Sextus Empiricus’un “Kuşkuculuk” adlı kitabı Mustafa Kaya Sütçüoğlu çevirisiyle Ayrıntı Yayınları etiketiyle yayımlandı.
Tanıtım bülteninden
Sextus Empiricus, Yunan kuşkuculuğunu sistemleştiren kişidir. MÖ II. yüzyılın ikinci yarısında ve III. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamıştır. Yaşadığı çağın dışında ününü ve etkisini yeniden ve en fazla kazandığı coğrafya Batı Roma’nın mirasçısı ve Katolik Kilisesi’nin hâkimiyetindeki Latin Dünyası, özellikle de Fransa ve İtalya olmuştur. Buna olanak sağlayan etken, H. Etienne’in ya da Latince adıyla Stephanus’un İS 1562’de (bu tarih Rönesans’ın son dönemine karşılık gelmektedir) Pyrrhonculuğun Ana Hatları’nın Latince çevirisini basmış olmasıdır. Bu kitap basıldıktan kısa bir süre sonra dönemin temel felsefi metinlerinden biri haline gelmiş ve sonraki üç yüzyıl boyunca Batı felsefesinin yönünü ve rengini belirlemiştir.
Sextus’un kuşkucu argümanlarının etkisi altındaki bu üç yüzyıl, Batı felsefe çevrelerince yaygın olarak “epistemoloji çağı” olarak nitelendirilmektedir. Buna göre, Sextus’un argümanlarıyla tanışan Descartes, Locke, Hume ve Kant (ki bunlara Berkeley’i de ekleyebiliriz) gibi filozoflar için felsefenin temel sorunu insan kavrayışının doğası ve sınırlarıyla ilgiliydi. Filozofun birincil görevi bizim hangi boyutta ve yolla dünya hakkında bilgi edinebileceğimizi belirlemekti. Bu filozoflar kuşkuculuğu benimsemiyorlardı, aksine onu alt etme amacındaydılar. Fakat Sextus’un argümanlarında kendini gösteren oldukça keskin sorgulayıcı, eleştirel kuşkucu tavır ister istemez onları etkilemiş ve öğretilerini daha sağlam epistemolojik temellere oturtma çabasına yöneltmiştir.
Kuşkuculuk, Sextus’un Pyrrhonculuğun Ana Hatları ana başlığı altındaki üç kitabını ve Dogmatik Filozoflara Karşı ana başlığı altındaki, Mantıkçılara Karşı alt başlığını taşıyan iki ve Fizikçilere Karşı alt başlığını taşıyan iki kitabını içermektedir.
Sextus Empiricus
Sextus Empiricus Antik Yunan Kuşkucusu ve bir hekimdir. Sextus, felsefi yazıları günümüze kadar hemen hemen eksiksiz olarak ulaşan tek Yunan kuşkucusudur. Bu bakımdan onun yazıları Yunan Kuşkuculuğu ve özellikle de Pyrrhoncu Kuşkuculuk hakkında birincil kaynak konumundadır.
Sextus’un felsefi yazıları üç ana başlık altında toplanmıştır. Birincisi, Pyrrhonculuğun Ana Hatları. İkincisi, Dogmatik Filozoflara Karşı. Üçüncüsü, Matematikçilere Karşı. Pyrrhonculuğun Ana Hatları üç kitaptan, Dogmatik Filozoflara Karşı ise beş kitaptan oluşmaktadır. Bunlardan ilk ikisi Mantıkçılara Karşı, sonraki ikisi Fizikçilere Karşı ve son bir kitap Etikçilere Karşı alt başlıklarını taşımaktadır. Matematikçilere Karşı altı kitaptan oluşmaktadır: Gramercilere Karşı, Retorikçilere Karşı, Aritmetikçilere Karşı, Geometricilere Karşı, Astrologlara Karşı, Müzikçilere Karşı. Bunlardan Pyrrhonculuğun Ana Hatları, Sextus’un ilk Latinceye çevrilen (MS 1562) ve ilk en çok tanınan ve yaygınlaşan kitabı olmuştur. Diğerleri müteakip dönemlerde Latinceye çevrilmiş ve basılmıştır.
Sextus, yazılarında ne doğduğu ne eğitim gördüğü ne de özel ya da mesleki (hekim olarak) hayatını idame ettirdiği yer ya da yerler hakkında açık bilgi vermektedir. Başka kaynaklarda da (ki bunlar da bir-ikiyi geçmez) Sextus hakkındaki açıklamalar çok kısa ve muğlaktır. Örneğin, D. Laertius, Sextus’un hocasının Nikomedeialı Menodotos’un öğrencisi Tarsuslu Herodotos olduğunu ve Sextus’un kuşkucular hakkındaki on kitaplık bir eserin ve başka güzel eserlerin yazarı olduğunu, öğrencisinin de Satirninus Kythenas olduğunu söylemekle yetinmektedir (Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, IX, 116). Bununla birlikte, felsefe tarihçileri arasında, Sextus’un Roma İmparatorluğu’nun orta döneminde (İS 150-250) yaşadığına ve bir tıp okulunun başkanlığını yaptığına; hayatını bu zaman aralığının üç ünlü şehrinde, yani Roma, Atina ve İskenderiye’de geçirmiş olduğuna ve yazılarının Yunanca edisyonlarının bu şehirlerin kitaplıklarına girdiğine ve bu bağlamda buralarda belli ölçülerde tanındığına dair görüş birliğinin olduğu söylenebilir.
edebiyathaber.net (4 Ekim 2017)
