Çiğdem Aldatmaz’ın kapsamlı kaynak çalışması sonucunda ortaya çıkan “Yazarların Gizli Yaşamları”, okurların merak etmekte birçok haklı sebebi bulunan yazarların kıyıda köşede kalmış yaşamlarını, mektuplar aracılığıyla ilk ağızdan okuma şansı veren, üzerinde iyi çalışılmış bir kitap.
Sanat alanında, onu üretenler içinde en çok yazarların özel hayatları ilgi çekmiştir. Kuvvetle muhtemel de yazarlar kendilerine gösterilen bu ilgiden hafif mutlu bir yılgınlık duymuşlardır. Zira sanatın diğer dallarıyla iştigal eden diğer sanatçılar için biçilen bazen uydurma, bazen de kulaktan kulağa dolma fikirler sayesinde gelişen roller nedense biraz “tuhaf” olagelmiştir. Yazma ritüelleri, takıntıları, onları en çok neşelendiren ya da öfkelendiren şeyler her zaman okurun ilgi alanına girmiştir. Belki çok fazla göz önünde olmamalarından kaynaklanan bu durumun yazarlara karşı olan genel ilginin haricinde “özel” ilginin de artmasına vesile olmuş, bunlar kurcalandıkça da yeni yeni “özel hayatlar” keşfedilmiştir. Buna istinaden de konuyla ilgili yazılan kaynaklar özellikle internette bol bol karşımıza çıkar. Fakat yazarların köşede bucakta kalmış gizli yaşamlarını kendi ağızlarında dinlememize nail olmak pek mümkün olmadı. Ancak anı kitaplarında rastlayabileceğimiz anekdotlarla bunlara ulaşabildik. Çiğdem Aldatmaz derlediği, Amorf Kitap etiketiyle ilk olarak 2022’nin Şubat ayında çıkan, geçtiğimiz Ekim ayında da genişletilmiş haliyle yeni baskısını yapan “Yazarların Gizli Yaşamları”, yazarların kıyıda köşede kalmış özel hayatlarını yakın dostlarına açtıkları, dertlerini, tasalarını, hüzünlü aşklarını, sevinçlerini mektuplar aracılığıyla paylaştıkları metinlerden oluşan bir kitap. Çiğdem Aldatmaz’ın titiz arşiv taraması ve çalışması sayesinde ortaya çıkan kitap, yazarların da “insan” olduğunun anlatma açısından da ayrı bir öneme sahip.
Memduh Şevket Esendal’dan Dante’ye, Camus’den Ahmet Hamdi Tanpınar’a, Paul Verlaine’den Virginia Woolf’a kadar birçok yazarın kendi elinden çıkma yaşamlarının, serzenişlerinin, kıskançlarının yanı sıra eserlerinin çıkış süreciyle ilgili de birçok bilinmeyeni barındıran “Yazarların Gizli Yaşamları” hakkında biraz fikir edinebilmek için kitaptaki mektuplara ufaktan göz atmakta fayda var. Dante, “Floransalı Dosta” yazdığı mektubunda gönderildiği sürgünden yurda çağırılışıyla ilgili yakınmalarını şöyle anlatıyor: “Mektubunuzda bana, sürgünler üzerine Floransa’da alınan kararı bildiriyorsunuz; yani, biraz ödeme yaparsam ve yiyeceğim suçluluk damgasına razı olursam hemen eve dönebileceğim. Lakin bu sözlerinizde iyi ölçülmemiş detaylar var. Neredeyse on beş yıllık bir sürgünün cefasını çeken Dante Alighieri’yi yurda çağırmak için bulunan naif yöntem bu mudur? Herkesçe bilinen masumiyetim buna mı layıktır? Bunca tere ve yorgunluğa mal olan incelemelerin karşılığı bu mudur? Herhangi bir suculunu yaptığı gibi para cezası vermek…” Yazarların kadim derdi olan para meselesiyle ilgili de Cevat Şakir’in Yaşar Nabi’den ricasına bakalım: “Merhabalar! Dün gece telgrafını aldım. Nostromo’nun İngilizcesini istiyorlarmış. Yahu ben Türkçeleri gönderdikçe, İngilizce metni de peyderpey gönderiyordum. Kitabın son kısmını gönderirken asıl metnin de son kısmını göndermiştim. Binaenaleyh elimde İngilizce kalmadı. Zaten kitap burada yoktu. Yalnız İngiliz kültür heyetimde vardı. Binaenaleyh nereden bulup göndereceğim? Benim göndermiş olduğum orada aranıp bulunamaz mı? Yoksa satıldı mı? Çocuklar kolejden arayacaklar. Varsa gönderirim. Aksi halde İngiltereye ısmarlamak zorundayım ki, bu bir buçuk iki ay sürer. Şiddetle ihtiyacım olmasa, “defedin uğraşmayın!” diyeceğim. Fakat kitabın muhtemel tutarı olan 500-600 lira adeta bir cankurtaran oluyor…”
Bu dünyada sanatçının, yazarın, edibin derdi bitmedi, bitmez de. “Yazarların Gizli Yaşamları” da, biz sıradan okura ne kadar sıradan gelse de onların hayat memat meselesiyle kalemi ellerinden düşürmemek için ne gibi zorluklara katlandığını, kişisel çekişmelerini, karşılıklı sürtüşmelerini birinci ağızdan aktaran, konunun meraklıları için arşiv niteliği taşıyan bir kitap.
edebiyathaber.net (12 Aralık 2023)
