Varlık dergisinin Eylül sayısı “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eğitim” dosyasıyla yayımlandı.

Dergide yer alanlar:

2023 Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri: Ödül alan ve dikkate değer bulunan isimlerin söyleşi, şiir ve öyküleri.

Dosya: “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eğitim” – Mustafa Gündüz, Erol Kapluhan, Sevim Can

Yazı: Bale Sanatı: Hülya Aksular ile Söyleşi (Fatma Berber) – Angela Carter: “Büyülü Oyuncak Dükkânı”nda Yangın (Nil Sakman) – Türkçe Günlükleri (Feyza Hepçilingirler) – Feminist Bakış Açısı Teorileri (Fatma Fulya Tepe) – Edebiyatımıza Yön Verenler: Semih Gümüş ile Söyleşi (Tuğba Eriş – Banu Yıldıran Genç – Çiğdem Öztürk – Dilek Emir) – “Taş Kabuk Sessiz”: Uzaktakine Ulaşabilmek (Hıdır Eligüzel) – Sanat Yönetimi ve Küratöryal Yönetim Nasıl Anlatılır: Derya Yücel ile Söyleşi  (Mine Bican) –  Adnan Özer Şiiri: Müphemiyetin Reddiyesi  (Leyla Arsal) – Yeni Şiirler Arasında (Şeref Bilsel) – Yeni Öyküler Arasında (Jale Sancak) 

Şiir: Ali Özgür Özkarcı, Orhan Emre, Emrah Pelvanoğlu, Elif Akyol, Oğulcan Özkan, Orkun Çay 

Öykü: Sevinç Çokum, İsmail Saklak, Ömür Müzeyyen Yılmaz 

Desen: Özge Ekmekçioğlu

Kitaplar Arasında: Şükrü Erbaş ile “Sitem Taşları” Üzerine Söyleşi (Özge Sönmez) – “İzler Taze” – Tozan Alkan (Engin Turgut) – “Çiçek Kokusu İllegal” – İsmail Cem Doğru (Zahide Y. Koçyiğit) – “Caz ve Muvaşşah” – Nihat Özdal (F. Rüzgâr) – Vildan Külahlı Tanış ile “Çizgide Bir Kukla” Üzerine Söyleşi (Dilek Üstündağ) – “Wisconsin, 1963” – Şavkar Altınel (Ali Bulunmaz) – Çevirmen Funda Kızıler Emer ile “Bir Melek Çağırmak ve Dualar” Üzerine Söyleşi (Saba Kırer)

Edebiyattan resme, sinemadan sanat tarihine, fotoğraftan felsefeye geniş bir alanda yazılar, söyleşiler yayımlayan Varlık bu ay da Nasıl Anlatılır, Bale Sanatı, Türkçe Günlükleri, Edebiyatımıza Yön Verenler, Yeni Şiirler / Öyküler Arasında köşeleri ve son çıkan kitapların tanıtıldığı Kitaplar Arasında bölümüyle okurlarıyla buluşuyor.

Editörden

Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri, Türkiye’de yalnızca gençlere verilen en uzun soluklu ödül. Kuruluşundan bu yana Varlık dergisinin en önemli görevlerinden biri edebiyat serüveninin başındaki gençleri desteklemek, okurları yeni imzalarla buluşturmak. Bu yıl Şubat ayında yaşadığımız deprem felaketi nedeniyle ödüllere başvuru süresini uzatmış ve sonuçları Eylül ayında açıklayacağımızı söylemiştik. İşte Eylül geldi! Sayfalarımızda ödül alan ve dikkate değer bulunan genç şair ve yazarlarımızın söyleşi, şiir ve öykülerini okuyacaksınız. 

Varlık’ın Eylül sayısının dosya konusu “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eğitim”. Dosyamıza katkıda bulunan yazarlar ise Mustafa Gündüz, Erol Kapluhan ve Sevim Can.

Mustafa Gündüz, 18. yüzyılın son çeyreğinden II. Abdülhamid dönemine uzanan süreçte “Osmanlı Eğitim Modernleşmesinin Bazı Paradoksları”nı Batı ile karşılaştırarak inceliyor, ayrıca süreklilik gösteren, dönüşerek gelişen yapıları daha iyi anlamamızı sağlıyor: “Tanzimat dönemi eğitim modernleşmesinin gelecek ideallerinden birinin laik bir sistem vücuda getirmek –ya da ona yaklaşmak– olduğunu 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnâmesi’nde görmek mümkündür. Cumhuriyet dönemi eğitim sisteminin de zemini olan bu kapsamlı hukuki düzenleme, Osmanlı toplumunun dinî ve etnik çeşitliliğini dikkate alarak hazırlanmış bir eğitim sistemi öngörmüştür. Ancak, söz konusu vizyonun gerçekleşmesi bir cemaatler (sosyolojik anlamda) konsorsiyumu olan Osmanlı toplumunun ‘millet’e dönüşebilme kapasitesini zorlayan bir zemin sunmuştur.”

Erol Kapluhan, “Türk Eğitim Tarihi Açısından 1921 Maarif Kongresi’nin Önemi” başlıklı yazısında “Atatürk’e göre millî eğitim, bağımsızlık savaşı kadar önemlidir. O, bunu Yunanların Kütahya-Eskişehir üzerinden Ankara’ya doğru saldırıya geçtikleri günlerde ispat etmiştir. Düşman bütün gücüyle saldırıya geçtiği sırada, 16-21 Temmuz 1921 tarihleri arasında, Ankara’da, millî eğitim-öğretim seferberliğini de başlatmıştır. Bu hareketiyle hem eğitim-öğretime verdiği önemi göstermiş, hem de iç ve dış kamuoyuna Türk Ordusu’nun başarıya ulaşacağından emin olduğu imajını vermiştir. Bu dünya tarihinde hiçbir ülkenin yapmadığı, hiçbir devlet adamının düşünmeye cesaret edemediği bir harekettir,” diyor ve üç kongre toplantısında alınan kararları aktarıyor. 

Sevim Can, “Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Kadın Eğitimine Bakış” başlıklı yazısında ülkemizde “birey ve vatandaş olarak var olma, hak ve özgürlükler elde etme, kazanılan hakların devamlılığını sağlamada kadınların eğitimine verilen önem, inkılaplarla başlayan toplumsal değişim ve dönüşüme ivme kazandırmıştır,” diyor ve Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze kaydedilen gelişmeleri – “cinsiyet farklılıklarına bağlı hiyerarşik yapıları pekiştiren içerikler”, “kadınların geleneksel rollerini değiştirmesini engelleyen” uygulamalar gibi direnç noktalarını da vurgulayarak– istatistiksel verilerle aktarıyor.

Ekim sayımızda buluşmak üzere.

Mehmet Erte

edebiyathaber.net (28 Ağustos 2023)