Varlık dergisinin mayıs sayısı “Kahve Kültürü ve Sanatı” dosyasıyla yayımlandı.
Dergide yer alanlar şöyle:
Dosya: “Kahve Kültürü ve Sanatı” – Nurten Öztürk, Ayça Özer Demirli, Nur Ayalp, Ahmet Çağatay Bayraktar, İrem Pala, R. Hakan Talu, Cenk R. Girginol, Murat Batmankaya, İbrahim Yıldırım
Yazı: “Ercümend Behzad Lav’ın Gazete Sayfalarında Unutulmuş Bir Şiiri” (Cengiz Kılçer) – Ham Sanat (Nilgün Tutal) – Annie Ernaux Yazınında Kültürel Eşitsizlik ve Hiyerarşi (S. Seza Yılancıoğlu) – İhtimaller Eşiğinde Ömür İklim Demir Metinleri (Hande Balkız) – Resim Sanatı: Aslıhan Kaplan Bayrak ile Söyleşi (Hıdır Eligüzel) – Zaman Sihirbazı Abdülhak Şinasi Hisar [1] (Faruk Turinay) – Türkçe Günlükleri (Feyza Hepçilingirler) – Rüzgâr Odası (Yavuz Özdem) – Lirik Şiir ve Cenâb’ın Kitabı: Vural Bahadır Bayrıl’ın “Serzeniş”i (Ersun Çıplak) – İki Yoğurt Öyküsü (Kemal Ateş) – Bir Kargo Sorunu Değil, Bir Mantalite Sorunu: Ptt Kargo Zammı (Kaan Eminoğlu) – Yeni Şiirler Arasında (Şeref Bilsel) – Yeni Öyküler Arasında (Jale Sancak)
Şiir: Oya Uysal, Cihan Oğuz, Mehmet Erte, Batur Ozan Togay, Yaşar Deniz
Öykü: Eda İşler, Zeynep Tandoğan, Burçak Sınmaz
Desen: Özge Ekmekçioğlu
Kitaplar Arasında: “Kuşların Göğü Önünde” – Haydar Ergülen (Bâki Asiltürk) – “Kapalı Bir Açılım” – Abdülkadir Budak (Yıldız Cıbıroğlu) – Mert Mevlüt Gökçe ile “Hakkımda Kaç Yemin Edilmiştir?” Üzerine Söyleşi (A. Samet Atılgan) – “Dad” – Selahattin Demirtaş (Orhan Emre) – Zerrin Saral ile “Küçük Kırık Çizgiler” Üzerine Söyleşi (Sevtap Ayyıldız) – “Onuncu Ay” – Ayla Burçin Kahraman (Ahmet Rıfat İlhan) – Recep Kayalı ile “Bilinen Tüm Zamanlar” Üzerine Söyleşi (Erdem Aladağlı)
Edebiyattan resme, sinemadan sanat tarihine, tiyatrodan felsefeye, performanstan minyatüre geniş bir alanda yazılar, söyleşiler yayımlayan Varlık bu ay da Resim Sanatı, Türkçe Günlükleri, Yeni Şiirler / Öyküler Arasında köşeleri ve son çıkan kitapların tanıtıldığı Kitaplar Arasında bölümüyle okurlarıyla buluşuyor.
Editörden
Varlık dergisinin Mayıs 2023 sayısının dosya konusu, “Kahve Kültürü ve Sanatı”.
Nurten Öztürk ve Ayça Özer Demirli, “Kültürümüzde Türk Kahvesi ve İkram Töreni” başlıklı yazılarında kahvenin Habeşistan’dan ülkemize yolculuğunu, kavurma, pişirme ve sunum gelenekleriyle tamamen bize özgü bir kimlik kazanarak Avrupa’ya yayılmasını, kahvehanelerin gelişim sürecini ve toplumun dönüşümünde oynadığı rolü anlatıyorlar.
Nur Ayalp, “Geleneksel Türk Kahvehanesi Mekân Kimliği” başlıklı yazısında “kahvehanenin kültürel kimliğimizde önemli bir yer edinmesinin sebebi mekâna ait tipleşmiş unsurların sayıca fazla olmasıdır” diyor. Sarayda ve konaklarda başlayan kahve içme ve sunum âdetlerinin dönüşerek nasıl toplumun geneline yayıldığını ve kendine özgü mekânlar yaratarak çeşitlendiğini anlatıyor.
