Varlık dergisinin Kasım 2023 sayısı “Dijital Dünyada Edebiyatın Tekinsiz Alanı” dosyasıyla yayımlandı.
Dergide yer alanlar:
Dosya: “Dijital Dünyada Edebiyatın Tekinsiz Alanı” – Canan Olpak Koç, Koray Üstün, Yavuz Ahmet, Şevkiye Merve Taşöz
Yazı: Ahmet Erhan’ın kitaplarında yer almayan şiiri: “Ağlama Ortadoğu” (C. Hakkı Zariç) – Otobiyografiden Kurguya: Grazia Deledda’nın “Cosima”sı (Nil Sakman) – Seramik Sanatı Nasıl Anlatılır: Beril Anılanmert ile Söyleşi (Mine Bican) – Resimden Edebiyata Uzanan Köprü: Abidin Dino (İnci Aydın) – Rousseau ve Nietzsche: Mecazi Kankalar (Nizamettin Uğur) – Mehmet H. Doğan: “Günler, Haftalar Nasıl Geçiyor, Bilmiyorum” (Gültekin Emre) – Ücra Bir Şiir İçin Anahtar Kelimeler (VIII): “İyileşme” (Hüseyin Köse) – Bale Sanatı: Beril Baştürk ile Söyleşi (Fatma Berber) – “Gömleğim Leyla Desenli” (Abdülkadir Budak) – Türkçe Günlükleri (Feyza Hepçilingirler) – Rüzgâr Odası (Yavuz Özdem) – Yeni Şiirler Arasında (Şeref Bilsel) – Yeni Öyküler Arasında (Jale Sancak)
Şiir: Ahmet Erhan, Hüseyin Ferhad, Sadık Yaşar, Yavuz Türk, Gülsüm Işıldar, Hicran Aslan, Armağan Mirzanlı
Öykü: Murat Yalçın, Niyazi Zorlu, Nurhan Şahinkaya
Desen: Özge Ekmekçioğlu
Kitaplar Arasında: Gündüz Vassaf ile “Ressamın İsyanı” Üzerine Söyleşi (Fatoş Asya Akbay) – “Mükemmel Dokuzlu” – Ngũgĩ Wa Thıong’o (Ali Bulunmaz) – Feridun Andaç ile “Gönlümdeki Güz” Üzerine Söyleşi (Halil Gökhan) – “Anatomi Dersi” – Ayşegül Devecioğlu (Çiğdem Ülker) – Ayşe Nart ile “Nur Çeşmesi” Üzerine Söyleşi (Mustafa Durak) – Uğur Demircan ile “Kilim” Üzerine Söyleşi (Huban Seda Aras – Rabia Uğurlu Doğan)
Edebiyattan resme, felsefeden sanat tarihine, fotoğraftan dilbilime geniş bir alanda yazılar, söyleşiler yayımlayan Varlık bu ay da Nasıl Anlatılır, Bale Sanatı, Türkçe Günlükleri, Yeni Şiirler / Öyküler Arasında köşeleri ve son çıkan kitapların tanıtıldığı Kitaplar Arasında bölümüyle okurlarıyla buluşuyor.
Editörden
Varlık’ın Kasım sayısının dosya konusu “Dijital Dünyada Edebiyatın Tekinsiz Alanı”. Dosyamızı hazırlayan Canan Olpak Koç kaleme aldığı giriş yazısında “İşte ütopya zannedilen hikâyeler, –cismi olmayan ama âşıklara gözyaşı döktürecek mısraları, kurguları oluşturan– robot beyinler hayatın içinde artık. Edebiyat çoğu gelişmede yaratıcı muhayyilelerle yerini korurken bu tartışmada doğrudan etkilenen öznelerden de biri. Belki de bir deney ortamı. Belki de mesele yalnızca üretilen edebî eserler değil de bir gün birleşip insanlığın karşısına çıkacak robot orduların aldıkları kararlar. İnsanlık bir zamanlar hayal gücünü geliştirsin diye çocuklarına okuttuğu kitapların, izlettiği filmlerin gerçekliği ile karşı karşıya,” diyor.
Koray Üstün, “Teknoloji-Edebiyat Araştırmalarında İlk Adım: Düşünmek” başlıklı yazısında “Teknoloji ile girilen hesaplaşma, teknolojinin kendisinden çok teknolojik olanı araçsallaştırarak kendi çıkarları için kullanan iktidar alanlarına yöneliktir. Bu noktada teknoloji, artık bir ideolojik aygıta dönüşmüştür,” diyor. Sadece teknoloji felsefesinin gelişimini ve irdelediği alanları değil, edebiyat yapıtlarında teknolojik unsurların yerini de tartışmaya açıyor.
Canan Olpak Koç, “Geveze Makineler: Bir Yazarlık Öngörüsü mü, Yoksa Dijital Kitapların İlham Kaynağı mı?” başlıklı yazısında “sesli ve görüntülü kitap hayaliyle dijital edebiyatı” tanımlayan Wells’in Efendi Uyanıyor adlı romanını merkeze alarak yapay zekânın kaynağının da insan deneyimi olduğunu vurguluyor.
Yavuz Ahmet, “Edebiyatın Dijital Uyumu” başlıklı yazısında sanatta ve bilimde kolektif üretime doğru bir dönüşümün gerçekleştiğini, yapay zekânın da günümüz eğitim sistemi gibi bireysel değil kolektif olana dayandığını vurguluyor ama yazısını umutlu bir şekilde bitiriyor: “Dijital edebiyat belki de edebiyatın görsel iletişim dünyasıyla giriştiği savaşın adıdır ve şimdi bizi tedirgin eden bu yeni mecrada geleceğin Dostoyevski’lerini, Tolstoy’larını hazırlıyordur.”
Şevkiye Merve Taşöz, “Edebiyatta Sanal Mekânları Deneyimlemek: İnsan ve Sanal Mekân İlişkisinde Edebî ve Mimari Yaklaşımlar” başlıklı yazısında insanın “mekân”ı ve “sanal mekân”ı nasıl farklı algılayıp yaşadığını tartışıyor ve “elektronik edebiyat ürünlerinde mekânsal tasarımlar”a mimarlık alanının katkılarını değerlendiriyor.
Mehmet Erte
edebiyathaber.net (30 Ekim 2023)
