Toplumsal Tarih Ocak sayısında, Türkiye ve Yunanistan arasındaki zorunlu nüfus mübadelesini karara alınışının 100. yılında, Y. Doğan Çetinkaya ve Aytek Soner Alpan’ın editörlüğündeki özel bir dosya ile hatırlamak ve hatırlatmak istiyor.
Dosyanın ilk yazısında Aytek Soner Alpan, nüfusların mübadele edilebilirliği fikrinin gelişimini irdeleyerek 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi’nin neden kendinden önceki pratiklerden ayrıldığını tartışıyor. Y. Doğan Çetinkaya, nüfus mübadelesinin nasıl bir sınıfsal projenin parçası olduğu sorusunun yanıtını ararken bu sınıfsal projenin ideolojik/siyasal arka planına uzanıyor ve Müslüman Milliyetçiliğinin mübadele özelindeki yerine ışık tutuyor.
Fuat Dündar makalesinde, nüfus mübadelesi uygulamasının Osmanlı diplomatik ve demografik siyaset geleneği içindeki jeneolojisine odaklanıyor. Osmanlı’daki mübadele örneklerinin tarihsel bir muhasebesinin yapıldığı yazıda, 1923 Nüfus Mübadelesi’nin istisna olmadığının altı çiziliyor.
Gülen Göktürk Baltas, yazısında 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi’ne dahil edilmemiş olsa da nüfus mübadelesi sonrasında göç etmek durumunda kalan Protestan Rumları inceliyor ve mübadeleden kâğıt üzerinde muaf tutulmanın bu uygulamanın sonuçlarından kaçmak için yeterli olup olmadığı sorusuna da dolaylı olarak yanıt veriyor.
Mübadelenin ulusal ve toplumsal hafızadaki izlerini Kuzey Yunanistan’daki yer isimleri üzerinden süren Rüya Telli, bellek ve coğrafî mekân arasındaki ilişkiyi “kayıp vatanlar”ın hatırasının mülteci belleğini aşarak Yunan ulusal belleğinde edindiği kritik önemin yer isimlerine yansıması üzerinden sorunsallaştırıyor ve saha çalışmasını bizimle paylaşıyor.
Andreas Baltas, 1923 Mübadelesi ile resmiyete kavuşan Rum muhacereti sonrasında Yunanistan’da kurulan muhacir spor kulüplerinin hem muhacirlerin yeni yaşamlarını kurarken üstlendikleri misyonları hem de Yunanistan’da iki savaş arası dönemin spor kültüründe yarattıkları köklü dönüşümü analiz ediyor.
Dosya harici yazıda Ekaterina Aygün, Konstantinopolis Rus Ressamlar Birliği’nin üyesi olan üç Leh sanatçının İstanbul’da yaşadıkları dönemi ayrıntılarıyla okuyucuya sunuyor.
Toplumsal Tarih’e e-dergi olarak da Google Play ve Kobo platformları üzerinden ulaşabilirsiniz. Eski sayıları e-dergi olarak okuyuculara sunma çalışmaları ise devam ediyor.
Etkinlikler için Tarih Vakfı’nın sosyal medya hesaplarını takip edebilir, ayrıca Tarih Dostu olarak Vakfa destek olabilirsiniz. Tarih Dostu olunduğunda Toplumsal Tarih dergisi her ay ücretsiz olarak okurlara gönderiliyor, ayrıca Tarih Dostu okurları Tarih Vakfı Yurt Yayınları’ndan %50 indirim sahibi oluyor.
edebiyathaber.net (3 Ocak 2023)
