Varlık dergisinin Nisan sayısı “Deprem” dosyasıyla yayımlandı.
Bu sayıda yer alanlar:
Dosya: “Deprem” – Emre Zeytinoğlu, Zeynep Direk, Muharrem Ersin Kuşdil, Merve Çavuşoğlu, Ersun Çıplak, Selçuk Orhan, Sercan Ünsal
Edebiyat Gündemi: “Oktay Akbal 100 Yaşında” – Hilmi Yavuz, Ayla Akbal, Ulaş Bager Aldemir
Yazı: “Tenten Kongo’da”: Bir Otosansür Macerası (Gülüş Türkmen) – Moni Salim Özgilik, “Burada ve Şimdi” Maruz Kalmak (Nilgün Tutal) – Müzecilik Nasıl Anlatılır: Fethiye Erbay ile Söyleşi (Mine Bican) – Mirza Elekber Sabir’in İzini Türkiye’de Sürmek ve Sabir’in İki Şiirinin Vezniyle Türkiye Türkçesine Uyarlaması (Erdem Beliğ Zaman) – Türkçe Günlükleri (Feyza Hepçilingirler) – Minyatür Sanatı: Taner Alakuş ile Söyleşi (Gülşah Pestil) – Okumanın Tam Zamanı: Erskine Caldwell’den “Din Ticareti” (Murat Tuncel) – Hayatı İdrak Teşebbüsleri: Yaralar ve Yamalar [5] (Murat Batmankaya) – Hami Çağdaş: “Hayatı Sevin” (Metin Cengiz) – Performans Sanatı: Aslı Dinç ile Söyleşi (Fatma Berber) – Yeni Şiirler Arasında (Şeref Bilsel) – Yeni Öyküler Arasında (Jale Sancak)
Şiir: Bob Dylan, Robinson Jeffers, Mirza Elekber Sabir, Juan Arabia, Betül Tarıman, Hüseyin Köse, Gökçenur Ç., Levent Karataş, Sinan Oruçoğlu, Emrah Aziz Balcı, Damla Koruk, Çağrı Kılıç, Nusret Günel
Öykü: Muzaffer Kale, Hande Balkız, Yurdagül Gündoğan
Desen: Özge Ekmekçioğlu
Kitaplar Arasında: “On Birinci Roman On Sekizinci Kitap” – Dag Solstag (Nur Öztürk) – “Casuslar İni İstanbul” – Şefik Onat (Kaya İmrag) – “Kardeş Masallar Dizisi” – Yücel Feyzioğlu (Orhan Aras) – Tekgül Arı ile “Off Günü” Üzerine Söyleşi (Pelin Buzluk) – “Şerif” – Hüseyin Peker (Halil Şahan) – “Kayıp Yüz” – Elçin Poyrazlar (Gülçin Göktay) – “Arjantin Futbol Tarihi” – Jonathan Wilson (Şener Öztop)
Edebiyattan resme, sinemadan sanat tarihine, tiyatrodan felsefeye, performanstan minyatüre geniş bir alanda yazılar, söyleşiler yayımlayan Varlık bu ay da Nasıl Anlatılır, Sinema, Tiyatro, Türkçe Günlükleri, Yeni Şiirler / Öyküler Arasında köşeleri ve son çıkan kitapların tanıtıldığı Varlık Kitaplığı bölümüyle okurlarıyla buluşuyor.
Editörden
Varlık dergisinin Nisan 2023 sayısının dosya konusu, “Deprem”. Bu sözcük tek başına çok şey anlatıyor, yanına başka bir şey eklemek gereği duymadık; dosyamıza katkıda bulunan Emre Zeytinoğlu, Zeynep Direk, Muharrem Ersin Kuşdil, Merve Çavuşoğlu, Ersun Çıplak, Selçuk Orhan ve Sercan Ünsal, merkezinde depremin yer aldığı farklı meselelere yoğunlaşıyorlar.
