalıştığı Lancaster Üniversitesi’nde daimi hocalık yaptığı gibi daha birçok üniversitede de misafir hoca olarak konferanslara katılıp sunumlar yaptı. Ayrıca New Left Review ve New Statesman dergilerine yıllarca yazılarıyla katkıda bulundu.
Eagleton, ilk iki kitabı, Shakespeare and Society (1967) ve Exiles and Emigrés’te (1970) edebiyata Katoliklikle sosyalizmin ilginç bir sentezini yaparak yaklaştı. İleriki yıllarda böylesi bir sentez arayışından koparak Althusser Okulu’nun edebiyat kuramı alanındaki en önemli adı Pierre Macherey’nin izini sürecek; “bütünlük”, “organiklik” ve “yansıma” gibi Hegel kökenli kavramların edebiyat yapıtlarını çözümlemekte kullanılmasına karşı çıkacaktır. Marxism and Literary Criticism (1976; Marksizm ve Edebiyat Eleştirisi, Çev. Utku Özmakas, İletişim Yay., 2012) adlı yapıtında Marksist gelenekteki benzer eğilimleri sert bir biçimde eleştirmiştir. Criticism and Ideology (1976; Eleştiri ve İdeoloji, Çev. E. Tarım, S. Öztopbaş, İletişim Yay., 1985) kitabında ise yapısalcılıktan esinlenen bir “metinbilimi” kavrayışına maddeci ve bilimsel bir içerik kazandırmak için edebiyat yapıtı ile ideolojiler arasındaki, “yansıtma” kavramının kuşatamadığı karmaşıklıktaki ilişkileri incelemiştir.
Eagleton, metni “açıklamaya” çalışan ’80’lerdeki bilimsel yönelimini yavaş yavaş terk ederek metni “kullanmaya” ağırlık veren, daha siyasal bir yaklaşımı benimsemiştir. Walter Benjamin or Towards a Revolutionary Criticism (1981; Walter Benjamin ya da Bir Devrimci Eleştiriye Doğru, Çev. Ferit Burak Aydar, Agora Yay., 2013); Literary Theory (1983; Edebiyat Kuramı Giriş, Çev. Tuncay Birkan, Ayrıntı Yay. 1990) ve The Function of Criticism (1984; Eleştirinin Görevi, Çev. İsmail Serin, Ark Yay., 1998) gibi yapıtlarında, Benjamin’in yanı sıra, Mihail Bahtin, Derrida, Wittgenstein, Foucault ve feminist hareketin bu siyasal yaklaşımı büyük ölçüde etkilediği görülür.
Edebiyat kuramı alanındaki bu çalışmalarının yanında edebiyat “pratiğine” de bulaşmış, Brecht and Company (yayımlanmadı) ve Saint Oscar (1990) adlı iki oyun ve tek romanı olan Saints and Scholars’ı (1987; Azizler ve Alimler, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, 2003) yazmıştır.
Türkçeye çevrilen diğer yapıtları şunlardır: Myths of Power: A Marxist Study of the Brontës (1975; Güç Mitleri & Bronte Kardeşlere Marksist Bir Bakış, Çev. Alev K. Bulut, Can Yay., 2017); Shakespeare (1986; William Shakespeare, Çev. A. Cüneyt Yalaz, Boğaziçi Üniversitesi Yay., 1998); The Ideology of The Aesthetic (1990; Estetiğin İdeolojisi, Çev. Bülend Gözkân, Doruk Yay., 2002); Ideology (1991; İdeoloji, Çev. Muttalip Özcan, Ayrıntı Yay., 1996); The Illusions of Postmodernism (1996; Postmodernizmin Yanılsamaları, Çev. Mehmet Küçük, Ayrıntı Yay., 1999); The Idea of Culture (2000; Kültür Yorumları, Çev. Özge Çelik, Ayrıntı Yay., 2005); The Gatekeeper (2001; Kapı Bekçisi, Çev. Gökçen Ezber, Rana Kahraman, Bilge Kültür Sanat, 2002); After Theory (2003; Kuramdan Sonra, Çev. Uygar Abacı, Literatür Yayıncılık, 2004); Sweet Violence the Idea of the Tragic (2003; Tatlı Şiddet-Trajik Kavramı, Çev. Kutlu Tunca, Ayrıntı Yay., 2012); Figures of Dissent (2003; Aykırı Simâlar, Çev. Ayşe Şirin Okyavuz, Epos Yay., 2006); The English Novel (2004; İngiliz Romanı, Çev. Barış Özkul, Sözcükler Yay., 2012); How to Read a Poem (2006; Şiir Nasıl Okunur?, Çev. Kaya Genç, Ayrıntı Yay., 2015); The Meaning of Life (2007; Hayatın Anlamı, Çev. Kutlu Tunca, Ayrıntı Yay., 2012); On Evil (2010; Kötülük Üzerine Bir Deneme, Çev. Şenol Bezci, İletişim Yay., 2011); Why Marx Was Right (2011; Marx Neden Haklıydı?, Çev. Oya Köymen, Yordam Yay., 2011); The Event of Literature (2012; Edebiyat Olayı, Çev. Başak Yüce, Sel Yay., 2012); How to Read Literature (2013; Edebiyat Nasıl Okunur, Çev. Elif Ersavcı, İletişim Yay., 2013); Culture and the Death of God (2014; Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, Çev. Selin Dingiloğlu, Yordam Yay., 2014); Hope Without Optimism (2015; İyimser Olmayan Umut, Çev. Emine Ayhan, Ayrıntı Yay., 2016) ve Radical Sacrifice (2018; Radikal Kurban, Çev. Aslı Önal, Ayrıntı Yay., 2019).
edebiyathaber.net (22 Şubat 2019)