Ahmet Çağatay Bayraktar, “Osmanlı Tablolarında Türk Kahvesi – ‘Surname’den Hoca Ali Rıza’ya” başlıklı yazısında 17. yüzyıldan 20. yüzyıla, minyatürden oryantalist ressamlara ve bir kahve tutkunu olan Hoca Ali Rıza’ya kadar resimde Türk kahvesi temasını eserler üzerinden kronolojik olarak anlatıyor.
İrem Pala, “Çinide Cezve: Türk Kahvesi İçin Geleneksel Türk Sanatının ve Günümüz Beğenisinin Birleştiği Seramik Formlar” başlıklı yazısında kültürün durağan bir olgu olmadığını vurguluyor. Günümüzde Osmanlı toplumuna kıyasla oldukça değişen kahve çeşitleri ve tüketim alışkanlıklarına göre biçimlenen fincan takımları, cezve ve tek fincan formları üretimi üzerine öğrencileriyle deneyimlerini aktarıyor.
R. Hakan Talu, “Bir Müzisyenin Kahve Hikâyesi” başlıklı yazısında “19. yüzyılın ortalarından sonra fotoğraf makinesinin icadıyla İstanbul’da çekilen kahvehane fotoğraflarında müzisyenlere rastlarız,” diyor, müzik yapılan semai kahvehanelerine ve kahve temalı bestelere değiniyor. Yazıda Halikarnas Balıkçısı’nın Neyzen Tevfik’i kahvehane ve kahve hikâyesi içinde anlatışı, Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanındaki bazı tipleri seçtiği Şehzadebaşı’ndaki Letafet Apartmanı’nın alt katındaki Dârüttalim kahvehanesinin müdavimlerinden birinin Tanburi Cemil Bey oluşu gibi dikkat çekici ayrıntılar var.
Cenk R. Girginol, “Fincandan Lezzete Kahve” başlıklı yazısında işçi bulma kurumu gibi görev gören esnaf kahvehanelerinden kız isteme törenlerinde kahveye atılan tuzun asıl anlamına kadar ilginç detaylara değiniyor ve telvesiyle pişen tek kahve olan Türk kahvesini en iyi şekilde hazırlamak için bir yöntem öneriyor.
Murat Batmankaya, “Bir ‘Kahve Lûtfet Varsa İmkânın Eğer’” başlıklı yazısı kahvehane kültürünü, kahvenin sosyal hayat ve edebiyatta nasıl algılanıp kullanıldığını, divan şiirinden türkülere, bilmecelerden manilere nasıl girdiğini anlatıyor. Herman Kersten’in Kahvelerde Yazarlar kitabından hareketle Haldun Taner’e, Tahir Alangu’ya, Salâh Birsel’e uzanıyor. Bir sosyal alışkanlık olarak kahvenin kültürümüzdeki yerini sorguluyor.
İbrahim Yıldırım, “Fincanlardan Kupalara, Şiirlerden Şarkılara Kahve Üzerine Çeşitlemeler” başlıklı yazısında “Latin harflerine geçildiği andan itibaren 60’lara kadar gazetelerimizde kahve konusuna değinilmeyen bir güne pek rastlanmıyor,” diyor. Oktay Rifat, Behçet Necatigil, Bach, Bob Dylan gibi isimlerin yanı sıra Şeyhülislam Bostanzade Muhammed Efendi’nin kahveye değin manzum fetvası, İstanbullu Eşref’in “kahve” redifli gazeli, kıtlık yıllarında ortaya çıkan kuru bezelye kahvesi gibi ilginç örneklere, kahve ve kitap ikilisinin bir arada olduğu görsellere, Almancı tatilciler aracılığı ile hayatımıza giren çözünebilir kahveye değinerek oldukça renkli bir kültürel portre ortaya çıkarıyor.
Haziran sayımızda buluşmak üzere.
edebiyathaber.net (28 Nisan 2023)