Emre Zeytinoğlu, “Felaket Zamanlarında Sanat, Ahlak ve Lucifer” başlıklı yazısında “sanatın felaketlerle nasıl bir ilişkisinin olabileceği, ahlaki alanın sınırlarının nasıl çizilebileceği” üzerine düşünüyor: “Adorno, bedene alınan darbelerin tarih için ‘asıl’ ve ‘değişmez’ veri olduğunu söylüyor ki onun ahlakçı tavrı da bu noktada beliriyor. İyi de Adorno ahlak adına estetiğin kirlendiğini söylerken, niçin yine estetik dilin gerekliliğinden dem vuruyor, bir çelişki değil mi bu? Konuyu biraz açarsak şöyle diyeceğiz: Mademki gündelik iletişim dili, bize bedenin maruz kaldığı darbeleri ve duyduğu acıları anlatamamaktadır, o halde onları başkalarına aktarabilmenin ve başkalarının da anlayabilmesinin bir yolu bulunmalıdır. Bu, estetik dilin devreye girişinin nedenidir.”
Zeynep Direk, “Deprem Üzerine Düşünceler” başlıklı yazısında şöyle diyor: “İtaatin koruyucu olduğu, güvenlik sağladığı fikri bir halkta bu kadar güçlü olduğunda dürüstlük, eşitlik, adalet, liyakat bile feda edilemeyecek erdemler olmuyorlar demek ki. Bunların hepsi kimseden korkmayan bir babanın verdiği güven duygusuna feda edilebilmiş maalesef. Deprem deneyimi aslında bu değer ve erdemlerin bizi hayatta tutan şey olduğunu hatırlattı. (…) Toplum olarak özcü düşünme alışkanlıklarını bırakıp varoluştan yola çıkarak düşünmeye gayret etmeliyiz. (…) Özcülüğün zararı farkları baştan belirleyip sınırlandırması, özü tekilin varoluşunda aramak yerine, idealize ettiği her neyse onu şeyin özü sanması.”
Muharrem Ersin Kuşdil ve Merve Çavuşoğlu, “Kolektif Travma, Kolektif Bellek ve Sosyal Temsiller” başlıklı yazılarında psikoloji disiplininin toplumları derinden etkileyen travmatik olayların sonuçlarıyla başa çıkmaktaki yetersizliğinin alanda hâkim olan bireyci, indirgemeci anlayıştan kaynaklandığını vurguluyorlar. Travmatik olaylara yönelik tepkileri sadece birey düzeyinde ele alma çabalarını yararsız bularak 6 Şubat depremlerinin yarattığı müthiş yıkımın ‘mağdur ve sorumluları’ arasındaki ilişkileri sorguluyorlar. ‘Mağdurlar ve sorumlular’ kategorilerinin kolektif travmaya yönelik temsilin alacağı şekil üzerindeki olası rekabetlerini kavramak için, toplumsal hiyerarşileri yeniden üretmede etkili olan ‘ideolojik asimetri’ kavramını gündeme getiriyorlar.
Ersun Çıplak, “Süttozundan Badana, Sütyenden Kulaklık” başlıklı yazısında 6 Şubat depremlerinde Adana’da yaşadıklarını anlatıyor ve gerek sosyal medyada gerekse matbu basında şiir / edebiyat adına karşılaştığı metinler üzerinden sanatın zamanını tartışıyor: “Sormazlar mı, ne zaman içselleştirdin de tüm bunları dışsallaştırmaya geldi sıra?”
Selçuk Orhan, “Bir Mülkiyet Ütopyası” başlıklı yazısında belirsizliğe karşı –güvenliği önemsemeden– salt barınma ihtiyacını merkeze alan halkın ve yalnızca kâr amacı güden devletin 80’lerden günümüze İstanbul’u nasıl dönüştürdüğünü Kanarya’dan Ümraniye’ye, oradan Kadıköy’e uzanan kişisel serüveni üzerinden anlatıyor ve yazısını ironik bir biçimde bitiriyor: “çarpık düzen bize basit logaritma hesaplarını bile yapamayacak kişilerin konut piyasasını ele geçirdiği bir distopyayı yarattı. Olsun, bütün distopyalar aynı zamanda ütopyadır. Kent çirkinleşirken kuşaklar boyu bu özgür yağmaya devam edeceğiz, belirsizliğin ve bulanıklığın tadını çıkaracağız.”
Sercan Ünsal, “Köy Enstitülerinde Yaşanan Depremler”i, enstitüler arası imeceleri, 40’lı yıllardaki mimari proje yarışmalarını, zemin etütlerini, öğrencilerce kurulan tuğla, kireç ve taş ocaklarını belgelere, tanıklıklara dayanarak anlatarak günümüz için bir örnek çıkarmaya çalışıyor.
Mayıs sayımızda buluşmak üzere.
edebiyathaber.net (30 Mart 2023)
